Hôm 12/9, một ủy ban của Liên Hợp Quốc rà soát việc thực thi Công ước về Quyền Trẻ em của chính phủ Việt Nam, một trong các công ước quan trọng về nhân quyền mà nước này đã ký kết. Đây là đợt giải trình mới nhất vể công ước này trong hơn 10 năm qua giữa lúc các nhà vận động, nhân chứng thông qua các tổ chức phi chính phủ gửi hàng loạt các báo cáo cho Uỷ ban LHQ về Quyền trẻ em lên án sự vi phạm của chính phủ Việt Nam.
Theo lịch trình làm việc Ủy ban LHQ về Quyền Trẻ em (CRC), cuộc rà soát Việt Nam về thực thi Công Ước LHQ về Quyền Trẻ Em bắt đầu lúc 3 giờ chiều ngày 12/9 và sẽ tiếp tục và lúc 10 giờ sáng ngày 13/9 giờ Geneve, Thụy Sĩ.
Uỷ ban yêu cầu Chính phủ Việt Nam giải trình rất nhiều vấn đề liên quan đến quyền trẻ em, trong đó có các nội dung như: Các biện pháp được thực hiện để đảm bảo quyền trẻ em trong bối cảnh đại dịch COVID-19 và để giảm thiểu các tác động tiêu cực của đại dịch; các biện pháp đảm bảo rằng các bộ luật gần đây, bao gồm Luật An ninh mạng, Luật tiếp cận thông tin, Luật Báo chí, Bộ luật Hình sự và Luật tôn giáo, Tín ngưỡng tôn trọng và đảm bảo quyền riêng tư, tiếp cận thông tin phù hợp của trẻ em và quyền tự do ngôn luận, lập hội, hội họp ôn và tự do tôn giáo; các biện pháp bảo đảm trẻ em dân tộc thiểu số được tiếp cận bình đẳng với giáo dục song ngữ có chất lượng…
Chính quyền Việt Nam phản hồi một cách chung chung trong văn thư được CRC tiếp nhận ngày 25/8/2022 như sau: “Việt Nam đã áp dụng nhiều biện pháp để bảo vệ quyền trẻ em trong đại dịch COVID-19”; “Luật Trẻ em quy định trẻ em có quyền tự do hội họp, tự do bày tỏ ý kiến, nguyện vọng về những vấn đề liên quan đến trẻ em”; “Luật Tôn giáo, tín ngưỡng năm 2021 quy định mọi hành vi xâm phạm quyền trẻ em về tín ngưỡng, tôn giáo đều bị coi là vi phạm pháp luật về tín ngưỡng, tôn giáo”; “Việt Nam cũng đẩy mạnh các hoạt động truyền thông, vận động xã hội nhằm bảo đảm các dân tộc, tôn giáo có quyền bình đẳng, chung sống hòa bình và tương trợ lẫn nhau”.
Trong khi diễn ra cuộc rà soát này, CRC có các họp riêng với một số các nhà vận động, nhân chứng, trong đó có 3 người phụ nữ gốc Việt bao gồm nhà báo Song Chi đến từ Anh Quốc; bà Lữ Thị Tường Uyên, Chủ tịch Hội Bảo vệ Nhân quyền Việt Nam tại Hòa Lan; bà Tanya Nguyễn-Đỗ, đại diện Thiền Am Bên Bờ Vũ Trụ, đến từ Florida, Hoa Kỳ.
Ba đại diện này được tổ chức phi chính phủ BPSOS ở Hoa Kỳ đề nghị lên CRC để trình bày các vi phạm tại Việt Nam mà tổ chức này thu thập trong nhiều năm qua.
Nhà báo Song Chi, cựu đạo diễn phim truyền hình - người đã thực hiện nhiều cuộc phỏng vấn về các trường hợp tù nhân lương tâm bị bắt khi con còn rất nhỏ hoặc chính con nhỏ của họ bị cho là bị chính quyền đe doạ, triệu tập điều tra - chia sẻ với VOA về các vấn đề bà trình bày với Uỷ ban.
“Chúng ta biết rằng Việt Nam là một trong những quốc gia phê chuẩn Công ước về Quyền Trẻ em rất sớm, nhưng trong bao nhiêu năm qua nhà nước Việt Nam vẫn không hề tôn trọng Công ước này và vi phạm quyền trẻ em về nhiều mặt.
