Các quan chức quốc phòng và ngoại giao hàng đầu của Mỹ và Philippines hôm 11/4 nhất trí rằng trong những tháng tới sẽ hoàn thành lộ trình cung cấp hàng viện trợ quốc phòng cho quốc gia đông nam Á này trong vòng từ 5 đến 10 năm tới.
Bộ trưởng Quốc phòng Mỹ Lloyd Austin cho biết Mỹ cùng Philippines, vốn cùng lo lắng về Trung Quốc ngày càng lấn át, đã thảo luận về việc cung cấp ‘các hệ thống phòng thủ ưu tiên’, một động thái khiến Trung Quốc quan ngại.
Các hệ thống - từ radar đến máy bay không người lái, máy bay vận tải quân sự và các hệ thống phòng không và phòng thủ bờ biển - đã được nêu ra để chọn trong cuộc họp ‘2 + 2’ ở Washington với sự tham gia của Ngoại trưởng Mỹ Antony Blinken và những người tương nhiệm Philippines.
“Việc thông qua lộ trình trợ giúp an ninh trong những tháng tới sẽ vạch ra phương hướng chỉ đạo các khoản đầu tư hiện đại hóa quốc phòng chung và cung cấp thông tin phục vụ cho việc giao các hệ thống ưu tiên trong vòng từ 5 đến 10 năm tới”, hai bên cho biết trong một tuyên bố.
Ngoại trưởng Philippines Enrique Manalo nói tại cuộc họp báo rằng hai bên đã tái tăng cường cam kết hiện đại hóa liên minh Philippines-Mỹ.
Bước đi này, ông nói thêm, nhìn nhận ‘quan hệ đối tác của chúng tôi sẽ phải đóng vai trò mạnh mẽ hơn trong việc duy trì trật tự quốc tế dựa trên luật pháp’.
Hôm 12/4, Bộ Ngoại giao Trung Quốc nói họ ‘quan ngại sâu sắc và hết sức không hài lòng’ về tuyên bố chung này và nói rằng nó ‘bóp méo và bôi nhọ các hành động thực thi pháp luật trên biển hợp pháp của Trung Quốc’.
“Chúng tôi sẵn sàng giải quyết đúng đắn các tranh chấp trên biển thông qua đàm phán và tham vấn”, phát ngôn nhân Bộ Ngoại giao Trung Quốc Uông Văn Bân phát biểu tại cuộc họp báo thường kỳ.
“Nhưng chúng tôi sẽ kiên quyết bảo vệ chủ quyền lãnh thổ và các quyền và lợi ích trên biển của mình”.
Các chuyên gia nói rằng Hoa Kỳ coi Philippines là địa điểm tiềm năng để đặt rocket, tên lửa và hệ thống pháo binh để ngăn Trung Quốc đổ bộ, xâm lược Đài Loan.
Bộ trưởng Quốc phòng Austin nói hiện còn ‘quá sớm’ để thảo luận về những khí tài mà Mỹ muốn triển khai tại các căn cứ quân sự của Philippines theo Thỏa thuận Hợp tác Quốc phòng Tăng cường (EDCA) mới được gia hạn gần đây.
Ngoại trưởng Manalo nói các địa điểm EDCA chủ yếu là để cải thiện khả năng phối hợp quân sự, đối phó các thảm họa nhân đạo và có lẽ ‘ứng phó với các thách thức an ninh khác’, nhưng không đi vào chi tiết.
Ông Manalo hôm 10/4 nói rằng Washington và Manila sẽ cần bàn thảo về những gì Hoa Kỳ có thể làm khi họ được phép tiếp cận các địa điểm trong khuôn khổ EDCA.
“Chúng tôi nhắc nhở các nước liên quan trong khu vực rằng việc dựa vào thế lực bên ngoài không chỉ không duy trì được an ninh cho chính họ, mà thay vào đó còn làm gia tăng căng thẳng và chắc chắn sẽ gây hại cho chính họ”, phát ngôn nhân Uông của Trung Quốc nói.
EDCA cho phép Mỹ tiếp cận các căn cứ của Philippines để huấn luyện chung, sắp đặt trước các khí tài và xây dựng các cơ sở như đường băng, kho nhiên liệu và nhà ở quân sự, nhưng không đóng quân thường trực.
Tuyên bố chung cho biết Mỹ dự kiến sẽ tăng chi tiêu được phân bổ cho các địa điểm EDCA lên hơn 100 triệu đô la vào cuối năm 2023 so với mức 80 triệu đô la trước đó.
Cả hai nước đều nhất trí đẩy nhanh việc hoàn thành tài liệu định hướng phòng thủ hai bên mới.
Bản định hướng dẫn như vậy nhằm đưa ra phương hướng chiến lược và đặt ra trách nhiệm của mỗi bên, ông Greg Poling, chuyên gia về Đông Nam Á tại Trung tâm Nghiên cứu Chiến lược và Quốc tế tại Washington, cho biết.
Diễn đàn