WASHINGTON —
Hoa Kỳ và Liên hiệp Châu Âu tin rằng Iran đang tìm cách phát triển vũ khí hạt nhân, nhưng Tehran nói rằng chương trình của họ chỉ phục vụ các mục tiêu hòa bình. Trong bài tường thuật từ Washington, thông tín viên Andre de Nesnera của đài VOA nói tới biện pháp tệ nhất mà Hoa Kỳ và Israel có thể áp dụng để giải quyết vấn đề Iran là thực hiện một cuộc tấn công quân sự nhắm vào các địa điểm hạt nhân ở Iran.
Trong nhiều năm nay cộng đồng quốc tế đã tìm cách thuyết phục Iran chấm dứt chương trình tinh luyện uranium, nhưng những nỗ lực này cho đến nay vẫn không mang lại kết quả. Uranium tinh luyện ở mức thấp có thể dùng cho các nhà máy điện hạt nhân dân dụng, nhưng uranium tinh luyện ở mức cao có thể được dùng để chế tạo vũ khí hạt nhân.
Trong một nỗ lực để gây sức ép đòi Tehran chấm dứt chương trình tinh luyện, Hội đồng Bảo an Liên hiệp quốc đã áp đặt các biện pháp chế tài đối với Iran. Và một số quốc gia, như Hoa Kỳ, cũng áp dụng những biện pháp riêng, như chế tài công nghiệp dầu khí và khu vực tài chánh của Iran.
Hai vòng điều đình quốc tế tổ chức trong năm nay đã không đạt được tiến bộ nào. Nhưng một nhà phân tích cho rằng giờ đây đã có cơ hội để đạt được tiến bộ với việc giáo sĩ ôn hòa Hassan Rowhani được bầu làm Tổng thống Iran.
Tuy nhiên, Thủ tướng Israel Benjamin Netanyahu nói rằng cộng đồng quốc tế không nên có điều mà ông gọi là “suy nghĩ hão huyền” về giới lãnh đạo Iran.
Israel xem một nước Iran có vũ khí hạt nhân là một mối đe dọa cho sự sống còn của nước họ. Và họ đã tỏ ý cho thấy họ có khả năng để thực hiện một cuộc tấn công quân sự nhắm vào các địa điểm hạt nhân của Iran để bảo đảm là Iran không chế tạo bom hạt nhân.
Một chuyên gia quân sự của Đại học Bradford ở Anh, ông Paul Rogers, nói rằng Israel đang đối mặt với một công tác khó khăn.
Ông Rogers nói: "Trong vài năm nay Iran đã cố gắng hết sức để đặt một phần của các cơ sở hạt nhân của họ tại những nơi nằm rất sâu dưới lòng đất, có lẽ là ở độ sâu mà Israel không thể bắn tới. Không quân Mỹ hiện nay có một loại vũ khí mới, rất mạnh, dùng để phá tan những hầm trú ở nằm sâu trong lòng đất. Nhưng không có chỉ dấu nào cho thấy họ sẵn lòng cung cấp loại vũ khí này cho Israel. Họ đã cung cấp cho Israel một loại bom phá hầm trú ẩn cỡ trung, nhưng không phải là loại thật mạnh có tên là “Massive Earth Penetrator.”
Ông Thomas Hammes, một chuyên gia quân sự của Đại học Quốc phòng Hoa Kỳ, nói rằng cần phải xác định rõ các mục tiêu ở Iran.
Ông Hammes cho biết: "Việc này tạo ra một giả định vô cùng lớn là chúng ta biết những cơ sở này nằm ở đâu. Xin nhớ là chúng ta đã xâm lăng Iraq vì chúng ta cảm thấy chúng ta biết rõ là có những loại vũ khí hủy diệt hàng loạt ở đó và chúng ta biết được một cách chính xác là một số vũ khí đó nằm ở đâu. Và chúng ta đã hoàn toàn sai lầm."
Ông Hammes cũng nêu lên câu hỏi là phải chăng khả năng tình báo của Mỹ đã cải thiện nhiều như vậy trong 10 năm qua.
Ông Ryan Crocker là một nhà ngoại giao kỳ cựu từng giữ chức Đại sứ Mỹ ở Iraq, Afghanistan, Pakistan và Syria. Ông nói rằng nếu có bất kỳ hành động quân sự nào thì hành động đó phải thành công.
