Một cuộc thăm dò ý kiến thời chiến giữa những người Palestine được công bố ngày 13/12 cho thấy sự ủng hộ dành cho Hamas ngày càng tăng, dường như đã tăng lên ngay cả ở Dải Gaza bị tàn phá, và sự phản đối mạnh mẽ đối với Tổng thống Mahmoud Abbas được phương Tây hậu thuẫn, với gần 90% nói rằng ông phải từ chức.
Kết quả thăm dò cho thấy sẽ có nhiều khó khăn phía trước đối với tầm nhìn của chính quyền Biden đối với Gaza thời hậu chiến và đặt ra nghi vấn về mục tiêu đã nêu của Israel là chấm dứt khả năng cai trị và quân sự của Hamas.
Washington kêu gọi Chính quyền Palestine PA có trụ sở tại Bờ Tây, hiện do ông Abbas lãnh đạo, cuối cùng nắm quyền kiểm soát Gaza và điều hành cả hai vùng lãnh thổ như tiền thân của việc trở thành nhà nước. Các quan chức Mỹ cho biết PA phải được hồi sinh nhưng không cho biết liệu điều này có đồng nghĩa với việc thay đổi lãnh đạo hay không.
PA quản lý các khu vực ở Bờ Tây do Israel chiếm đóng và đã quản lý Gaza cho đến khi bị các phần tử hiếu chiến Hamas tiếp quản vào năm 2007. Người Palestine đã không tổ chức bầu cử kể từ năm 2006 khi Hamas giành được đa số trong quốc hội.
Thủ tướng Benjamin Netanyahu, người lãnh đạo chính phủ cánh hữu nhất trong lịch sử Israel, đã thẳng thừng bác bỏ bất kỳ vai trò nào của PA ở Gaza và khẳng định Israel phải duy trì quyền kiểm soát an ninh mở ở đó.
Các đồng minh Ả Rập của Hoa Kỳ cho biết họ sẽ chỉ tham gia vào công cuộc tái thiết sau chiến tranh nếu có sự thúc đẩy đáng tin cậy hướng tới giải pháp hai nhà nước, điều khó xảy ra dưới thời chính phủ Netanyahu.
Chuyên gia khảo sát ý kiến công chúng Khalil Shikaki nói, với kết quả khảo sát cho thấy tính hợp pháp của PA ngày càng bị xói mòn, vào thời điểm không có con đường rõ ràng nào hướng tới việc bắt đầu lại các cuộc đàm phán đáng tin cậy về quy chế nhà nước của Palestine, thì mặc định đối với Gaza thời hậu chiến là sự chiếm đóng không có giới hạn của Israel.
“Israel bị mắc kẹt ở Gaza,” ông Shikaki nói với hãng tin AP trước khi Trung tâm Nghiên cứu Khảo sát và Chính sách Palestine, hay PSR, công bố kết quả cuộc khảo sát.
“Có thể chính phủ (Israel) tiếp theo sẽ quyết định rằng ông Netanyahu đã sai khi đưa ra tất cả những điều kiện này và họ có thể quyết định đơn phương rút khỏi Gaza. Nhưng mặc định cho tương lai Israel và Gaza, là Israel sẽ tái chiếm hoàn toàn Gaza.”
Cuộc khảo sát được thực hiện từ ngày 22/11 đến ngày 2/12 với 1.231 người ở Bờ Tây và Gaza và có sai số là 4 điểm phần trăm. Tại Gaza, các nhân viên thăm dò đã thực hiện 481 cuộc phỏng vấn trực tiếp trong thời gian ngừng bắn kéo dài một tuần kết thúc vào ngày 1/12.
Ông Shikaki, người điều hành các cuộc thăm dò thường xuyên, cho biết tỷ lệ sai sót cao hơn bình thường 1 điểm phần trăm vì bị gián đoạn bởi sự di tản hàng loạt của cư dân trong cuộc chiến Israel-Hamas. Hàng trăm ngàn người Palestine đã chạy trốn khỏi cuộc giao tranh ác liệt ở phía bắc Gaza, và các nhân viên thăm dò chỉ thực hiện các cuộc phỏng vấn ở miền trung và miền nam Gaza, bao gồm cả những người phải di tản, vì họ không thể đến được miền bắc trong thời gian ngừng bắn.
Cuộc khảo sát cung cấp những hiểu biết sâu sắc về quan điểm của người Palestine về cuộc tấn công của Hamas hôm 7/10 ở miền nam Israel khiến khoảng 1.200 người thiệt mạng, hầu hết là thường dân. Hơn 18.400 người Palestine, khoảng 2/3 trong số đó là phụ nữ và trẻ em, đã thiệt mạng trong một chiến dịch ném bom kéo dài và tấn công trên bộ ở Gaza trong cuộc chiến trả đũa của Israel nhắm vào Hamas, hiện đã bước sang tháng thứ ba.
