Vụ xét xử luận tội cựu Tổng thống Donald Trump tại Thượng viện về cáo buộc kích động bạo động chết người tại Điện Capitol gặp thách thức đầu tiên trong ngày 26/1 khi thượng nghị sĩ Rand Paul, đảng Cộng hòa, cho rằng xét xử một cựu Tổng thống có thể là vi phạm Hiến pháp Mỹ.
Tuy nhiên, với số phiếu 55 thuận và 45 chống, thượng viện đồng ý bác bỏ nỗ lực của ông Rand Paul và đảng Cộng Hòa.
Ông Trump là Tổng thống Mỹ duy nhất bị Hạ viện đàn hặc hai lần và là Tổng thống đầu tiên bị xét xử sau khi rời nhiệm sở. Nếu bị Thượng viện 100 thành viên xét là có tội, ông Trump có thể không đủ điều kiện giữ chức vụ công cử trong tương lai. Phiên xử dự trù bắt đầu ngày 9/2.
Hạ viện hôm 13/1 thông qua một điều khoản luận tội duy nhất, cáo buộc ông Trump kích động bạo loạn với bài diễn văn trước khi các ủng hộ viên của ông xông vào Điện Capitol hôm 6/1. Một nhân viên cảnh sát và 4 người khác chết trong vụ bạo loạn này.
Ngày 25 tháng Giêng, ông Paul đưa ra thách thức trên Twitter: “Tôi sẽ buộc Thượng viện biểu quyết xem liệu Thượng viện có thể mở phiên xét xử một công dân thường hay không.”
Các học giả tranh cãi về việc Thượng viện có thể mở phiên xử ông Trump khi ông đã rời khỏi chức vụ hay không. Nhiều chuyên gia nói “luận tội muộn” là hợp hiến, vì cho rằng các Tổng thống khi có những hành vi xấu trong những ngày cuối cùng của nhiệm kỳ không nên được miễn trừ khỏi tiến trình mà Hiến pháp quy định trách nhiệm cho họ.
Hiến pháp nêu rõ các tiến trình luận tội có thể đưa đến kết quả là không được giữ các chức vụ công cử trong tương lai. Các học giả nói, do đó, đây vẫn là một vấn đề đang tồn tại để Thượng viện giải quyết.
Phải có ít nhất 17 thượng nghị sĩ Cộng hòa nghiêng về tổng số 50 thượng nghĩ sĩ Dân chủ trong Thương viện 100 thành viên thì mới có thể buộc tội ông Trump được. Con số 2/3 này khó mà đạt được. Ông Trump vẫn là một thế lực mạnh mẽ trong đảng Cộng hòa.
Một số đảng viên Cộng hòa chỉ trích ông Trump vì tuyên bối sai về gian lận bầu cử và về sự thất bại không đảo ngược được chiến thắng của ông Joe Biden trong cuộc bầu cử 3/11. Nhưng không thượng nghị sĩ Cộng hòa nào nói rõ là họ định biểu quyết buộc tội ông.
Chánh án Tối cao Pháp viện John Roberts là người chủ tọa phiên luận tội ông Trump đầu tiên với kết quả tha bổng cho ông hồi tháng 2/2020 về cáo buộc lạm dụng quyền hành và cản trở Quốc hội xuất phát từ việc ông yêu cầu Ukraine điều tra hai cha con ông Biden.
Một nguồn tin từ Thượng viện nói cho dù Hiến pháp yêu cầu Chánh án Tối cao Pháp viện chủ tọa phiên xử luận tội Tổng thống, nhưng nếu người bị luận tội không còn là đương kim Tổng thống nữa thì một thượng nghị sĩ sẽ chủ toạ thay.
Thượng nghị sĩ Dân chủ, Patrick Leahy, sẽ chủ tọa phiên xử tại Thượng viện lần này.
