Tổng thống Hoa Kỳ Joe Biden hôm 16/11 ca ngợi một thỏa thuận kinh tế mới giữa 14 quốc gia Châu Á Thái Bình Dương nhằm chống lại sự thống trị kinh tế khu vực của Trung Quốc, đồng thời cho biết thỏa thuận các nhà lãnh đạo đã ký tại hội nghị thượng đỉnh các nền kinh tế khu vực – không phải là một thỏa thuận thương mại chính thức – sẽ giải quyết các vấn đề chính như tương lai thiếu hụt chất bán dẫn bằng cách cải thiện khả năng phục hồi của chuỗi cung ứng.
Mục tiêu của hiệp ước mới, theo 14 nhà lãnh đạo trong một tuyên bố chung, là “thúc đẩy quyền của người lao động, tăng cường năng lực ngăn chặn và ứng phó với sự gián đoạn chuỗi cung ứng, tăng cường hợp tác trong quá trình chuyển đổi sang nền kinh tế sạch, chống tham nhũng và nâng cao hiệu quả quản lý thuế.”
Ông Biden, phát biểu hôm 16/11 tại hội nghị thượng đỉnh Hợp tác Kinh tế Châu Á-Thái Bình Dương ở San Francisco, thừa nhận rằng các nhà đàm phán đã không đạt được sự đồng thuận về một trụ cột chính của Khuôn khổ Kinh tế Ấn Độ Dương-Thái Bình Dương IPEF năm ngoái.
Ông nói: “Chúng tôi vẫn còn nhiều việc phải làm nhưng chúng tôi đã đạt được tiến bộ đáng kể”. “Trong thời gian kỷ lục, chúng tôi đã đạt được sự đồng thuận về ba trụ cột của IPEF.” IPEF có bốn trụ cột, được tóm tắt là thương mại, chuỗi cung ứng, năng lượng sạch và cơ sở hạ tầng, thuế và chống tham nhũng.
Ông Biden cũng công bố chương trình hợp tác với các công ty khởi nghiệp để huy động vốn. Nỗ lực đó dựa trên Quan hệ Đối tác Đầu tư và Cơ sở hạ tầng Toàn cầu của Hoa Kỳ, được coi là phản hồi của Hoa Kỳ đối với Sáng kiến Vành đai và Con đường của Trung Quốc.
Khi nêu bật kế hoạch, ông Biden cũng nhấn mạnh tầm quan trọng của khu vực tư nhân Hoa Kỳ.
“Bạn đã nghe từng đồng nghiệp của tôi nói lần này hay lần khác rằng điều này không thể thực hiện được nếu không có hàng nghìn tỷ đô la đầu tư từ khu vực tư nhân để nắm bắt và nắm bắt nó một cách nhanh chóng để giúp họ tự tin thực hiện những khoản đầu tư đó,” ông Biden nói. “Điều đó sẽ tạo ra một loạt các dự án ở các nước đối tác và sau đó kết nối nguồn tài chính của khu vực tư nhân với các dự án này, đồng thời sẽ mang lại cho các nhà đầu tư khu vực tư nhân niềm tin rằng khoản đầu tư của họ sẽ được thực hiện theo các tiêu chuẩn cao nhất. Đầu tư của chính phủ là không đủ. Chúng ta cần huy động đầu tư tư nhân.”
Các nhà phê bình cho rằng hiệp định kinh tế mới thiếu các điều khoản tiếp cận thị trường.
“Đối với một quốc gia như chúng tôi, ít nhất chúng tôi phải có khả năng tiếp cận thị trường”, Giám đốc điều hành Indonesia Anindya Bakrie nói với đài VOA bên lề hội nghị thượng đỉnh.
Ông Joshua Kurlantzick, thành viên cấp cao về Đông Nam Á tại Hội đồng Quan hệ Đối ngoại, cho biết hầu hết các quốc gia Đông Nam Á đều tỏ ra “ít nhiệt tâm” về thỏa thuận này.
Ông nói, điểm mấu chốt: “Đây không phải là một thỏa thuận thương mại và Hoa Kỳ không cung cấp bất kỳ quyền tiếp cận thị trường nào trong IPEF. Và các quốc gia Đông Nam Á có thể so sánh điều đó với các giao dịch thương mại thực tế đã được thông qua ở châu Á trong bảy năm qua, bao gồm các thỏa thuận thương mại lớn, có sự tham gia của Trung Quốc, Hàn Quốc, Nhật Bản và các nền kinh tế lớn khác, cũng như ASEAN ở giữa.”
Tuy nhiên, ông nói, “họ sẽ không nói với việc Hoa Kỳ tham gia IPEF trong vài năm qua là chúng tôi bác bỏ điều này. Họ rất thân thiện và họ muốn có sự hiện diện an ninh lớn hơn của Hoa Kỳ.”
Bà Siobhan Das, giám đốc điều hành Phòng Thương mại Mỹ Malaysia, có quan điểm lạc quan hơn.
“Tôi thực sự tin rằng đã thành công rồi,” bà nói. “Bạn đã có 14 quốc gia nói chuyện với nhau trong 18 tháng qua – làm sao điều đó lại không thành công được?”
Ông Zack Cooper, một chuyên gia về chiến lược Hoa Kỳ ở châu Á tại Viện Doanh nghiệp Mỹ, nói với VOA hôm 16/11, thời điểm mà 14 nhà lãnh đạo mỉm cười và chụp ảnh chung, rằng “mọi người đều đồng ý rằng khuôn khổ kinh tế Ấn Độ Dương – Thái Bình Dương có lẽ là khuôn khổ tốt nhất mà chính quyền Biden sẽ làm hiện nay.”
Ông nói: “Nhưng điều đó chắc chắn không có nghĩa là họ hài lòng với IPEF hoặc họ sẽ hài lòng với phiên bản IPEF mà họ có được tại APEC, vốn không bao gồm thương mại”. “Và có lẽ là có còn hơn không.”
Diễn đàn