Ông Crocker nói: "Chỉ có một việc tệ hại hơn một nước Iran với vũ khí hạt nhân là một nước Iran với vũ khí hạt nhân mà một nước hay nhiều nước tìm cách ngăn không cho họ thủ đắc chúng bằng cách thực hiện những vụ tấn công quân sự - và thất bại."
Giáo sư Jim Walsh của Đại học Kỹ thuật Massachusetts là một nhà nghiên cứu về chương trình hạt nhân Iran. Ông cho rằng hành động quân sự chống lại Iran có thể có phản tác dụng.
Ông Walsh nhận xét: "Tôi e rằng một cuộc tấn công quân sự sẽ mang lại điều mà chúng ta đang tìm cách né tránh, đó là chính phủ Iran sẽ nhóm họp trong ngày sau ngày của vụ tấn công và tuyên bố “Vâng, chúng tôi sẽ chứng tỏ cho các ông thất – chúng tôi sẽ chế tạo một vũ khí hạt nhân.” Tôi nghĩ rằng chúng ta sẽ đối mặt với việc Iran quyết định chế tạo vũ khí hạt nhân sau một cuộc tấn công, và đó chính là điều mà chúng ta không hề muốn."
Nhiều chính phủ trên thế giới, cũng như các nhà phân tích, cho rằng một nước Iran có vũ khí hạt nhân là một điều không thể chấp nhận.
Nhưng ông Thomas Hammes của Đại học Quốc phòng lại có một cái nhìn khác.
Ông Hammes nói: "Chúng ta rõ ràng là đã sống chung trong một thời gian rất lâu với một nước Liên Sô có vũ khí hạt nhân. Hiện nay chúng ta có lẽ đang sống với một nước Bắc Triều Tiên có vũ khí hạt nhân và chúng ta đang sống với một nước Trung Quốc có vũ khí hạt nhân. Vì thế cho nên sự hiện diện của vũ khí hạt nhân tại một nước không nhất thiết có nghĩa là chúng ta không thể sống với hoặc ứng phó với nước đó. Tôi không hiểu điều gì làm cho Iran trở nên nguy hiểm hơn rất nhiều với một vũ khí hạt nhân."
Ông Hammes nói rằng nếu Iran chế tạo vũ khí hạt nhân và quyết định dùng những vũ khí đó để tấn công nước khác thì Israel có lẽ sẽ tiêu diệt Iran. Ông nói thêm rằng nếu Israel không làm như vậy thì có phần chắc là Hoa Kỳ sẽ làm.
Trong nhiều năm nay cộng đồng quốc tế đã tìm cách thuyết phục Iran chấm dứt chương trình tinh luyện uranium, nhưng những nỗ lực này cho đến nay vẫn không mang lại kết quả. Uranium tinh luyện ở mức thấp có thể dùng cho các nhà máy điện hạt nhân dân dụng, nhưng uranium tinh luyện ở mức cao có thể được dùng để chế tạo vũ khí hạt nhân.
Trong một nỗ lực để gây sức ép đòi Tehran chấm dứt chương trình tinh luyện, Hội đồng Bảo an Liên hiệp quốc đã áp đặt các biện pháp chế tài đối với Iran. Và một số quốc gia, như Hoa Kỳ, cũng áp dụng những biện pháp riêng, như chế tài công nghiệp dầu khí và khu vực tài chánh của Iran.
Hai vòng điều đình quốc tế tổ chức trong năm nay đã không đạt được tiến bộ nào. Nhưng một nhà phân tích cho rằng giờ đây đã có cơ hội để đạt được tiến bộ với việc giáo sĩ ôn hòa Hassan Rowhani được bầu làm Tổng thống Iran.
Tuy nhiên, Thủ tướng Israel Benjamin Netanyahu nói rằng cộng đồng quốc tế không nên có điều mà ông gọi là “suy nghĩ hão huyền” về giới lãnh đạo Iran.
Israel xem một nước Iran có vũ khí hạt nhân là một mối đe dọa cho sự sống còn của nước họ. Và họ đã tỏ ý cho thấy họ có khả năng để thực hiện một cuộc tấn công quân sự nhắm vào các địa điểm hạt nhân của Iran để bảo đảm là Iran không chế tạo bom hạt nhân.
Một chuyên gia quân sự của Đại học Bradford ở Anh, ông Paul Rogers, nói rằng Israel đang đối mặt với một công tác khó khăn.