Ông Shikaki nói rằng cư dân Gaza chỉ trích Hamas nhiều hơn những người ở Bờ Tây, rằng sự ủng hộ dành cho Hamas thường tăng đột biến trong thời gian xung đột vũ trang rồi chững lại và ngay cả bây giờ hầu hết người Palestine cũng không ủng hộ nhóm chiến binh này.
Cuộc thăm dò chỉ ra rằng bất chấp sự tàn phá, 57% số người được hỏi ở Gaza và 82% ở Bờ Tây tin rằng Hamas đã đúng khi phát động cuộc tấn công vào tháng 10. Phần lớn tin rằng tuyên bố của Hamas rằng họ hành động để bảo vệ một ngôi đền Hồi giáo lớn ở Jerusalem chống lại những kẻ cực đoan Do Thái và đòi Israel phóng thích các tù nhân Palestine. Chỉ 10% cho biết họ tin rằng Hamas đã phạm tội ác chiến tranh, với phần lớn nói rằng họ không thấy các video quay cảnh các phần tử hiếu chiến Hamas thực hiện hành động tàn bạo.
Các đoạn video, cùng với lời khai của nhân chứng và tường trình của AP và những người khác, cho thấy hàng trăm thường dân ở miền nam Israel, bao gồm cả phụ nữ và trẻ em, đã bị bắt cóc hoặc bắn chết trong chính ngôi nhà của họ. Cũng có những báo cáo về bạo lực tình dục lan rộng.
Nhưng trong khi truyền thông Israel tập trung mạnh mẽ vào cuộc tấn công trong những tuần lễ tiếp sau đó, thì các cơ quan truyền thông của Palestine lại tập trung vào cuộc chiến ở Gaza và sự đau khổ của thường dân ở đó.
Ông Shikaki cho biết chính trị gia được yêu thích nhất vẫn là ông Marwan Barghouti, một nhân vật nổi bật trong phong trào Fatah của Abbas, người đang phải chịu nhiều án tù chung thân trong một nhà tù ở Israel vì bị cáo buộc có vai trò trong một số vụ tấn công chết người trong cuộc nổi dậy thứ nhì của người Palestine cách đây hai thập niên. Vẫn theo ông Shikaki, trong cuộc đua tổng thống hai chiều, ông Ismail Haniyeh, nhà lãnh đạo chính trị lưu vong của Hamas, sẽ đánh bại ông Abbas trong khi trong cuộc đua ba chiều, ông Barghouti sẽ chỉ dẫn trước một chút.
Nhìn chung, 88% muốn ông Abbas từ chức, tăng 10 điểm phần trăm so với ba tháng trước. Ở Bờ Tây, 92% kêu gọi ông Abbas, 80 tuổi, người đã lãnh đạo một chính quyền bị nhiều người coi là tham nhũng, chuyên quyền và kém hiệu quả, từ chức.
Đồng thời, 44% ở Bờ Tây cho biết họ ủng hộ Hamas, tăng từ mức chỉ 12% vào tháng 9. Tại Gaza, các phần tử hiếu chiến Hamas nhận được sự ủng hộ 42%, tăng nhẹ so với 38% ba tháng trước.
Ông Shikaki cho biết sự ủng hộ dành cho PA ngày càng giảm, với gần 60% hiện cho rằng tổ chức này nên giải tán. Ở Bờ Tây, việc ông Abbas tiếp tục phối hợp an ninh với quân đội Israel chống lại Hamas, đối thủ chính trị gay gắt của ông, không được nhiều người tán thành.
Ông Netanyahu đã đả kích ông Abbas trong nhiều năm, cáo buộc ông ta kích động chống Israel ở Bờ Tây, đồng thời cho phép các khoản tài chính hỗ trợ thường xuyên từ Qatar cho Gaza để củng cố Hamas. Những người chỉ trích cách tiếp cận tổng thể của ông Netanyahu cho rằng nó nhằm mục đích ngăn chặn các cuộc đàm phán về tư cách nhà nước của Palestine.
Cuộc thăm dò cũng báo hiệu sự thất vọng lan rộng đối với cộng đồng quốc tế, đặc biệt là Hoa Kỳ, các nước châu Âu chủ chốt và thậm chí cả Liên hiệp quốc, vốn đã thúc đẩy lệnh ngừng bắn nhân đạo ngay lập tức ở Gaza.
Ông Shikaki nói: “Mức độ chống chủ nghĩa Mỹ và chống chủ nghĩa phương Tây ở người Palestine là rất lớn vì lập trường của họ liên quan đến luật nhân đạo quốc tế và những gì đang xảy ra ở Gaza”.
Diễn đàn