Hoa Kỳ hứa sẽ cho biết thêm thông tin về các cuộc tấn công nhắm vào các mục tiêu khủng bố bằng máy bay không người lái mà quân đội Mỹ thực hiện đôi lúc gây nhiều tranh cãi. Thông tín viên Jeff Seldin của đài VOA gửi về bài tường trình.
Cố vấn chống khủng bố của Tòa Bạch Ốc, bà Lisa Monaco hôm 7/3 loan báo rằng chính quyền Mỹ sẽ phổ biến kết quả thẩm định trong "những tuần lễ tới" về thương vong của cả thường dân lẫn chiến binh trong các cuộc không kích bằng máy bay không người lái và các cuộc tấn công chống khủng bố khác từ năm 2009 đến nay.
Bà Monaco cho biết như vậy trong phát biểu trước Hội đồng Quan hệ Đối ngoại. Bà nói: "Chúng tôi biết minh bạch hơn không phải chỉ là một chuyện đúng cần phải làm, mà đó còn là cách tốt nhất để duy trì tính chính đáng của hoạt động chống khủng bố của chúng tôi và sự ủng hộ rộng khắp của các đồng minh của chúng tôi."
Các giới chức nói rằng báo cáo sẽ không có các thông tin về các cuộc không kích bằng máy bay không người lái và các cuộc hành quân chống khủng bố tại Iraq, Syria và Afghanistan, vì tất cả những nơi đó được xem là "khu vực đang có chiến tranh."
Người phát ngôn Tòa Bạch Ốc Josh Earnest nói với các phóng viên báo chí hôm 7/3 rằng việc phổ biến các thông tin của các cuộc không kích bằng máy bay không người lái đúng với tinh thần minh bạch mà Tổng thống Barack Obama đã hứa.
Ông Earnest nói: "Chúng tôi biết các tổ chức khủng bố tìm cách bóp méo sự thật về hiệu quả của các cuộc hành quân chống khủng bố."
Người phát ngôn Tòa Bạch Ốc nói tiếp: "Bằng việc phổ biến các con số và minh bạch hơn, chúng tôi thể hiện rằng chúng tôi không chỉ nói suông về chính sách đặt tiêu chuẩn cao nhất có thể trong việc tránh gây ra thương vong nơi thường dân khi thực hiện các cuộc hành quân."
Các giới chức Mỹ nói rằng kế hoạch này đề nghị phổ biến thông tin cập nhật về con số thương vong trong các cuộc không kích bằng máy bay không người lái trên cơ sở mỗi năm.
Loan báo của Tòa Bạch Ốc được tổ chức tranh đấu cho nhân quyền Human Rights Watch đón nhận với sự lạc quan dè dặt. Tổ chức này nói việc công bố con số thương vong mới là "bước tích cực đầu tiên."
Phó giám đốc đặc trách khu vực Washington của Human Rights Watch, bà Andrea Prascow nói: "Chúng tôi kêu gọi sự minh bạch này đã rất lâu. Đây là sự việc mà chính phủ ngay từ đầu nói là không có thương vong nơi thường dân trong các cuộc không kích bằng máy bay không người lái."
Nhưng bà Prasow nói rằng vô số câu hỏi vẫn chưa được trả lời, trong đó có việc làm thế nào chính phủ Mỹ xác định được con số thương vong nơi thường dân, hay làm thế nào để phân biệt giữa thương vong ở chiến binh và thương vong ở thường dân cũng như các hành động nào được thực hiện tiếp theo sau một cuộc oanh kích làm thường dân thiệt mạng.
Bà Prasow nói: "Đây là vấn đề minh bạch, không phải là vấn đề trách nhiệm." Và bà nói thêm rằng Mỹ hình như hành động dưới hai bộ quy định khác nhau đối với tấn công bằng máy bay không người lái – một bộ quy định áp dụng cho các cuộc xung đột như ở Afghanistan và Iraq, và một bộ quy định áp dụng cho những nơi như Somalia và Pakistan, nơi các điều kiện kém rõ ràng hơn.
Cũng có những nghi ngờ rằng việc phổ biến những thông tin về thương vong đã sau hơn 7 năm sẽ thay đổi sự cảm nhận của người nhận thông tin về việc sử dụng máy bay không người lái.
Ông Bill Roggio, biên tập viên của tờ Long War Journal, nói với đài VOA: "Các ý kiến về vấn đề này đã trở nên gay gắt hơn và việc gia tăng tính minh bạch sẽ thay đổi tình hình được rất ít."
Tờ Long War Journal lâu nay ghi nhận các con số thương vong ở chiến binh và thường dân, căn cứ chủ yếu vào tin tức báo chí ở cả Pakistan lẫn Yemen.
Tờ báo này phát giác từ năm 2006 tới nay có 389 vụ không kích ở Pakistan, giết chết 2.797 phần tử cực đoan và 158 thường dân.
Tại Yemen, kể từ năm 2002 có 135 vụ không kích, hạ sát 657 phiến quân và gây ra cái chết của 105 thường dân.
Một số các chuyên gia nói rằng khả năng có thêm dữ liệu về những vụ tấn công của máy bay không người lái sẽ có ích cho việc xác định là chính sách của Mỹ về máy bay không người lái có hữu hiệu hay không.
Ông Mark Abrahams, Giáo sư chính trị học của Đại học Northeastern phát biểu: "Dữ liệu là tuyệt đối cần thiết để thực hiện việc đánh giá như vậy. Một trong những sự chỉ trích lớn nhất đối với chương trình máy bay không người lái là chương trình này không được quản lý chặt chẽ và thông tin về chương trình này chỉ được tiết lộ một cách rời rạc."
Ông nói thêm: "Sẽ là một việc hữu ích nếu chúng ta biết một cách chính xác những vụ tấn công xảy ra khi nào vào nhắm vào ai. Khi đó chúng ta có thể đối chiếu những dữ liệu đó với nhóm khủng bố để biết được là những vụ không kích có làm cho nhóm khủng bố bị suy yếu hay không."
