Nga tính toán gì đằng sau việc thả tù nhân chính trị?

Thứ Sáu tuần trước, Mikhail Khodorkovsky, kẻ thù không đội trời chung của Tổng thống Vladimir Putin, được phóng thích. Hôm thứ Hai, hai thành viên nữ của nhóm nhạc Pussy Riot được thả. Cuối tuần này có thể đến lượt những nhà hoạt động của tổ chức Hòa bình xanh.

Băng tuyết phủ gần khắp cả nước Nga vào tháng 12, nhưng một số người đặt câu hỏi: phải chăng ta đang chứng kiến một sự tan băng chính trị ở nước Nga dưới quyền Putin?

Ðánh bóng hình ảnh vì Olympics

Phân tích gia Masha Lipman thuộc trung tâm Carnegie Moscow nói không phải vậy. Bà gắn việc phóng thích những tù nhân chính trị Nga với Olympics mùa đông mà Nga sẽ đăng cai tổ chức trong 6 tuần lễ tới. Bà Lipman nói. "

"Trong những tháng dẫn đến Thế vận hội Sochi, Nga phải đối mặt với một loạt những tai tiếng. Và có vẻ như điều này trở thành một mối quan ngại đối với điện Kremli, đặc biệt là khi các nhà lãnh đạo của các nước rất quan trọng - chẳng hạn như Mỹ, Pháp, và bây giờ là Anh nói họ sẽ không đến dự."

Việc các nhà hoạt động Hòa bình xanh và những ca sĩ của nhóm Pussy Riot bị giam cầm thổi bùng lên biểu tình ở khắp châu Âu và Mỹ. 26 nhà hoạt động người nước ngoài của Hòa bình xanh đến từ 18 nước khác nhau - một nhóm công dân đa quốc gia đảm bảo truyền thông thế giới phải chú ý tới. Giờ họ đang được tại ngoại hầu tra, nhưng hy vọng rằng một lệnh ân xá sẽ giúp họ thoát những tội bắt nguồn từ cuộc biểu tình của họ cách đây 2 tháng gần giàn khoan dầu ngoài khơi ở Bắc Cực của Nga.

Mặc dù những người này được trả tự do, doanh số bán vé Olympics ở nước ngoài vẫn yếu, và các nhà lãnh đạo những nước lớn sẽ không đến tham dự lễ khai mạc ngày 7 tháng 2 tới.

Bà Lipman của trung tâm Carnegie cho biết: "Trả tự do cho ông Khodorkovsky và những ca sĩ của Pussy Riot có dụng ý là, ít nhất một phần là, để đánh bóng hình ảnh. Việc này hiện vẫn chưa có tác dụng dễ dàng và mau chóng."

Mikhail Khodorkovsky

Ðối với chính giới Nga, Khodorkovsky mới là con cá lớn.

Trong thập kỷ qua, ông được xem là một đối thủ chính trị của ông Vladimir Putin. Từng là người giàu nhất Nga, ông Khodorkovsky bắt đầu xây dựng cơ sở chính trị và quảng bá dân chủ ngay lúc ông Putin bắt đầu đưa nước Nga vào con đường chuyên quyền hiện nay.

Bà Lipman nhận xét: "Ông ấy [Khodorkovsky] lớn mạnh quá, ảnh hưởng nhiều quá, một nhân vật đầy quyền thế, đến độ ông trở thành một đối thủ cho chính nhà nước."

Giờ sống lưu vong ở Đức, ông Khodorkovsky nói ông không muốn quay lại chính trường.

Chính trị vì kinh tế?

Song ông Tony Brenton, một cựu đại sứ của Anh tại Nga, nói rằng việc phóng thích ông Khodorkovsky liên quan nhiều đến kinh tế hơn là chính trị.

"Những người với tư tưởng tự do trong chính quyền nói với ông Putin rằng, hãy xem tăng trưởng kinh tế sụt giảm mạnh kia kìa. Một lý do khiến điều đó xảy ra là các nhà đầu tư phương Tây, các nhà đầu tư bên ngoài, ngán ngẩm với rất nhiều thứ trong hệ thống của chúng ta. Biểu tượng của cái sai trái trong hệ thống, biểu tượng của hệ thống tư pháp dễ bị bẻ cong và nhà nước ‘rình mồi’ là Khodorkovsky."

Bên trong nước Nga, việc trả tự do cho ông Khodorkovsky được những người canh tân kinh tế ca ngợi, chẳng hạn như cựu Bộ trưởng Tài chính Alexei Kudrin, một người bạn thân của Tổng thống Putin.

Ông Brenton không tin rằng việc phóng thích ông Khodorkovsky đồng nghĩa với việc Tổng thống Putin định đưa nước Nga hướng tới một hệ thống chính trị mang tính cạnh tranh hơn. Ông tiên đoán sự kiểm soát bất đồng chính kiến sẽ vẫn y nguyên.

Ông Brenton, đại sứ Anh ở Nga cho đến năm 2008, nói:

"Họ có thể trưng ra vẻ ngoài đang điều hành một nền dân chủ, nhưng tôi không tin là có bất kỳ ý định thực sự nào ngoài việc chỉ là cái vỏ ngoài,"

Thật vậy, nhiều nhà phân tích tin rằng bằng việc thả đối thủ chính của mình, Tổng thống Putin gửi đi tín hiệu rằng ông cảm thấy an toàn với quyền lực nắm trong tay.

Bà Lipman của trung tâm Carnegie nói về nhà lãnh đạo của Nga: "Trên ngôi vị quân chủ, ông ta đã chứng tỏ mình có quyền trừng phạt và gia ân."

Ông Khodorkovsky, nhóm nhạc biểu tình Pussy Riot, và các nhà hoạt động Hòa bình xanh sẽ lại chỉ trích chế độ chuyên quyền của Nga. Nhưng Tổng thống Putin rõ ràng cảm thấy tự tin tiến tới mà không hề thay đổi lộ trình.