Những hình ảnh về Thế vận hội mùa hè tại Rio de Janeiro thật tuyệt đẹp. Tuy nhiên bên dưới bộ mặt đẹp đẽ kia là tình trạng xáo trộn nghiêm trọng giữa lúc Brazil đang bị kiềm tỏa bởi một cuộc khủng hoảng chính trị và kinh tế đã làm tê liệt mọi sinh hoạt. Người dân Brazil bình thường cảm thấy họ lâm vào cảnh bần cùng, nhất là những người sống trong các khu ổ chuột tại Rio được gọi là “favelas.”
Ông Huberto Sousa hầu như suốt đời làm một công việc là cho du khách thuê ghế trên bãi biển Copacabana. Thế rồi vào tháng 10 năm 2010, ông quyết định mở một quán rượu tại khu ổ chuột Cantagalo, nơi ông sinh ra và lớn lên.
Ông Sousa nói: “Tôi luôn luôn muốn làm việc cho chính mình hơn là làm việc cho người khác bởi vì tôi lười và tôi không muốn mấy ông chủ làm tôi bực mình. Mở quán rượu như thế này tôi có thể chọn giờ giấc và làm ra tiền cho cá nhân tôi thay vì kiếm tiền cho người khác.”
Được những người láng giềng gọi là “ông vua”, Hujberto mở quán “Lâu đài của Vua”, làm ăn rất phát đạt.
Năm 2010 là thời điểm đặc biệt trong lịch sử Brazil. Nền kinh tế phát triển mạnh và nhiều người Brazil thoát khỏi cảnh nghèo túng để gia nhập tầng lớp trung lưu. Giữa năm 2003 và năm 2013, lợi tức trung bình của một gia đình tăng tới 87%. Tuy nhiên thời đại hoàng kim đó không kéo dài.
Ông Sousa kể: “Thời hoàng kim là thời kỳ mà những người thuộc tầng lớp trung lưu kéo tới đây để giao tiếp với những người từ các khu ổ chuột, và thật là thích thú vì mọi người hòa đồng với nhau. Đây là thời điểm huy hoàng nhất, nhưng đến năm 2014 thì tình hình bắt đầu xấu đi. Và mọi người nói họ không có tiền bạc.”
Nền kinh tế Brazil đã va vào một bức tường. Một số người đổ lỗi cho nợ nần chồng chất và chính phủ cắt giảm công chi. Những người khác nghĩ rằng nguyên do là một sự hội tụ các thế kinh tế gồm cắt giảm công chi, tiêu thụ và đầu tư giảm sút.
Kinh tế gia Brazil Rodrigo Magalhaes nói ảnh hưởng được cảm nhận mạnh nhất trong thành phần mới gia nhập tầng lớp trung lưu.
Ông Magalhaes cho biết: “Khi tình trạng suy thoái bắt đầu thì nó phá tan niềm hy vọng của thành phần trung lưu mới, vì trong 10 năm qua họ chứng kiến tình hình trở nên sáng sủa hơn để rồi sau đó tất cả đều sụp đổ.”
Các dịch vụ công như bệnh viện và trường công cũng bị ảnh hưởng nặng nề. Tại trường Amaro Cavalcanti ở Rio, ngoài cổng có tấm bảng ghi hàng chữ “Cuộc đấu tranh cam go chỉ mới bắt đầu.”
Trên khắp Brazil, các nhà giáo như bà Fabiola Camargo đang đình công. Các học sinh chiếm đóng nhà trường trong nhiều tuần lễ.
Bà Fabiola Camargo nói: “Tôi không được tăng lương từ năm 2014. Những học sinh chiếm trường ủng hộ những cuộc đình công, và những người đình công ủng hộ hành động chiếm trường bởi vì cả hai thành phần này đều muốn cải thiện giáo dục. Dường như chính phủ liên bang và thành phố Rio muốn ngưng đầu tư vào các trường học.”
Nạn thất nghiệp tại khu vực thành thị lên đến 8% và GDP của Brazil theo dự đoán sẽ sụt thêm 2% trong năm nay.
Các nhà kinh tế không thấy có giải pháp nào trước mắt - điều này nhắc nhở rằng khu ổ chuột Cantagalo có thể nhìn thấy cảnh đẹp của biển mỗi ngày, nhưng tình hình trước mắt họ không lấy gì làm sáng sủa.
