TikTok một lần nữa rơi vào tình thế bấp bênh khi các nhà lập pháp ở Washington xúc tiến dự luật có thể dẫn đến lệnh cấm toàn quốc đối với nền tảng này tại Mỹ.
Hạ viện Mỹ ngày 13/3 đã thông qua luật mà qua đó sẽ cấm TikTok nếu chủ sở hữu ByteDance có trụ sở tại Trung Quốc không bán cổ phần của họ trong vòng sáu tháng kể từ khi dự luật này được ký ban hành thành luật.
Nội dung dự luật của Hạ viện Mỹ
Về cơ bản, luật này mang lại cho ByteDance hai lựa chọn: bán TikTok hoặc đối mặt với lệnh cấm.
Nếu ByteDance chọn thoái vốn cổ phần của mình, TikTok sẽ tiếp tục được hoạt động ở Hoa Kỳ nếu Tổng thống Mỹ xác định “thông qua quy trình liên cơ quan” rằng nền tảng này “không còn bị đối thủ nước ngoài kiểm soát nữa”. Dự luật cũng sẽ yêu cầu ByteDance từ bỏ quyền kiểm soát thuật toán nổi tiếng của TikTok, thuật toán cung cấp nội dung cho người dùng dựa theo sở thích của họ.
Các chuyên gia cho rằng sẽ rất khó để ByteDance bán TikTok trong vài tháng tới.
Theo dự luật, nếu công ty chọn không bán, TikTok sẽ bị cấm hoạt động trên các cửa hàng ứng dụng – chẳng hạn như các cửa hàng do Apple và Google cung cấp – cũng như các dịch vụ web-hosting lưu trữ dữ liệu website trên máy chủ cho đến khi thoái vốn xảy ra.
Tại sao giới lập pháp Mỹ lo ngại về TikTok?
Các nhà lập pháp của cả hai đảng - cũng như các quan chức thực thi pháp luật và tình báo Mỹ - từ lâu đã bày tỏ lo ngại rằng chính quyền Trung Quốc có thể buộc ByteDance giao dữ liệu của 170 triệu người Mỹ sử dụng TikTok. Mối lo ngại bắt nguồn từ một bộ luật an ninh quốc gia của Trung Quốc buộc các tổ chức phải hỗ trợ thu thập thông tin tình báo – điều mà ByteDance có thể phải tuân theo – và các cách thức kiểm soát sâu rộng khác mà chính phủ độc tài của Trung Quốc thực hiện.
TikTok đã phủ nhận chuyện họ có thể được sử dụng như một công cụ của chính phủ Trung Quốc. Công ty cho biết họ chưa bao giờ chia sẻ dữ liệu người dùng Hoa Kỳ với chính quyền Trung Quốc và sẽ không làm như vậy nếu được yêu cầu. Cho đến nay, chính phủ Hoa Kỳ cũng chưa cung cấp bất kỳ bằng chứng nào cho thấy TikTok đã chia sẻ thông tin đó với chính quyền Trung Quốc.
Ngoài những lo ngại về an ninh, một số nhà lập pháp, nhà nghiên cứu và nhà phê bình còn cho rằng ứng dụng này ngăn chặn những nội dung bất lợi cho Bắc Kinh, điều mà TikTok phủ nhận. Văn phòng Giám đốc Tình báo Quốc gia cũng cảnh báo trong một phúc trình công bố hôm 11/3 rằng chính phủ Trung Quốc đã sử dụng TikTok để gây ảnh hưởng đến các cuộc bầu cử gần đây ở Hoa Kỳ.
Phúc trình nói: “Các tài khoản TikTok do một bộ phận tuyên truyền của Trung Quốc điều hành được cho là đã nhắm mục tiêu vào các ứng cử viên từ cả hai đảng chính trị trong chu kỳ bầu cử giữa nhiệm kỳ của Hoa Kỳ vào năm 2022”.
TikTok sẽ đóng cửa ngay?
Không. Thượng viện Mỹ cũng cần phải thông qua dự luật để nó trở thành luật. Nhưng chưa rõ điều gì sẽ xảy ra tại Thượng viện, nơi một số dự luật nhằm cấm TikTok đã bị đình trệ. Các nhà lập pháp Thượng viện đã chỉ ra rằng dự luật này sẽ được xem xét kỹ lưỡng.
Tổng thống Joe Biden cho biết ông sẽ ký dự luật để ban hành thành luật một khi các nhà lập pháp ở lưỡng viện Quốc hội Mỹ thông qua. Nếu điều đó xảy ra, ByteDance sẽ có 180 ngày để bán TikTok cho người mua nào đủ điều kiện.
Đề nghị này cũng có thể bị TikTok kiện ra tòa. Công ty đã kiện để chống lại các nỗ lực khác nhằm cấm nền tảng này ở cả cấp quốc gia và cấp tiểu bang.
