Bộ trưởng Ngoại giao mới nghỉ hưu của Philippines cho biết quan điểm của nước này về tranh chấp Biển Đông cần tiếp tục duy trì kể cả trong chính quyền kế tiếp, chính quyền này sẽ được quyết định trong cuộc bầu cử tháng 5.
Ba ngày sau khi ông rời chức vụ, cựu Ngoại trưởng Albert del Rosario nói với các phóng viên hôm 11/3 rằng Philippines cần duy trì "tính độc lập, có nguyên tắc theo cách thức tôn trọng pháp quyền".
"Chính quyền tiếp theo cần cân nhắc duy trì đường lối này vì rõ ràng nhân dân đã phê duyệt chính sách đối ngoại mà chúng ta đã theo đuổi", ông nói.
Trong bài phát biểu tại bữa tiệc trưa, ông del Rosario cho biết kết quả một cuộc khảo sát gần đây cho thấy người dân Philippines cảm thấy 3 trong số 4 vấn đề hàng đầu mà chính quyền hiện tại xử lý tốt chính là do bộ của ông xử lý. Một trong số các vấn đề đó là việc thúc đẩy và bảo vệ chủ quyền hàng hải của nước này.
Philippines, Việt Nam, Brunei, Malaysia và Đài Loan đều có tuyên bố chủ quyền ở Biển Đông, còn Trung Quốc nói họ có "chủ quyền không thể tranh cãi" đối với gần như tất cả vùng biển và các đảo của nước này. Trong số 5 bên tranh chấp, Philippines, do ông del Rosario đi đầu làm đại diện trong 5 năm qua, đã lên tiếng nhiều nhất trong việc phản đối lời đòi chủ quyền của Trung Quốc.
Manila đã thách thức tính hợp pháp của điều mà họ gọi là "yêu sách quá đáng" của Bắc Kinh đối với vùng biển giàu tài nguyên và có nhiều tàu qua lại. Trong năm 2013, họ đã khiếu nại với Tòa án Quốc tế về Luật Biển, chất vấn về tính hợp pháp của tuyên bố chủ quyền của Trung Quốc cũng như đề nghị làm rõ các thực thể có tranh chấp ngoài biển là đá hay đảo.
Trung Quốc bác bỏ vụ khiếu nại, nói rằng họ không tham gia tham gia vào vụ phân xử khi họ đã ký vào Công ước Liên Hiệp Quốc về Luật Biển.
Trong hai năm qua, Trung Quốc đã biến 7 thực thể thành các đảo nhân tạo, hầu hết trong số đó được nêu trong vụ khiếu nại của Philippines. Ít nhất 3 thực thể có thể dùng để triển khải phi cơ và thiết bị phòng thủ quân sự.
Ông del Rosario nói các động thái như vậy "đã làm gia tăng căng thẳng một cách nghiêm trọng và càng làm nổi bật tính cấp bách của việc phải sớm ban hành một phán quyết [của tòa trọng tài]". Ông del Rosario, 76 tuổi, đã viện lý do sức khỏe xin nghỉ hưu sớm ba tháng trước khi nhiệm kỳ Tổng thống Benigno Aquino kết thúc.
Aquino sẽ rời quyền lực vào cuối tháng 6. Ứng viên tổng thống Mar Roxas, người mà ông Aquino chọn làm người kế nhiệm trong đang, đang mong tiếp tục chính sách hiện hành.
Ứng viên đối lập Jejomar Binay có lập trường mềm dẻo hơn đối với Trung Quốc, mặc dù ông cũng đã nói rằng ông sẽ bảo vệ chủ quyền của Philippines. Nhưng ông nói việc thăm dò chung ở vùng biển tranh chấp giữa hai nước sẽ giúp Philippines khai thác sức mạnh kinh tế của Trung Quốc.
