Tổng thống Joe Biden đồng ý với khuyến nghị của Ngũ Giác Đài giữ nguyên hạn chót rút quân khỏi Afghanistan vào ngày 31/8, một giới chức chính quyền cho Reuters biết ngày 24/8.
Khuyến nghị của Ngũ Giác Đài được đưa ra hôm 23/8 dựa trên quan ngại về những rủi ro an ninh cho lực lượng Mỹ.
Nguồn tin ẩn danh của Reuters cho biết Tổng thống đã hỏi Ngũ Giác Đài về kế hoạch dự phòng để kéo dài thời hạn nếu cần.
Trong khi đó ngày 24/8, Taliban tuyên bố không đồng ý triển hạn thời hạn chót 31/8 do Mỹ ấn định để rút quân ra khỏi Afghanistan và rằng Taliban muốn tất cả công tác di tản cũng chấm dứt vào ngày này.
Phát ngôn viên Zabihullah Mujahid của Taliban nói những người đang chen chúc tại phi trường Kabul tìm cách lên chuyến bay rời khỏi nước có thể trở về nhà.
“Chúng tôi bảo đảm an ninh cho họ” ông nói tại một cuộc họp báo và hứa không có danh sách những người bị nhắm mục tiêu để trả thù. “Chúng tôi quên hết mọi chuyện trong quá khứ,” phát ngôn nhân của Taliban tuyên bố.
Tuy nhiên, cùng ngày 24/8, Trưởng Cao ủy Nhân quyền Liên hiệp quốc Michelle Bachelet cho hay nhận được những báo cáo đáng tin cậy về các vi phạm nghiêm trọng của Taliban tại Afghanistan, bao gồm xử tử thường dân không qua xét xử và hạn chế phụ nữ cũng như cấm đoán những cuộc biểu tình chống lại sự cai trị của họ.
Bà Bachelet yêu cầu Hội đồng Nhân quyền Liên hiệp quốc thành lập một cơ chế để quan sát chặt chẽ những hành động của Taliban.
Một nhà ngoại giao cao cấp Afghanistan thuộc chính phủ đã bị lật đổ kêu gọi qui trách nhiệm những hành động của Taliban và cho biết tình hình rất “bất định và tồi tệ” khi hàng triệu người lo sợ an nguy tính mạng giữa tin tức về các cuộc gõ cửa lùng sục từng nhà một.
Phát biểu tại phiên họp khẩn cấp của Hội đồng Nhân quyền Liên hiệp quốc ở Geneva, Đại sứ Nasir Ahmad Andisha cũng kêu gọi thành lập một chính phủ có căn bản rộng rãi bao gồm tất cả các nhóm thiểu số trong nước và đại diện của phụ nữ.
Phát biểu với lãnh đạo các nước công nghiệp hóa G7 gồm Anh, Canada, Pháp, Đức, Ý và Nhật hôm 24/8, Tổng thống Mỹ Joe Biden nói việc Mỹ rút quân ra khỏi Afghanistan trước hạn chót 31/8 tùy thuộc vào sự tiếp tục hợp tác với Taliban, bao gồm việc người di tản được tiếp cận phi trường Kabul.
Ông Biden cũng nói với các đối tác G7 là mỗi ngày trên đất Afghanistan là thêm rủi ro cho binh sĩ Mỹ từ các cuộc tấn công của Nhà nước Hồi giáo, theo Tòa Bạch Ốc.
Trước đó, hai giới chức Mỹ cho hay Giám đốc CIA Williams Burns và lãnh đạo Taliban Abdul Ghani Baradar họp tại Kabul hôm 23/8 để thảo luận về những xáo trộn tại Afghanistan sau khi Taliban chiếm quyền.
Hai quan chức Mỹ ẩn danh cho hay có quan ngại ngày càng tăng về những vụ đánh bom tự sát của Nhà nước Hồi giáo tại phi trường Kabul vốn đang đầy nghẹt những người Afghnistan và người nước ngoài mong được di tản, sợ Taliban trả thù.
Một giới chức Mỹ cho rằng khả năng các phần tử chủ chiến sẽ tấn công chỉ còn là vấn đề thời gian, và rằng ưu tiên hiện nay là vượt thoát trước khi chuyện đó xảy ra.
Các binh sĩ phương Tây đang dồn sức để đưa nhiều người nước ngoài và người Afghanistan lên máy bay rời khỏi Afghanistan.
Taliban kêu gọi Mỹ chớ khuyến khích người Afghanistan rời bỏ đất nước và thúc đẩy các tòa đại sứ nước ngoài chớ đóng cửa hay ngưng làm việc.
Cam kết của G7
Lãnh đạo G7 ngày 24/8 nói sẽ vẫn giữ cam kết với Afghanistan và ủng hộ Liên hiệp quốc trong việc tức thì điều phối hỗ trợ nhân đạo tại khu vực hiện đang đối mặt với làn sóng người tị nạn mới.
Những cuộc thảo luận không đưa đến thời hạn mới cho việc chấm dứt nhiệm vụ di tản, Thủ tướng Đức Angela Merkel cho hay, dù có những cuộc thảo luận là liệu phi trường Kabul do dân sự điều hành có thể sử dụng được sau ngày 31/8 hay không.
Các lãnh đạo G7 nhất trí làm áp lực để Taliban cho phép mọi người ra đi sau ngày 31/8, Thủ tường Canada Justin Trudeau cho biết.
Lằn ranh đỏ
Lãnh đạo Taliban, tìm cách chứng tỏ một diện mạo ôn hòa hơn kể từ khi chiếm được Kabul, đã bắt đầu thảo luận việc lập chính phủ, trong đó có thảo luận với một số cựu thù.
Taliban đã cử cựu tù nhân từng bị giam ở Guantanamo là Mullah Abdul Qayyum Zakir làm quyền Bộ trưởng Quốc phòng, hãng tin Al Jazeera cho hay. Một số cựu quan chức chính phủ Afghanistan nói họ được lệnh trở lại làm việc.
Liên hiệp quốc cho biết sẽ theo dõi chặt chẽ tình hình tại Afghanistan. “Lằn ranh đỏ căn bản sẽ là cách Taliban đối xử với phụ nữ và các em gái,” trưởng Cao uỷ Nhân quyền Liên hiệp quốc nói tại một phiên họp khẩn cấp tại Geneva.
Nguy cơ nạn đói tại Afghanistan
Lãnh đạo G7 dự kiến sẽ cứu xét liệu có công nhận chính phủ Taliban hay không, hay liệu có tái tục chế tài để gây áp lực buộc Taliban tuân thủ lời hứa tôn trọng nữ quyền và quan hệ quốc tế.
Giám đốc Điều hành Chương trình Lương thực thế giới, David Beasley, thúc giục chính trị cần phải quyết định nhanh vì sự phối hợp giữa xung đột, hạn hán và đại dịch COVID-19 cũng có nghĩa là 14 triệu người Afghanistan có thể sớm đối mặt với nạn đói.
Ngoại trưởng Nga Sergei Lavrov chống lại ý tưởng cho phép người tị nạn Afghanistan vào khu vực Liên Xô cũ ở Trung Á hay có binh sĩ Mỹ trú đóng tại đây.
