Đường dẫn truy cập

Người Mỹ Bầu Cử Như Thế Nào? Giới hạn về nhiệm kỳ một tổng thống


Hiến Pháp của Hoa Kỳ qui định là các Tổng Thống Hoa Kỳ chỉ được giữ chức vụ này trong một số niệm kỳ được ấn định. Qui định này là nhằm đề phòng việc một người và đảng của người đó có thể kiểm soát ngành hành pháp vô thời hạn. Trong loạt bài về Người Mỹ Bầu Cử Như Thế Nào, lần này TTV đài VOA Jeffrey Young sẽ điểm qua diễn biến đưa đến việc qui định nhiệm kỳ Tổng Thống Hoa Kỳ.

Một Tổng Thống Mỹ dù được dân chúng ủng hộ đến mức độ nào, hay có quyền thế đến đến mức nào đi nữa thì cũng chỉ được giữ chức vụ này trong 2 nhiệm kỳ, mỗi nhiệm kỳ là 4 năm mà thôi. Và rồi phải ra đi nhường chỗ cho một người khác. Các vị tổ phụ lập quốc của Hoa Kỳ đã có chủ ý như vậy và theo thời gian ý định đã trở thành một phần của Hiến Pháp của nước Mỹ.

Theo truyền thống của Hoa Kỳ thì việc giới hạn về nhiệm kỳ của một tổng thống đã có ngay từ thời tổng thống đầu tiên của Hoa Kỳ là Tổng Thống George Washington. Giáo sư Mark Rom thuộc đại học George Town ở thủ đô Washington giải thích lý do vì sao vị Tổng Thống đầu tiên đã rời khỏi chức vụ sau 2 nhiệm kỳ.

Giáo sư Mark Rom nói: "Tổng Thống Washington muốn tránh tình trạng sùng bái cá nhân. Ông cũng muốn tránh tình trạng chuyển tiếp sang chế độ quân chủ. Nếu như chúng ta có một vị tổng thống có thể giữ chức vụ này vô thời hạn, thì e rằng bằng cách này bằng hay cách khác, đây sẽ là một chức vụ kéo dài cả đời thay vì là một địa vị chỉ nhắm mục tiêu phục vụ quần chúng."

Và vị Tổng Thống đầu tiên của Hoa Kỳ – George Washington đã mở đầu truyền thống là một tổng thống chỉ phục vụ 2 nhiệm kỳ. Các vị tổ phụ lập quốc còn xem truyền thống này như một phương tiện để khuyến khích sự phát triển một môi trường chính trị đa đảng. Điều này đã được chứng minh trong thời Tổng Thống Ulysses S. Grant, một đảng viên đảng Cộng Hòa. Ông đã đắc cử tổng thống hai lần, lần đầu là năm 1868 và tái đắc cử nhiệm kỳ kế tiếp vào năm 1872, nhưng khi ông ra ứng cử nhiệm kỳ thứ ba thì đã không thành công.

Một Tổng Thống thứ nhì của Hoa Kỳ đã từng hy vọng nắm quyền thêm một nhiệm kỳ thứ ba là Tổng Thống Theodore Roosevelt thuộc đảng Cộng Hòa. Ông đã phục vụ trong 2 nhiệm kỳ liên tiếp từ năm 1901 đến 1909, nhưng sau đó ông đã rời bỏ đảng Cộng Hòa và thành lập một đảng mới là Đảng Cấp Tiến, để cạnh trạnh với ứng cử viên được đảng Cộng Hòa đề cử ra tranh cử tổng thống là ông William Howard Taft, vì đảng đã không đề cử ông. Mặc dù đánh bại ông Taft trong cuộc bầu cử, ông Theodore Roosevelt lại không thắng được ứng cử viên của đảng Dân Chủ là ông Woodrow Wilson, người đã trở thành chủ nhân Tòa Bạch Ốc trong lần bầu cử này.

Tuy nhiên, trong lịch sử của nước Mỹ có một Tổng thống duy nhất nắm quyền hơn 2 nhiệm kỳ là Tổng Thống Franklin D. Roosevelt, một người thuộc đảng Dân Chủ. Tổng Thống Franklin D. Roosevelt lẽ ra mãn nhiệm vào năm 1940 sau khi phục vụ hai nhiệm kỳ. Nhưng trong năm đó chiến tranh thế giới lần thứ nhì đang diễn ra ác liệt ở Châu Âu và Châu Á, Tổng Thống Roosevelt ra tranh cử và đã tái đắc cử nhiệm kỳ thứ ba, và rồi kế tiếp thêm một nhiệm kỳ thứ tư.

Giáo sư Lorenzo Morris đã nhận định về tâm trạng cử tri trong thời chiến dẫn đến việc họ ủng hộ một vị tổng thống trong suốt 4 nhiệm kỳ như sau:

"Theo tôi thì câu giải đơn giản nhất về sự kiện này là dân Mỹ thừa nhận rằng trong tình hình căng thẳng, và có lẽ không phải chỉ ở nước Mỹ mà ở nước nào cũng vậy, qui luật chính trị duy nhất trong tình hình đất nước như vậy là cử tri có xu hướng bầu lại nhà lãnh đạo đương quyền, có xu hướng dồn phiếu cho nhà lãnh đạo đó."

Nhưng đến năm 1946, khi Thế Chiến Thứ 2 đã kết thúc, thì đảng Cộng Hòa đã nắm lại được quyền kiểm soát Quốc Hội và họ đã thông qua một khoản tu chính hiến pháp, qui định một tổng thống chỉ phục vụ hai nhiệm kỳ. Giáo Sư Mark Rom thuộc đại học Georgetown giải thích động cơ dẫn đến việc thông qua điều khoản tu chính này như sau:

"Các đảng viên Cộng Hòa lo ngại rằng một tổng thống với quan điểm cấp tiến giữ ghế tổng thống trong 4 nhiệm kỳ liên tiếp không phải là điều mà họ muốn, và để tránh việc các tổng thống chủ trương cấp tiến ngồi ở ghế này lâu như vậy, họ đã thông qua khoản tu chính qui định giới hạn - hai nhiệm kỳ mà thôi."

Khoản tu chính Hiến Pháp thứ 22 này đã được các bang phê chuẩn trước năm 1951. Các Tổng Thống có thể phục vụ 2 nhiệm kỳ 4 năm và nếu vị tổng thống tiền nhiệm qua đời hay rời khỏi chức vì một lý do nào đó, thì tổng thống kế tiếp có thể phục vụ thêm một thời gian dưới 2 năm nữa.

Mặc dù một số người yêu cầu bãi bỏ khoản tu chính này, một số khác lại cho rằng tu chính này là ý định của các vị tổ phụ lập quốc nhằm bảo đảm nước Mỹ có một nền dân chủ năng động.

Tin Vắn Thế Giới

XS
SM
MD
LG