“Tôi sẽ lưu ý về tình trạng buôn người, trong đó có trẻ vị thành niên, quyền của các sắc dân bản địa và tình trạng hiện tại của một số gia đình tù nhân lương tâm, tù nhân chính trị…
“Trước cuộc họp, tôi cũng kịp trao đổi, nói chuyện với gia đình của một số trẻ vị thành niên bị lừa sang Campuchia làm việc trong các sòng bạc do người Trung Quốc làm chủ hay như một số thân nhân của các tù nhân chính trị đang bị giam giữ…”
Bà Lữ Thị Tường Uyên chia sẻ:
“Có nhiều trường hợp lắm, nhưng mà mình chỉ nêu các trường hợp tiêu biểu thôi…Phần lớn nhiều nhóm đã chung tay đã gửi các bài tường trình cho Uỷ ban trước, nên lần này mình chỉ nhắc lại vài điểm thôi.
“Tôi sẽ trình bày các vi phạm về tôn giáo, niềm tin tôn giáo không được tôn trọng hay áp bức, trong đó có cả người H’mong, thành viên của Giáo hội Phật giáo Việt Nam Thống nhất…”
Bà Tanya Nguyễn – Đỗ nói với VOA:
“Tôi và hy vọng rằng LHQ sẽ lắng nghe những lời nói người đã làm việc với Thiền Am hay người đại diện Thiền Am để nói lên những sự việc đã xảy cho các bé ở Thiền Am: vấn đề tâm lý ảnh hưởng lâu dài.
“Tôi hy vọng các điều khoản, bao gồm Điều 18 [Công ước quốc tế về các quyền dân sự và chính trị, 1966 (ICCPR)], và Công ước LHQ về Quyền Trẻ em hay các điều khoản mà LHQ đang bảo vệ và đã được viết ra, sẽ giúp bảo vệ Thiền Am, không những giúp bảo vệ Thiền Am hiện tại mà còn bảo vệ các trẻ em thuộc tín ngưỡng, tôn giáo sau này…
“Tiếc rằng 10 em bé ở Thiền Am đã xảy ra những chuyện khủng hoảng”.
Các nhà vận động cho rằng trong khi sau khi chính quyền bắt bớ và xử phạt 6 thành viên Thiền Am Bên bờ Vũ trụ ở Long An với án tù hơn 23 năm vào hồi tháng 7/2022, dẫn đến việc 10 trẻ em tại cơ sở này thiếu người chăm sóc và đỡ đầu, khiến các em này rơi vào tình trạng khủng hoảng tâm lý trầm trọng.
Theo tổ chức BPSOS, tổ chức này vừa gửi lên LHQ báo cáo với tựa đề “Các tác động xấu của sự đàn áp tôn giáo lên 10 chú tiểu ở Thiền Am Bên Bờ Vũ Trụ” trong đó nói rằng “Qua hồ sơ này, quốc tế sẽ thấy rất rõ là chính các chức sắc của Giáo hội Phật giáo Việt Nam do nhà nước dựng lên năm 1981 đã vi phạm nghiêm trọng Luật Tín ngưỡng Tôn giáo của Việt Nam và Điều 18 của Công Ước Quốc tế về Quyền Dân sự và Chính trị”.
Được biết đây là bản cáo cáo thứ 6 mà BPSOS đã đệ trình cho CRC để chuẩn bị cho cuộc rà soát.
Phản hồi các vấn đề mà CRC nêu ra trước đây, Chính quyền Việt Nam vào ngày 17/12/2018 cho rằng thông qua các công cụ lập pháp, hành pháp và tư pháp, nước này đã tuân thủ các điều khoản của Công ước LHQ về Quyền Trẻ em.
“Hệ thống pháp luật, chính sách công và việc thực thi pháp luật của Việt Nam thể hiện sự nhất quán trong việc đảm bảo công bằng và bình đẳng trong việc thực hiện các quyền của trẻ em. Nghiêm cấm việc phân biệt đối xử với trẻ em trên bất kỳ cơ sở nào”, văn bản tổng hợp phản hồi của Chính phủ Việt Nam được đăng trên trang lưu trữ thông tin LHQ cho biết.
“Ngoài ra, trẻ em dân tộc thiểu số, trẻ em di cư, trẻ em khuyết tật, trẻ em nhiễm HIV/AIDS và trẻ em vùng sâu, vùng xa được ưu tiên tiếp cận các dịch vụ xã hội. Quan trọng nhất, giáo dục, chăm sóc sức khỏe và phúc lợi xã hội được cung cấp bình đẳng cho tất cả trẻ em”, văn bản cho biết thêm.
Trong thời gian diễn ra các phiên rà soát, người dân Việt Nam có thể thực thi quyền giám sát của mình thông qua việc theo dõi hai phiên giải trình của Chính phủ Việt Nam tại diễn đàn LHQ vào ngày 12/9 và 13/9.
Diễn đàn