Điều gì đã xảy ra với những nỗ lực cấm TikTok trước đây?
Vào năm 2020, cựu Tổng thống Donald Trump đã cố gắng cấm nền tảng truyền thông xã hội này bằng một sắc lệnh. Điều này sau đó đã bị tòa án chặn lại sau khi TikTok khởi kiện.
Chính quyền ông Trump cũng đã làm trung gian cho một thỏa thuận vào năm 2020, theo đó các tập đoàn Oracle và Walmart của Hoa Kỳ sẽ nắm giữ cổ phần lớn trong TikTok vì lý do an ninh quốc gia. Tuy nhiên, thương vụ này không bao giờ được thực hiện vì một số lý do, một trong số đó là do Trung Quốc áp đặt các biện pháp kiểm soát xuất khẩu chặt chẽ hơn đối với các nhà cung cấp công nghệ.
Chính quyền Biden đã thu hồi sắc lệnh của ông Trump nhưng vẫn tiếp tục công việc đánh giá TikTok do Ủy ban Đầu tư Nước ngoài ở Hoa Kỳ thực hiện. Đây là một ủy ban nội bộ mà tin nói từng dọa cấm TikTok vào năm ngoái nếu các chủ sở hữu Trung Quốc của TikTok không thoái vốn cổ phần của họ. Tòa Bạch Ốc thừa nhận vào tháng trước rằng việc đánh gia vẫn đang tiếp diễn.
Những nỗ lực khác từ các nhà lập pháp liên bang nhằm ban hành lệnh cấm trên toàn quốc đã bị đình trệ vào năm ngoái trong bối cảnh TikTok cũng như những người có ảnh hưởng và doanh nghiệp nhỏ sử dụng nền tảng này vận động hành lang. Liên minh Tự do Dân sự Hoa Kỳ và một số nhóm cổ súy cho quyền kỹ thuật số đã phản đối lệnh cấm TikTok vì lý do tự do ngôn luận và cho rằng dự luật mới nhất của Hạ viện sẽ vi phạm quyền của những người Mỹ dựa vào ứng dụng này để tìm hiểu thông tin, để phục vụ việc vận động và để giải trí.
Những người sáng tạo nội dung TikTok phản ứng thế nào với dự luật mới nhất?
Dự luật của Hạ viện trở thành luật là tin xấu đối với các doanh nghiệp nhỏ dựa vào nền tảng tiếp thị hoặc bán sản phẩm trên TikTok Shop - chi nhánh thương mại điện tử của công ty. Nó cũng sẽ tác động đến cuộc sống của những người có ảnh hưởng trên mạng xã hội, những người đã dành nhiều năm nuôi dưỡng lượng người theo dõi của họ trên nền tảng này và dựa vào đó để có được các giao dịch thương hiệu hoặc các loại thu nhập khác.
Nhiều người có ảnh hưởng trên TikTok đã được công ty đưa đến Washington trong tuần này để tham gia vào một cuộc vận động hành lang rầm rộ chống lại dự luật. Một số người cho biết lệnh cấm ứng dụng này sẽ làm gián đoạn cuộc sống và công việc kinh doanh của họ.
Còn người dùng TikTok thì sao?
TikTok đã gửi thông báo tới một số người dùng vào tuần trước, kêu gọi họ gõ cửa các dân biểu về biện pháp được mô tả là “đóng cửa TikTok”.
Công ty nói với người dùng rằng Quốc hội định “cấm hoàn toàn” nền tảng này, điều này có thể “gây thiệt hại cho hàng triệu doanh nghiệp, phá hủy sinh kế của vô số người sáng tạo trên khắp đất nước và làm các nghệ sĩ mất khán giả.
Vào ngày 7/3, nhiều người dùng đã phản ứng bằng cách ồ ạt gọi vào các văn phòng quốc hội, khiến một số phải tắt điện thoại.
Người dùng ở Mỹ có thể truy cập TikTok chăng, nếu nó bị cấm?
Các chuyên gia cho biết người dùng có thể tìm cách lách lệnh cấm.
Ông Roger Entner, nhà phân tích viễn thông và người sáng lập Recon Analytics, cho biết người dùng ứng dụng TikTok có thể cố gắng sử dụng VPN để ngụy trang địa điểm truy cập của họ và vượt qua những hạn chế đó. Ông Entner nói, sẽ là một thách thức đối với chính phủ trong việc trấn áp hành vi đó vì có nhiều dịch vụ VPN nước ngoài không cần tuân thủ luật pháp Hoa Kỳ.
Nhưng việc sử dụng VPN cũng đặt ra thêm các câu hỏi an ninh, đặc biệt đối với những người dùng sử dụng nhà cung cấp VPN miễn phí hoặc giá rẻ mà họ chưa xem xét kỹ lưỡng.
Diễn đàn