Ông Rogers nói: "Trong vài năm nay Iran đã cố gắng hết sức để đặt một phần của các cơ sở hạt nhân của họ tại những nơi nằm rất sâu dưới lòng đất, có lẽ là ở độ sâu mà Israel không thể bắn tới. Không quân Mỹ hiện nay có một loại vũ khí mới, rất mạnh, dùng để phá tan những hầm trú ở nằm sâu trong lòng đất. Nhưng không có chỉ dấu nào cho thấy họ sẵn lòng cung cấp loại vũ khí này cho Israel. Họ đã cung cấp cho Israel một loại bom phá hầm trú ẩn cỡ trung, nhưng không phải là loại thật mạnh có tên là “Massive Earth Penetrator.”
Ông Thomas Hammes, một chuyên gia quân sự của Đại học Quốc phòng Hoa Kỳ, nói rằng cần phải xác định rõ các mục tiêu ở Iran.
Ông Hammes cho biết: "Việc này tạo ra một giả định vô cùng lớn là chúng ta biết những cơ sở này nằm ở đâu. Xin nhớ là chúng ta đã xâm lăng Iraq vì chúng ta cảm thấy chúng ta biết rõ là có những loại vũ khí hủy diệt hàng loạt ở đó và chúng ta biết được một cách chính xác là một số vũ khí đó nằm ở đâu. Và chúng ta đã hoàn toàn sai lầm."
Ông Hammes cũng nêu lên câu hỏi là phải chăng khả năng tình báo của Mỹ đã cải thiện nhiều như vậy trong 10 năm qua.
Ông Ryan Crocker là một nhà ngoại giao kỳ cựu từng giữ chức Đại sứ Mỹ ở Iraq, Afghanistan, Pakistan và Syria. Ông nói rằng nếu có bất kỳ hành động quân sự nào thì hành động đó phải thành công.
Ông Crocker nói: "Chỉ có một việc tệ hại hơn một nước Iran với vũ khí hạt nhân là một nước Iran với vũ khí hạt nhân mà một nước hay nhiều nước tìm cách ngăn không cho họ thủ đắc chúng bằng cách thực hiện những vụ tấn công quân sự - và thất bại."
Giáo sư Jim Walsh của Đại học Kỹ thuật Massachusetts là một nhà nghiên cứu về chương trình hạt nhân Iran. Ông cho rằng hành động quân sự chống lại Iran có thể có phản tác dụng.
Ông Walsh nhận xét: "Tôi e rằng một cuộc tấn công quân sự sẽ mang lại điều mà chúng ta đang tìm cách né tránh, đó là chính phủ Iran sẽ nhóm họp trong ngày sau ngày của vụ tấn công và tuyên bố “Vâng, chúng tôi sẽ chứng tỏ cho các ông thất – chúng tôi sẽ chế tạo một vũ khí hạt nhân.” Tôi nghĩ rằng chúng ta sẽ đối mặt với việc Iran quyết định chế tạo vũ khí hạt nhân sau một cuộc tấn công, và đó chính là điều mà chúng ta không hề muốn."
Nhiều chính phủ trên thế giới, cũng như các nhà phân tích, cho rằng một nước Iran có vũ khí hạt nhân là một điều không thể chấp nhận.
Nhưng ông Thomas Hammes của Đại học Quốc phòng lại có một cái nhìn khác.
Ông Hammes nói: "Chúng ta rõ ràng là đã sống chung trong một thời gian rất lâu với một nước Liên Sô có vũ khí hạt nhân. Hiện nay chúng ta có lẽ đang sống với một nước Bắc Triều Tiên có vũ khí hạt nhân và chúng ta đang sống với một nước Trung Quốc có vũ khí hạt nhân. Vì thế cho nên sự hiện diện của vũ khí hạt nhân tại một nước không nhất thiết có nghĩa là chúng ta không thể sống với hoặc ứng phó với nước đó. Tôi không hiểu điều gì làm cho Iran trở nên nguy hiểm hơn rất nhiều với một vũ khí hạt nhân."
Ông Hammes nói rằng nếu Iran chế tạo vũ khí hạt nhân và quyết định dùng những vũ khí đó để tấn công nước khác thì Israel có lẽ sẽ tiêu diệt Iran. Ông nói thêm rằng nếu Israel không làm như vậy thì có phần chắc là Hoa Kỳ sẽ làm.
