Tổng thống Hoa Kỳ George W. Bush đã kết thúc chuyến công du vùng Trung Đông, nơi ông đã nêu lên những mối quan tâm về ý đồ của Iran, kêu gọi cải cách dân chủ ở các quốc gia trong vùng, và tìm cách thúc đẩy tiến trình hòa bình giữa Israel và Palestine. Tuy nhiên, một số các nhà phân tích cho rằng nhà lãnh đạo Hoa Kỳ chỉ nhận được những sự hậu thuẫn rất khiêm tốn từ các quốc gia Trung Đông đối với những vấn đề vừa kể. Mời quí vị theo dõi thêm một số chi tiết dựa theo tường thuật của thông tín viên Bill Rodgers của đài VOA.
Tổng thống Bush bắt đầu chuyến công du 8 ngày ở vùng Trung Đông với chặng dừng chân ở Israel. Tại đây, ông đã tìm cách thúc giục Israel và Palestine gia tốc tiến trình hòa bình vừa được hồi phục hồi cuối năm ngoái qua cuộc hội thảo quốc tế ở thành phố Annapolis, tiểu bang Maryland.
Chuyến công du này đã kết thúc hôm thứ tư tại Ai Cập, nơi ông Bush hội kiến Tổng thống Hosni Mubarak. Trong cuộc họp báo chung với nhà lãnh đạo Ai Cập, ông Bush đã bày tỏ lạc quan về hòa bình giữa Israel và Palestine.
Tổng thống Bush nói: "Giới lãnh đạo Israel và giới lãnh đạo Palestine có quyết tâm thực thi giải pháp hai quốc gia. Và tôi biết rằng các nước láng giềng của họ đang sẵn sàng ra tay giúp đỡ."
Trong chuyến công du này, Tổng thống Bush cũng kêu gọi thực thi cải cách dân chủ trong khu vực mà hầu hết các chính phủ nếu không theo thể chế quân chủ thì cũng áp dụng một đường lối cai trị độc tài dưới những hình thức khác nhau.
Ông Scott Lasensky, một chuyên gia về Trung Đông của Viện Hòa bình Hoa Kỳ, cho rằng cổ xướng cho dân chủ ở Trung Đông là một việc khó khăn.
Ông Lasensky nói: "Thách thức đối với Tổng thống Bush và chính phủ Hoa Kỳ là tìm cách phát triển một sách lược để làm cho các nhà lãnh đạo khối Ả rập và dân chúng trong khu vực này tin rằng việc tiến hành cải cách dân chủ trong nước sẽ không gây phương hại cho an ninh và ổn định của họ."
Tổng thống Bush đã đưa ra lời kêu gọi dân chủ trong bài diễn văn đọc tại Liên hiệp các Tiểu Vương quốc Ả rập hôm chúa nhật. Trong bài diễn thuyết được gọi là quan trọng nhất của chuyến viếng thăm Trung Đông, nhà lãnh đạo Hoa Kỳ đã đề cập tới việc cần phải có bầu cử tự do.
Tuy nhiên, theo bà Danielle Pletka, một nhà nghiên cứu thuộc Viện Doanh nghiệp Hoa Kỳ ở Washington, Tổng thống Bush đã chọn sai địa điểm để đưa ra thông điệp dân chủ.
Bà Pletka nói: "Khi nào quí vị đưa ra một thông điệp về dân chủ từ một quốc gia thiếu tự do, điều đó khiến cho mọi người nghi ngờ về sự nghiêm túc của quí vị. Tôi nghĩ rằng Tổng thống Bush đã sai lầm khi đưa ra thông điệp của ông tại Liên hiệp các Tiểu Vương quốc Ả rập, là nước không phải là mẫu mực của dân chủ ngay cả ở vùng Trung Đông. Theo tôi, ông ấy nên đọc bài diễn văn đó tại Iraq hoặc tại Israel. Nhưng ông ấy đã không làm như vậy mà lại chọn Liên hiệp các Tiểu Vương quốc Ả rập. Tôi nghĩ rằng đó là một sai lầm lớn."
Cảnh báo về mối đe dọa hạt nhân của Iran và những tham vọng của nước này ở Trung Đông cũng là một mục tiêu của Tổng thống Bush trong chuyến công du này. Trước đó vài ngày, một sự cố xảy ra ở eo biển Hormuz giữa các tàu cao tốc của Iran và các chiến hạm Mỹ đã khiến cho tình hình trở nên căng thẳng.
Tổng thống Bush đã đề cập tới sự cố này và phát biểu thêm như sau: "Những hành động của Iran đe dọa tới an ninh của mọi nước trên thế giới. Vì vậy, Hoa Kỳ đang tăng cường những cam kết an ninh đã có từ lâu với các nước bạn trong vùng Vịnh Ba Tư và vận động các quốc gia thân hữu trên khắp thế giới để đối đầu với mối đe dọa này trước khi quá trễ."
Tranh thủ sự hậu thuẫn của khối Ả rập để gây sức ép lên Iran là ý định của Tổng thống Bush. Tuy nhiên, hiện chưa rõ là ông có thuyết phục được các nhà lãnh đạo Ả rập mà ông gặp gỡ hay không, mặc dù họ vẫn có những mối e ngại đối với Tehran. Về vấn đề này, bà Pletka của Viện Doanh nghiệp Hoa Kỳ, cho biết như sau:
"Trong chỗ riêng tư họ đã nói rất rõ là họ có những mối lo sợ thật sự về người Iran. Nhưng họ không phải là những người ngu xuẩn. Nếu họ không thể đoan chắc là Hoa Kỳ sẽ đương cự với Iran thì dĩ nhiên là họ sẽ không tự mình làm điều đó. Và điều này có nghĩa là họ phải tìm kiếm một phương cách để tránh tình trạng đối đầu với Iran. Đó chính là điều mà họ đang làm."
Trước khi thực hiện chuyến công du, ông Bush không loan báo những kỳ vọng lớn lao nào. Và ông đã không đạt được tiến bộ nào có tính chất đột phá khi ông rời Ai Cập để quay về Washington sau chuyến đi Trung Đông dài ngày nhất kể từ khi lên giữ chức Tổng thống Mỹ.
