Một thỏa thuận ngừng bắn tạm thời nhằm tạo điều kiện thả hàng chục người bị bắt làm con tin trong cuộc đột kích của Hamas vào Israel dự kiến sẽ mang lại sự nghỉ ngơi đầu tiên cho những người Palestine đang mệt mỏi vì chiến tranh ở Gaza và một tia hy vọng cho những người bị bắt.
Sau khi gặp trở ngại vào phút cuối, thỏa thuận đã có hiệu lực vào thứ Sáu 24/11, muộn hơn một ngày so với dự kiến ban đầu. Theo các điều khoản của thỏa thuận, Israel và Hamas đã đồng ý tạm dừng chiến sự trong 4 ngày. Các tù nhân Palestine bị Israel giam giữ cũng sẽ được trả tự do như một phần của thỏa thuận.
Thỏa thuận này được Qatar, Mỹ và Ai Cập làm trung gian và được công bố hôm 22/11. Thoả thuận kết thúc nhiều tuần đàm phán gián tiếp thất thường và tạo tiền đề cho một giai đoạn căng thẳng có thể quyết định diễn biến của cuộc chiến, được khơi mào bởi cuộc đột kích ngày 7 tháng 10 của Hamas.
Israel, Hamas và Qatar đã công bố các chi tiết khác nhau của thỏa thuận, nhưng những chi tiết đó dường như không mâu thuẫn với nhau.
Có gì trong thỏa thuận?
Qatar thông báo rằng 50 con tin sẽ được thả để đổi lấy điều mà Hamas cho biết sẽ là 150 tù nhân Palestine do Israel giam giữ. Những người được hai bên trả tự do sẽ là phụ nữ và trẻ vị thành niên.
Kế hoạch là để các con tin, một phần trong số 240 người bị bắt cóc vào tháng trước, sẽ được thả từng đợt trong suốt thời gian ngừng bắn. Sau khi đợt đầu tiên được thả, Israel dự kiến sẽ trả tự do cho nhóm tù nhân Palestine đầu tiên.
Theo danh sách các tù nhân đủ điều kiện do Bộ Tư pháp Israel công bố, những tù nhân đó bao gồm nhiều nam thiếu niên bị giam giữ trong làn sóng bạo lực ở Bờ Tây vào năm 2022 hoặc 2023 và bị buộc tội như ném đá hoặc gây rối trật tự công cộng. Israel giam giữ gần 7.000 người Palestine bị cáo buộc hoặc kết tội vi phạm an ninh.
Israel cho biết lệnh ngừng bắn sẽ được gia hạn thêm một ngày cho mỗi 10 con tin được thả.
Qatar nói Israel cũng sẽ cho phép thêm nhiên liệu và viện trợ nhân đạo vào Gaza, nhưng không cung cấp thông tin chi tiết.
Hamas cho biết hàng trăm xe tải chở viện trợ nhân đạo và nhiên liệu sẽ được phép vào Gaza mỗi ngày như một phần của thỏa thuận. Hamas nói, nguồn cung cấp cũng sẽ lần đầu tiên đến được phía bắc Gaza, tâm điểm của cuộc tấn công trên bộ của Israel.
Tuyên bố của chính phủ Israel không đề cập đến việc tăng cường viện trợ và cung cấp nhiên liệu. Kênh truyền hình Channel 12 của Israel đưa tin, như một phần của thỏa thuận, Israel sẽ cho phép một lượng “đáng kể” nhiên liệu và vật tư nhân đạo vào Gaza, nhưng không nêu rõ số lượng.
Israel đã hạn chế nghiêm ngặt số lượng viện trợ, đặc biệt là nhiên liệu, được phép vào Gaza trong chiến tranh, gây ra tình trạng thiếu nước, thực phẩm và nhiên liệu trầm trọng để chạy máy phát điện.
Cuộc giao tranh dự kiến sẽ tạm dừng: máy bay phản lực và quân đội Israel sẽ ngừng bắn, trong khi các phần tử hiếu chiến dự kiến sẽ kiềm chế bắn rốc-két vào Israel.
