Trước khi đặt chân tới thành phố New York giống như hàng nghìn di dân khác trong năm nay, ông Abdoul, 32 tuổi đến từ Tây Phi, đã trải qua một chặng đường không mong muốn: Nhiều tuần bị giam giữ trong một nhà tù hẻo lánh ở Texas vì tội xâm nhập đất đai tư nhân sau khi vượt biên giới Mỹ-Mexico.
Ông Abdoul, một nhà hoạt động chính trị chạy trốn khỏi Mauritania vì sợ bị đàn áp, nói: “Tôi đã thức trắng nhiều giờ, ngồi bệt trên sàn nhà”. Ông không tiết lộ tên họ đầy đủ vì sợ ảnh hưởng tới việc xin tị nạn của ông.
Bắt đầu từ tháng 3 tới, Texas sẽ cho phép cảnh sát bắt giữ những di dân vào tiểu bang này bất hợp pháp và trao cho các thẩm phán địa phương quyền ra lệnh cho họ phải ra khỏi nước Mỹ. Luật mới được ban hành hai năm sau khi Texas triển khai chiến dịch quy mô nhỏ hơn nhằm bắt giữ những di dân vì tội xâm nhập trái phép. Nhưng mặc dù hoạt động đó cũng nhằm mục đích ngăn chặn việc vượt biên trái phép, nhưng có rất ít dấu hiệu cho thấy có thể cản chân các di dân.
Kết cục này đề ra câu hỏi về tác động của các vụ bắt giữ đối với việc ngăn chặn di dân khi Texas sẵn sàng trao cho cảnh sát quyền hạn lớn hơn nữa để bắt giữ những di dân vì tội nhập cảnh bất hợp pháp. Các tổ chức dân quyền đã khởi kiện để ngăn chặn đạo luật mới do Thống đốc đảng Cộng hòa Greg Abbott ký, gọi đó là hành vi vi hiến và xâm phạm quyền hạn của cơ quan di trú thuộc chính phủ liên bang Hoa Kỳ.
Hôm 28/12, Bộ Tư pháp tuyên bố với ông Abbott sẽ khởi kiện trừ khi Texas đảo ngược tiến trình thực hiện luật mới vào tuần tới, theo một bức thư mà Hearst Newspaper có được.
Kể từ năm 2021, chính quyền Texas đã bắt giữ gần 10.000 di dân với tội danh xâm nhập trái phép theo điều mà ông Abbott gọi là chiến dịch “bắt giữ và bỏ tù”: Các chủ đất ở biên giới ký kết thỏa thuận với tiểu bang cho phép bắt giữ những người xâm nhập trái phép, dọn đường cho cơ quan thực thi pháp luật bắt giữ những di dân vào Hoa Kỳ đi qua đất đai của họ.
Các vụ bắt giữ đã gây ra những kiện tụng, bao gồm cả những cáo buộc vi phạm thủ tục tố tụng. Gần đây hơn, một chủ đất đã yêu cầu các quan chức chấm dứt các vụ bắt giữ xâm nhập đất đai của họ, khẳng định chính quyền trước nay không được phép làm như vậy.
Ông Abbott đã dự đoán các vụ bắt giữ xâm nhập đất đai sẽ mang lại kết quả nhanh chóng. Ông nói với Fox News vào tháng 7 năm 2021, khi số người qua biên giới Texas-Mexico đạt 1,2 triệu trong năm tài chính đó, rằng “khi mọi người bắt đầu biết về điều này, họ sẽ ngừng vượt qua biên giới Texas.”
Con số đó thậm chí còn tăng cao hơn trong năm tài chính vừa qua, lên tới 1,5 triệu người.
Cảnh sát trưởng Tom Schmerber của Hạt Maverick, nơi ông Abdoul vượt biên và nhanh chóng bị bắt vào tháng 7 vừa qua, nói: “Họ vẫn đang đi qua đây”.
Ông Abbott trong tháng này ngỏ ý rằng Texas có thể sớm loại bỏ dần các vụ bắt giữ về tội xâm nhập đất tư khi tiểu bang tiến hành các vụ truy tố nhập cảnh bất hợp pháp có thể được thi hành ở hầu hết mọi nơi trong tiểu bang, bao gồm cả hàng trăm dặm từ biên giới.
Các vụ bắt giữ xâm nhập đất tư trái phép là nền tảng của các hoạt động biên giới trị giá gần 10 tỷ đô la của ông Abbott được gọi là Chiến dịch Ngôi sao Đơn độc nhằm thách thức thẩm quyền của chính phủ liên bang đối với vấn đề di trú. Ông Abbott cũng đã đưa khoảng 80.000 di dân lên xe buýt chở thẳng đến các thành phố do đảng Dân chủ lãnh đạo, cũng như cho giăng dây thép gai ở biên giới và lắp đặt hàng rào phao trên sông Rio Grande. Tuần trước, ông Abbott đã đưa một chuyến bay gồm 120 di dân đến Chicago.
