Một phái đoàn hàng đầu của Hoa Kỳ ngày thứ Tư 27/12 gặp tổng thống Mexico trong một nỗ lực mà nhiều người coi là nỗ lực buộc Mexico phải làm nhiều hơn nữa để hạn chế làn sóng di dân đến biên giới Tây Nam Hoa Kỳ.
Tổng thống Mexico Andrés Manuel López Obrador cho biết ông sẵn sàng giúp đỡ, nhưng ông muốn thấy sự tiến bộ trong mối quan hệ của Hoa Kỳ với Cuba và Venezuela, hai trong số những nguồn di dân hàng đầu, cùng với nhiều viện trợ phát triển hơn cho khu vực.
Cả hai bên trong cuộc đàm phán đều phải đối mặt với áp lực mạnh mẽ để đạt được thỏa thuận sau các bước trước đây như hạn chế đi trực tiếp vào Mexico hoặc trục xuất một số di dân không ngăn được dòng người. Trong tháng này, có tới 10.000 di dân bị bắt giữ hàng ngày tại biên giới Tây Nam Hoa Kỳ.
Hoa Kỳ đã phải vật lộn để xử lý hàng nghìn di dân ở biên giới và tiếp nhận họ khi họ đến các thành phố phía bắc. Các ngành công nghiệp của Mexico đã bị ảnh hưởng vào tuần trước khi Mỹ đóng cửa nhanh chóng hai cửa khẩu đường sắt quan trọng ở Texas với lý do rằng các nhân viên tuần tra biên giới phải được phân công lại để đối phó với sự gia tăng.
Một cửa khẩu biên giới khác vẫn đóng cửa ở Lukeville, Arizona, và các hoạt động bị đình chỉ một phần ở San Diego và Nogales, Arizona. Các quan chức Mỹ cho biết việc đóng cửa này được thực hiện để phân công lại các quan chức giúp xử lý người di cư.
Ngoại trưởng Hoa Kỳ Antony Blinken để ngỏ khả năng những cửa khẩu đó có thể được mở lại nếu Mexico trợ giúp thêm.
“Ngoại trưởng Blinken sẽ thảo luận về tình trạng di cư bất thường chưa từng có ở Tây bán cầu và xác định các cách Mexico và Hoa Kỳ sẽ giải quyết các thách thức an ninh biên giới, bao gồm các hành động cho phép mở lại các cảng nhập cảnh quan trọng xuyên biên giới chung của chúng ta,” văn phòng của ông cho biết trong một tuyên bố.
Mexico đã cử hơn 32.000 quân nhân và Vệ binh Quốc gia - khoảng 11% tổng lực lượng - để thực thi luật nhập cư, và Lực lượng Vệ binh Quốc gia hiện bắt giữ nhiều di dân hơn tội phạm.
Nhưng những thiếu sót của cách tiếp cận đó đã bộc lộ hôm thứ Ba 26/12, khi các Vệ binh Quốc gia không nỗ lực ngăn chặn một đoàn lữ hành khoảng 6.000 di dân, nhiều người đến từ Trung Mỹ và Venezuela, khi họ đi qua điểm kiểm tra nhập cư nội địa chính của Mexico ở bang Chiapas phía nam gần biên giới Guatemala.
Trong quá khứ, Mexico đã cho phép những đoàn lữ hành như vậy đi qua vì tin rằng họ sẽ mệt mỏi khi đi dọc theo đường cao tốc.
Nhưng làm họ kiệt sức - bằng cách bắt buộc người Venezuela và những người khác phải đi bộ xuyên qua rừng rậm Darien Gap, hoặc buộc người di cư xuống xe buýt chở khách ở Mexico - không còn hiệu quả nữa.
Nhiều người đã tìm ra cách khác. Các di dân đã lên các chuyến tàu chở hàng qua Mexico đến nỗi một trong hai công ty đường sắt lớn của nước này đã phải đình chỉ các chuyến tàu vào tháng 9 vì lo ngại về an toàn. Cảnh sát đột kích để đưa di dân ra khỏi toa tàu - kiểu hành động mà Mexico đã thực hiện cách đây một thập niên - có thể là một điều mà phái đoàn Mỹ muốn thấy.
Cách quảng trường chính của Thành phố Mexico vài dãy nhà – nơi ông Blinken sẽ gặp ông López Obrador tại Cung điện Quốc gia thời thuộc địa – những di dân đang ở tại một nơi trú ẩn tại một nhà thờ, tập trung sức lực trước khi tiếp tục về phía bắc.
Ông David Peña, hai cô con gái và người vợ đang mang thai của ông, Maryeris Zerpa, hy vọng sẽ đến được Hoa Kỳ trước khi đứa trẻ chào đời trong khoảng một tháng nữa.
Ông Peña nói: “Mục tiêu là vượt qua để đứa bé sẽ được sinh ra ở đó”. Nhưng không có cuộc hẹn phỏng vấn hồ sơ tị nạn, ông không biết gia đình sẽ vào được bằng cách nào.
Bộ trưởng An ninh Nội địa Hoa Kỳ Alejandro Mayorkas và cố vấn an ninh nội địa Liz Sherwood-Randall cũng tham dự cuộc họp.
Hoa Kỳ đã cho thấy rằng các vấn đề biên giới của một quốc gia nhanh chóng trở thành vấn đề của cả hai nước. Việc đóng cửa tuyến đường sắt ở Texas đã gây ra sự tắc nghẽn đối với hàng hóa vận chuyển từ Mexico đến Mỹ, cũng như ngũ cốc cần thiết để nuôi gia súc Mexico di chuyển về phía nam.
Ông López Obrador xác nhận vào tuần trước rằng các quan chức Hoa Kỳ muốn Mexico làm nhiều hơn để chặn người di cư ở biên giới phía nam với Guatemala, hoặc gây khó khăn hơn cho việc di chuyển qua Mexico bằng tàu hỏa, xe tải hoặc xe buýt, một chính sách được gọi là “tranh chấp”.
Nhưng tổng thống nói rằng đổi lại ông muốn Hoa Kỳ gửi thêm viện trợ phát triển cho quê hương của di dân, đồng thời giảm bớt hoặc loại bỏ các biện pháp trừng phạt đối với Cuba và Venezuela.
Ông López Obrador nói: “Chúng tôi sẽ giúp đỡ, như chúng tôi vẫn luôn làm. Mexico đang giúp đạt được thỏa thuận với các quốc gia khác, trong trường hợp này là Venezuela”.
Ông López Obrador nói: “Chúng tôi cũng muốn làm điều gì đó về những khác biệt (của Mỹ) với Cuba”. “Chúng tôi đã đề xuất với Tổng thống (Joe) Biden rằng nên mở một cuộc đối thoại song phương Mỹ-Cuba.”
Mexico cho biết đã phát hiện 680.000 di dân đi qua đất nước trong 11 tháng đầu năm 2023.
Vào tháng 5, Mexico đã đồng ý tiếp nhận những di dân từ các quốc gia như Venezuela, Nicaragua và Cuba, vốn từng bị Mỹ từ chối vì không tuân theo các quy tắc tạo nền tảng pháp lý mới cho hồ sơ xin tị nạn hay các hình thức di cư khác.
Diễn đàn