Hamas cho biết các máy bay chiến đấu của Israel sẽ ngừng bay qua miền nam Gaza trong thời gian ngừng bắn kéo dài 4 ngày và trong 6 giờ mỗi ngày ở phía bắc. Israel không đề cập đến việc tạm dừng các chuyến bay và không rõ liệu điều này có bao gồm các máy bay không người lái tình báo tinh vi của nước này vốn thường xuyên hiện diện ở Gaza hay không.
Người nào bị bỏ lại?
Trong khi một số gia đình sẽ vui mừng khi thấy người thân của họ trở về, một số lượng đáng kể các con tin có thể sẽ vẫn bị Hamas giam giữ, bao gồm đàn ông, phụ nữ, người già và người nước ngoài. Những gia đình không có tên trong thỏa thuận hiện tại có khả năng sẽ tiếp tục gây áp lực lên Thủ tướng Israel Benjamin Netanyahu để cố gắng đảm bảo việc thả người thân của họ bằng một thỏa thuận trong tương lai.
Hoàn cảnh thống khổ của các gia đình đã bao trùm người Israel và họ nhận được sự ủng hộ rộng rãi.
Ông Netanyahu cho biết hôm 22/11 rằng theo thỏa thuận, Ủy ban Chữ thập đỏ quốc tế sẽ đến thăm những con tin còn lại và cung cấp cho họ bất kỳ loại thuốc nào họ cần. Cả Hamas và Hội Chữ thập đỏ đều không xác nhận điều đó.
Trong khi lệnh ngừng bắn sẽ mang lại cho người Palestine ở Gaza sự bình yên trong thời gian ngắn, hàng trăm nghìn người đã chạy trốn khỏi vùng chiến sự và tiến về phía nam dự kiến sẽ không thể trở về nhà. Quân đội Israel dự kiến sẽ vẫn ở lại vị trí của họ ở phía bắc Gaza.
Thỏa thuận có thể có những ảnh hưởng nào?
Thỏa thuận này chỉ liên quan đến một khoảng thời gian ngắn trong cuộc giao tranh. Israel, quốc gia đã thực hiện mục tiêu tiêu diệt Hamas và cứu những người bị bắt, dự kiến sẽ tiếp tục công việc đã dừng lại sau khi lệnh ngừng bắn kết thúc.
Ông Netanyahu nói rằng lệnh ngừng bắn sẽ cho phép quân đội chuẩn bị cho cuộc chiến tiếp tục và sẽ không gây tổn hại cho nỗ lực chiến tranh của họ - và cuộc chiến sẽ tiếp tục sau khi lệnh ngưng bắn hết hạn.
Khi đó, các cuộc không kích có thể sẽ tiếp tục và quân đội sẽ tiếp tục tấn công khắp miền bắc Gaza trước khi họ dự kiến tiến vào miền nam vào một thời điểm không xác định. Người dân Gaza sẽ phải chuẩn bị cho một đợt bùng phát giao tranh trở lại.
Việc ngừng giao tranh cũng sẽ giúp Hamas có thời gian lên chiến lược, thay đổi vị trí của các phần tử hiếu chiến và có thể tập hợp lại sau khi Israel tuyên bố đã tiêu diệt một số lượng lớn chiến binh và phá hủy nhiều tài sản quân sự của tổ chức này.
Sự thay đổi liên tục của thỏa thuận cũng mở ra cơ hội cho Hamas nhanh chóng đưa ra các yêu cầu của mình, với hy vọng Israel sẽ nhượng bộ nhiều hơn để thả thêm con tin.
Ông Yehya Sinwar, lãnh đạo Hamas ở Gaza và được cho là kẻ chủ mưu vụ tấn công ngày 7 tháng 10, cũng có thể cố gắng biến việc tạm dừng giao tranh kéo dài 4 ngày thành một lệnh ngừng bắn lâu hơn bằng cách đề nghị thả thêm con tin. Một lệnh ngừng bắn kéo dài hơn sẽ khiến Israel khó tái khởi động chiến tranh hơn, cả về mặt hoạt động lẫn trong mắt dư luận toàn cầu.
Chính phủ Israel sẽ phải đối mặt với áp lực ngày càng tăng trong nước để đảm bảo thả thêm con tin. Các gia đình bị loại khỏi thỏa thuận hiện tại sẽ chỉ quyết tâm hơn để thấy những người thân yêu của họ được giải thoát sau khi họ chứng kiến những nhóm đầu tiên rời khỏi nơi bị giam cầm.
Diễn đàn