Hoạt động này có thể được nhìn thấy ở Quận Maverick, nơi đã diễn ra nhiều vụ bắt giữ. Xe tuần tra đậu cách nhau vài dặm dọc theo con đường hai làn dẫn tới thành phố biên giới Eagle Pass. Dọc theo sông Rio Grande, cảnh sát tiểu bang từ Florida, một trong số các tiểu bang do đảng Cộng hòa lãnh đạo đã cử Vệ binh Quốc gia và cơ quan thực thi pháp luật đến biên giới, làm việc song song với các quan chức Texas.
Ông Abdoul bị bắt tại Công viên Shelby của thành phố. Đó là ngày 4/7 khi ông đặt chân lên đất Mỹ lần đầu tiên. Cảnh sát đứng gần đó hỏi ông vài câu và nhanh chóng bắt giữ ông.
Ông nói rằng ông được cho những phần ăn khiêm tốn trong tù và đau khổ đến mức sẽ khai bất cứ điều gì để được ra ngoài. Ông đã nhận tội xâm nhập đất tư trái phép, một tội danh có thể phải chịu mức án tối đa là một năm tù.
Không biết có bao nhiêu người trong số những người bị bắt ở biên giới vì tội xâm nhập đất tư trái phép vẫn còn ở trên lãnh thổ Mỹ, bị trục xuất, được phép ở lại để xin tị nạn hoặc có đơn xin tị nạn bị bác. Nhưng bà Kristen Etter, một luật sư cho biết tổ chức pháp lý của bà đã đại diện cho hơn 3.000 di dân về tội xâm nhập đất tư. Bà nói phần lớn khách hàng của bà được phép ở lại để xin tị nạn.
Bà cho biết nhiều di dân tìm đến cơ quan thực thi pháp luật ở biên giới vì họ muốn trình diện.
Bà nói: “Thay vì ngăn cản, việc này đang thu hút nhiều người hơn”.
Các vụ bắt giữ xâm nhập đất tư trái phép được Bộ An toàn Công cộng Texas dẫn đầu. Bộ này cho biết hoạt động biên giới của tiểu bang đã dẫn đến tổng cộng hơn 37.000 vụ bắt giữ tội phạm. Phát ngôn viên Ericka Miller cho biết cảnh sát đã ngăn chặn các thành viên băng đảng, những kẻ buôn người, các tội phạm tình dục và những đối tượng khác nhập cảnh vào tiểu bang.
Bà Miller nói trong một email: “Nếu chúng tôi không có mặt ở đó, tất cả những tội phạm đó có thể đã tràn vào đất nước mà không bị cản trở”.
“Tiểu bang Texas đang nỗ lực gửi thông điệp tới những người đang tính chuyện nhập cảnh vào nước Mỹ bất hợp pháp hãy suy nghĩ lại.”
Ông Rolando Salinas, thị trưởng của Eagle Pass, đã ký một văn bản về cáo buộc xâm nhập để cho phép các vụ bắt giữ như trường hợp của ông Abdoul trong thời điểm số di dân vượt biên tăng đột biến vào tháng 7 năm nay. Sau phản ứng dữ dội của địa phương, ông đã hủy bỏ văn bản trước khi ký lại vài tuần sau đó. Cuối cùng, ông Salinas cho biết, ông ủng hộ hoạt động này vì nó đã đưa những nhân viên thực thi pháp luật cần thiết đến thành phố.
Ông Salinas nói: “Lực lượng của chúng tôi không đủ lớn để duy trì hòa bình ở Eagle Pass nếu có 10.000-15.000 người đi qua”.
Dân biểu tiểu bang David Spiller, tác giả của luật bắt giữ mới mà ông Abbott đã ký trong tháng này, nói ông tin rằng việc vượt biên sẽ cao hơn nhiều nếu không có các vụ truy tố xâm nhập đất tư. Nhưng ông cho biết những trường hợp đó làm tăng thêm khối lượng công việc của các công tố viên và phụ thuộc vào sự hợp tác từ các chủ đất và ngay cả khi bị cáo bị kết án, hành vi phạm tội này không bị trục xuất theo luật liên bang.
Ông Spiller cho biết những người bị buộc tội có lẽ đang hòa nhập vào dân chúng Hoa Kỳ.
Ông Spiller nói: “Chúng tôi đang làm những gì có thể, nhưng mới chỉ đang làm chậm lại quá trình đó”. “Chúng tôi chưa ngăn cản ai cả.”
Ông Abdoul đã đến Thành phố New York sau khi được trả tự do, nơi ông nói rằng ông được phép ở tại nơi tạm trú trong một tháng. Hiện ông thuê phòng với một người bà con và đang chờ giấy phép làm việc. Sau đó, ông nói, ông sẽ kiếm việc làm và cố gắng đi học cho đến khi thẩm phán di trú quyết định tương lai của ông vào mùa xuân tới.
Ông Abdoul nói: “Khi mọi thứ hoàn tất và đơn xin tị nạn của tôi được chấp thuận, tôi muốn đi học vì tôi đã bắt đầu đi học và ước mơ của tôi là được giáo dục tốt”.
Diễn đàn