Các nhà lãnh đạo khối BRICS gồm các nước đang phát triển hàng đầu nhất trí về cơ chế xem xét thành viên mới, Nam Phi cho biết ngày 23/8, mở đường cho hàng chục quốc gia muốn tham gia nhóm vốn cam kết là bảo vệ “ Nam toàn cầu.”
Thỏa thuận mở rộng có thể giúp mang lại ảnh hưởng toàn cầu cho BRICS - gồm Brazil, Nga, Ấn Độ, Trung Quốc và Nam Phi - vào thời điểm sự phân cực địa chính trị đang thúc đẩy các nỗ lực của Bắc Kinh và Moscow nhằm biến khối này thành một đối trọng khả thi với phương Tây.
“Chúng tôi đã đồng ý về vấn đề mở rộng”, Ngoại trưởng Nam Phi Naledi Pandor nói trên Ubuntu Radio, một đài do Bộ Ngoại giao Nam Phi điều hành, sau cuộc gặp của các nhà lãnh đạo BRICS tại hội nghị thượng đỉnh kéo dài ba ngày ở Nam Phi.
“Chúng tôi đã thông qua một tài liệu đặt ra các hướng dẫn và nguyên tắc, quy trình để xem xét các quốc gia mong muốn trở thành thành viên BRICS…Điều đó rất tích cực.”
Việc mở rộng BRICS đã đứng đầu chương trình nghị sự tại hội nghị thượng đỉnh diễn ra ở Johannesburg. Trong khi tất cả các thành viên BRICS đã công khai bày tỏ sự ủng hộ đối với việc phát triển khối, thì vẫn có sự chia rẽ giữa các nhà lãnh đạo về mức độ và tốc độ phát triển.
Các quốc gia thành viên của tổ chức này cũng có nền kinh tế có quy mô rất khác nhau và các chính phủ dường như thường có ít mục tiêu chính sách đối ngoại chung, làm phức tạp thêm việc ra quyết định dựa trên sự đồng thuận.
Ví dụ, nền kinh tế Trung Quốc lớn hơn 40 lần so với Nam Phi, quốc gia phát triển nhất châu Phi.
Bà Pandor không đưa ra thông tin chi tiết về khung tiêu chí để xem xét ứng cử viên, chỉ nói rằng các nhà lãnh đạo khối sẽ đưa ra thông báo về việc mở rộng trước khi hội nghị thượng đỉnh kết thúc vào ngày 24/8.
Vô địch của thế giới đang phát triển
Các quan chức Nam Phi cho biết hơn 40 quốc gia đã bày tỏ sự quan tâm đến việc gia nhập BRICS và 22 quốc gia đã chính thức yêu cầu được kết nạp.
Họ đại diện cho một nhóm ứng cử viên tiềm năng khác nhau - từ Iran đến Argentina - được thúc đẩy phần lớn bởi mong muốn cân bằng lại sân chơi toàn cầu mà họ cho là đang bất công với họ và bị thu hút bởi lời hứa của BRICS nhằm tái cân bằng trật tự toàn cầu.
Chủ tịch Trung Quốc Tập Cận Bình, người từ lâu đã thúc đẩy việc mở rộng nhóm BRICS, nói: “Thế giới đang trải qua những thay đổi lớn, chia rẽ và tập hợp lại… thế giới đã bước vào một thời kỳ hỗn loạn và biến đổi mới”.
Ông nói tại hội nghị thượng đỉnh vào sáng ngày 23/8: “Phát triển là quyền không thể xâm phạm của tất cả các quốc gia. Đó không phải là đặc quyền dành riêng cho một số ít”.
Mặc dù là nơi sinh sống của khoảng 40% dân số thế giới và chiếm 1/4 GDP toàn cầu, tham vọng trở thành một chủ thể kinh tế và chính trị toàn cầu của khối BRICS từ lâu đã bị cản trở bởi sự chia rẽ nội bộ và thiếu tầm nhìn mạch lạc.
Nga, bị Hoa Kỳ và Châu Âu cô lập vì cuộc xâm lược Ukraine, rất muốn cho các cường quốc phương Tây thấy rằng họ vẫn còn bạn bè.
Ngược lại, Brazil và Ấn Độ đều có mối quan hệ chặt chẽ hơn với phương Tây.
Tổng thống Brazil Luiz Inacio Lula da Silva hôm 22/8 đã bác bỏ ý tưởng khối nên tìm cách cạnh tranh với Hoa Kỳ và Nhóm bảy nền kinh tế giàu có G7.
Tuy nhiên, các động thái nhằm mở rộng khối và thúc đẩy Ngân hàng Phát triển Mới của khối này trở thành một giải pháp thay thế cho các tổ chức cho vay đa phương có uy tín đang gây ra một số lo ngại ở phương Tây.
Ông Werner Hoyer, người đứng đầu Ngân hàng Đầu tư Châu Âu, ngày 23/8 cảnh báo phương Tây rằng họ có nguy cơ mất niềm tin của “Nam toàn cầu”, trừ khi phương Tây khẩn trương tăng cường nỗ lực hỗ trợ các nước nghèo.
Diễn đàn