Kazuo Ishiguro là nhà văn di dân gốc Nhật đã thành danh ở Âu-Mỹ với 6 quyển tiểu thuyết, được biết đến nhiều nhất với tác phẩm The Remains of the Day được trao giải Booker và được đưa lên màn bạc. Cuốn tiểu thuyết mới nhất xuất bản năm 2005 Never Let Me Go, cuốn tiểu thuyết pha khoa học giả tưởng về sinh sản vô tính của ông cũng đã được dịch sang nhiều ngôn ngữ trong đó có cả bản dịch sang tiếng Việt xuất bản ở trong nước.
Nhìn chung, trong các tác phẩm đã xuất bản, chủ đề chính của Kazuo Ishiguro là mô tả thực tại hai mặt của con người: một mặt con người cố gắng tạo ra một bản ngã trình diện với thế giới bên ngoài, mặt khác con người trong góc tối của tâm hồn, lại không khỏi có ảo tưởng về bản ngã, tự chối bỏ bản ngã, và những điểm mù về nhận thức bản ngã của mình, và những sự bất toàn này khiến con người nhìn thế giới ở một góc độ lệch, chênh vênh, và có những hành động ngoài ý muốn.
Kazuo Ishiguro trong hầu hết các tiểu thuyết dùng kỹ thuật tự sự ở ngôi thứ nhất. Khi mô tả chân dung phơi ra bên ngoài của con người ông nghiêng về tả thực, nhưng khi viết về cái bản ngã sâu kín Kazuo Ishiguro lại sử dụng kỹ thuật viết tiểu thuyết mô tả nội tâm mù rối hỗn độn chịu ảnh hưởng của Franz Kafka và Marcel Proust.
Với người đọc bình thường những tác phẩm nghiêng về tả thực tuy có thoáng pha trộn diễn ngôn của dòng chảy nội tâm được yêu thích hơn quyển tiểu thuyết thứ tư The Unconsoled/Kẻ Không Khuây Khỏa trong đó Kazuo Ishiguro đã nghiêng hẳn sang lối viết thứ nhì khiến quyển này trở thành một tác phẩm khó đọc, nhưng đối với những người nghiên cứu văn chương lại coi đó là tác phẩm đỉnh cao của Kazuo Ishiguro.
Thành danh sớm, hiện nay mới ngoài 50 tuổi với 6 tác phẩm được đánh giá cao và được trao tặng nhiều giải thưởng văn chương cao quý, tên tuổi được nhắc tới trên tiền trường văn chương quốc tế, nhưng người ta vẫn thắc mắc không hiểu Kazuo Ishiguro đã đạt tới đỉnh cao sự nghiệp chưa, đã viết được “kiệt tác” (masterpiece) chưa?
Trên lộ trình sáng tác này, mới đây Kazuo Ishiguro đã cho ra mắt tác phẩm Nocturnes/Dạ Khúc, quyển này không phải là một tiểu thuyết cũng không hẳn là một tập truyện ngắn theo chính ý kiến của tác giả. Phải chăng tác phẩm này đánh dấu một giai đoạn thư dãn trong lộ trình sáng tác của nhà văn đang còn sung sức này?
Nocturnes/Dạ Khúc có tựa đề phụ: Fives Stories of Music and Nightfall/Năm Truyện về Âm Nhạc và Hoàng Hôn. Bằng tựa đề phụ này tác giả muốn lưu ý người đọc rằng mỗi truyện chỉ là một phần của bức tranh lớn trong đó cả 5 truyện đều có chung những đề tài và mô-típ.
Năm truyện này là: Crooner/Người Ca Sĩ Tình Ca, Come Rain or Come shine/Hãy Mưa hay Hãy Nắng, Melvern Hills/Đồi Melvern, Nocturnes/Dạ Khúc, và Cellists/Nhạc Sĩ Trung Hồ Cầm.
Cách kết cấu đối xứng các truyện với trục ở giữa là truyện Đồi Melvern, như vậy truyện thứ nhất Crooner có liên hệ với truyện Cellists, và truyện Come Rain or Come Shine móc nối với truyện Nocturnes về đề tài hoặc về nhân vật. Bản thân là một tay chơi đàn tây ban cầm và ca sĩ hợp xướng đã sinh hoạt trong giới sáng tác và trình diễn âm nhạc nên chúng ta không ngạc nhiên khi nhân vật tiểu thuyết của Kazuo Ishiguro phần lớn thuộc giới này.
Trong truyện mở đầu Crooner/Người Ca Sĩ Tình Ca, nhân vật tự sự là Janeck, một tay chơi tây ban cầm trẻ người Ba Lan đang kiếm sống bằng những buổi trình diễn trong buồn nản chán chường tại một tiêm cà phê nằm gần Quảng trường St Mark ở Venice.
Nhưng một buổi sáng mùa xuân nọ một sự kiện đầy hào hứng xảy đến: Ca sĩ tình ca lừng danh một thời Tony Gardner và người vợ trẻ đẹp Lindi xuất hiện tại tiệm cà phê nơi Janeck trình diễn. Và Tony Gardner lại chính là ca sĩ bà mẹ đơn độc của Janeck hâm mộ nhất khi xưa, bà đã say mê nghe những đĩa hát của Tony Gardner để quên đi cuộc sống nhọc nhằn khốn khổ khi Ba Lan còn dước ách cai trị của chính quyền cộng sản. Cho nên Janeck không thể bỏ lỡ cơ hội ra mắt người ca sĩ lừng danh một thời này.
