Động đất Nhật Bản dưới mắt một người Việt

VOA: Xin ông cho biết tổng quát tình hình động đất tính cho đến tối thứ Sáu?

Ông Đỗ Thông Minh: Vâng, trận động đất này gọi là “Đông Bắc Địa Phương Thái Bình Dương Xung Địa Chấn”, tức là trận động đất vùng Đông Bắc và biển Thái Bình Dương, gọi tắt là “Động Đất Đông Bắc,” xảy ra lúc 2 giờ 46 ngày 11 tháng 3, rất lớn cấp 8,8 tới 8,9.

Đối với nước Nhật, thì đây là trận động đất lớn nhất trong lịch sử, thành ra gây tác hại rất lớn. May là tâm chấn ở cách bờ thuộc tỉnh Iwate tới 100km , cho nên thực sự ở đất liền tỉnh Iwate chỉ ở 7 độ, còn các nơi khác ở khoảng 6,5.

VOA: Còn tại Tokyo thì sao thưa ông?

Ông Đỗ Thông Minh: Riêng tại Tokyo cách tâm chấn 375 kilomet về phía Nam chúng tôi không rõ chính xác là bao nhiêu, nhưng theo kinh nghiệm thì chúng tôi ước tính từ 4 đến 4,5. Theo kinh nghiệm 40 năm sống ở Nhật của tôi, thì Tokyo trải qua vài chục lần động đất chỉ từ 3 đến 3,5. Có lẽ đây là lần đầu lên đến 4 đến 4,5 nên rung rất mạnh và rất lâu, kéo dài 3 đến 4 phút, cho nên đây là lần đầu tiên tôi chạy ra khỏi chung cư tôi đang ở, và 30 phút sau dư chấn lên rất mạnh, tôi lại phải chạy lần thứ 2.

VOA: Ông có các con số thiệt hại về người và của theo báo chí của Nhật?

Ông Đỗ Thông Minh: Có thể nói đây là trận động đất lớn nhất, nhưng may là thiệt hại nhân sự không nhiều, thường khi các trận động đất 8,8 có thể gây ra từ vài chục ngàn người tới vài trăm ngàn người chết; nhưng cho tới nay, chỉ có khoảng 300 người chết ghi nhận được, số người mất tích cũng khoảng vài trăm.

Nhưng tổng kết hết thì con số có thể trên dưới 1.000 người, nhưng chưa có số liệu chắc chắn.

Theo kinh nghiệm, thì vào năm 1995, trong trận động đất tại Kobe, thiệt hại nhân mạng tới 6.500 người, tổn thất khoảng 100 tỉ đô la.

Nhưng hiểm họa to lớn nhất là sóng thần, hiểm họa lớn nhất ở Nhật, thấy chữ Tsunami thông dụng nhất thế giới là chữ của Nhật.

Khu vực Sóng Thần kéo dài từ Hokkaido (Bắc) tới Okinawa (Nam), suốt 4.000 kilomet đều bị ảnh hưởng. Đặc biệt trên đất liền xảy ra rất nhiều đám cháy, nhiều nơi bị sóng thần tàn phá, nhiều nơi bị cúp điện cúp nước. Thành ra, hiện phía Bắc tỉnh Miyagi có khu vực cháy lớn, vùng biển lửa dài 4,5 kilomet rộng 2 kilomet rưỡi, vẫn đang cháy suốt đêm.

Hiện nay nhiều đường sá còn bị kẹt, gồm nhiều đường cao tốc phải đóng cửa, đường sắt cao tốc phải ngừng chạy. Các nhà ga cố gắng phát chăn, và đem những xe điện để dùng nơi tạm trú cho mọi người không về nhà được.

Ngay tại Tokyo, cách xa như vậy mà tháp Tokyo cao hơn 300 mét xây năm 1958, tức là trên 53 năm, lần đầu tiên ngọn bị cong. Ngay Tokyo cũng có mấy chục đám cháy, nhiều người chết trong đó có những người sợ quá đứng tim chết. Đại khái tình hình sơ khởi là như vậy.

VOA: Thưa ông, chính quyền Nhật đã đưa ra những biện pháp gì?

Ông Đỗ Thông Minh: Lúc xảy ra động đất thì Quốc Hội Nhật đang họp, đang chất vấn Thủ Tướng, thì lúc đó mọi người nhìn lên trần nhà thấy lung lay mạnh thì lo sơ, như tôi đã nói thì hơn 40 năm nay lần đầu tiên Tokyo mới thấy tình trạng lung lay mạnh như vậy.

Sau đó Thủ Tướng Nato Kan và Tổng Thư Ký Nội Các đã mặc quần áo kaki màu xanh dương, là loại trang phục tác nghiệp ở Nhật, mặc để đi ra làm việc, lên TV nói chuyện.

Ông kêu gọi mọi người bình tĩnh giúp đỡ lẫn nhau, đồng thời ra lệnh cho tự vệ đội, tức là quân đội Nhật, tức tốc tận dụng mọi cách cứu trợ, Hiện các trực thăng đang bay trên trời trên vùng biển lửa để thu hình và nhận định tình hình. Các tàu chiến được điều động từ miền Nam lên miền Bắc để tham gia cứu hộ.

Tổng Thư Ký Edano kêu gọi mọi người đừng quá vội vã về nhà, vì lý do phương tiện giao thông quá kẹt, ai cũng lo về thì không được. Nên cố gắng ở lại trường, sở, ga, những chỗ công cộng.

VOA: Xin ông cho biết kinh nghiệm lần này so với những lần trước?

Ông Đỗ Thông Minh: Đương nhiên, động đất là vấn đề thường xuyên tại Nhật. Có thể nói một năm tại Nhật có khoảng 10.000 lần động đất, nghe thấy lạ lắm nhưng thực tế là như vậy, nhưng động đất ở mức một hai độ thường người ta không cảm thấy, bắt đầu lên tới 3 mới cảm thấy thôi, cho nên bà con coi như sống rất yên bình, cho tới khi nó trở nên lớn.

Theo ước tính, số trận động đất từ cấp 6 trở lên, thì riêng Nhật chiếm 20% so với toàn thế giới. Vòng biển thái Bình dương, gọi là Vòng Đai Lửa, thì Nhật nằm trên 4 thềm lục địa. Thí dụ trận động đất vừa rồi tại New Zealand chỉ nằm trên 2 thềm lục địa. Và California, trong những năm trước bị động đất, cũng chỉ mới trên 2 thềm lục địa thôi. Còn nước Nhật nằm trên 4 thềm lục địa, từ Hokkaido tới Okinawa, chỗ nào cũng có thể bị động đất hết.

VOA: Xin cám ơn ông Đỗ Thông Minh đã dành cho đài Tiếng Nói Hoa Kỳ buổi trao đổi hôm nay.