Truyện trò với thần tượng của mẹ mình Janeck biết được Tony đang có ý định trình diễn trở lại nhưng khốn nỗi ông và Lindi lại sắp ly dị. Thêm nữa Tony và Linda đang chuẩn bị ly dị nhau. Ngoài sự mong đợi của mình, Janeck bị đặt vào một tình huống khó xử khi được Tony yêu cầu hãy đệm đàn để ông ca những bản dạ khúc từ một con thuyền nhỏ trôi lửng lơ trên mặt nước cho Lindi ngồi bên cửa sổ phòng nàng nghe.
Khi dứt bản nhạc cuối cùng Janeck ngạc nhiên khi nghe thấy tiếng Lindi khóc nức nở. Cứ tưởng bằng tặng phẩm là những bản dạ khúc do Tony qua tiếng đàn của Janeck gửi tặng, hai người sẽ hàn gắn trở lại, nhưng kết cục ngược hẳn lại: những bản dạ khúc đã làm Lindi đau lòng hơn và cuộc hôn nhân của hai người trở thành không thể cứu vãn.
Hãy Mưa hay Hãy Nắng là một truyện pha chất khôi hài: Ông giáo viên tiếng Anh trung niên Raymond nay đang sống túng thiếu khổ cực được người bạn học cũ tên Charlie năn nỉ mời sang chơi thăm gia đình Charlie và vợ là Emily. Tưởng bạn ngay tình nhưng khi sang đến nơi mới biết cuộc hôn nhân của bạn sắp tan vỡ và Charlie muốn sử dụng Ray như một liều thuốc làm dịu đau.
Để cứu vãn cuộc hôn nhân Charlie cho Ray biết Emily đã quyết tâm làm cho Ray trưởng thành bằng những trò khá ngộ nghĩnh như đóng vai một con chó và chỉ bằng cách đó Emily mới bỏ qua việc Charlie ngoại tình trong những chuyến đi buôn bán xa nhà. Vì tin và nể bạn Ray đã lâm vào tình huống dở khóc dở cười.
Như chúng tôi nhận định ở trên truyện Đồi Malvern là cái trục của 4 truyện kia xoay quanh. Đây là câu truyện của một tay ca sĩ kiêm nhạc sĩ Tây Ban Cầm trẻ đã quyết định nhân mùa hè đến giúp quán cà phê của vợ chồng người chị ở một tỉnh nhỏ vì anh ta nghĩ ở thủ đô người ta không biết giá trị tài nghệ anh. Đổi lại vợ chồng người chị trả công anh bằng cách bao tiền ăn và ở để anh có dịp tập luyện thêm.
Chứng kiến cảnh một cặp vợ chồng du khách vào quán và người vợ có thái độ thô lỗ với chị anh nên anh ta đã xúi hai vợ chồng này đến cư ngụ tại một khách sạn trong vùng có chủ nhân là một ông thày giáo căm ghét mọi người. Ngày hôm sau cặp vợ chồng này chạy bộ ngang Đồi Malvern và tình cờ nghe anh đang hát. Chẳng ngờ cặp vợ chồng này là hai nhạc sĩ chuyên nghiệp người Thụy Sĩ, chồng tên là Tilo và vợ là Sonja, họ đến vùng này nghỉ hè. Cả hai khen ngợi tài nghệ của anh nên anh cảm thấy hối hận đã bảo họ đến ở cái khách sạn có người quản lý tồi tệ nọ.
Tuy cả hai đều là nhạc sĩ chuyên nghiệp nhưng họ lại luôn luôn có ý kiến trái nghịch nhau về âm nhạc. Trong khi Tilo luôn luôn thích được khen ngợi thì bà vợ Sonja lại mang cảm giác chua chát và tức giận đối với việc trình diễn âm nhạc. Gia đình họ vì phải theo đuổi việc trình diễn nên đã luôn phải xa lìa đứa con trai. Sonja trong khi trò chuyện đã cảnh báo người nhạc sĩ trẻ này về những sự thất vọng trong tương lai nhưng anh ta bất chấp lời bà vì vẫn nghĩ mình có tài.
Trong truyện Dạ Khúc chúng ta gặp Steve một nhạc sĩ nhạc Jazz bị vợ buộc phải tập luyện trong căn phòng chứa quần áo và lại cũng bị ông quản lý phòng ca nhạc bắt phải đi giải phẫu bộ mặt cho bớt xấu xí. Vì quá ham mê nổi tiếng Steve tuy bị vợ bỏ đi theo người đàn ông khác vẫn cương quyết ráng chịu sự đau đớn của cuộc giải phẫu.
Và rồi tình cờ anh gặp Lindi khi đó đã ly dị với Toni Gerdner, Lindi vừa say rượu thương hại anh ta nên đã đánh cắp một pho tượng nhỏ chờ khi anh ta cho mình nghe xong cái CD của anh rồi hoan hỉ trao tặng anh pho tượng với lời khen tặng Steve là “Người Nhạc Sĩ Nhạc Jazz Trong Năm” khiến Steve tưởng thật mơ về một ngày mai mình sẽ nổi tiếng.
Truyện cuối cùng Nhạc Sĩ Trung Hồ Cầm do Janeck kể lại một người bạn Hungary là nhạc sĩ trung hồ cầm trong khi anh ta vẫn mơ ước được làm nghề ở một khách sạn sang trọng ở Amsterdam anh đã gặp một phụ nữ Mỹ tự nhận mình là nhạc sĩ trung hồ cầm bậc thầy và khen tiếng đàn của Tibor là rất có triển vọng. Cuối cùng Tibor mới cay đắng và tức giận khi khám phá ra rằng người phụ nữ này chẳng hề biết chơi loại đàn này.
Mời quý vị bấm vào đường dẫn bên phải để nghe chương trình này.
