Ảnh hưởng chính trị của ông Mandela

JOHANNESBURG —  Người dân Nam Phi cho hay họ đau lòng trước cái chết của thần tượng chống apartheid Nelson Mandela, chiến sĩ tự do đã lật đổ chế độ phân biệt chủng tộc và trở thành vị tổng thống da đen đầu tiên của Nam Phi. Nhưng dường như bất mãn ngày càng tăng đối với đảng mà ông Mandela đã đưa lên nắm quyền là đảng Ðại hội Dân tộc Phi châu. Tại Johannesburg, thông tín viên VOA Anita Powell đã nói chuyện với người dân Nam Phi đang chật vật tìm cách tách rời các cảm nghĩ cá nhân và cảm nghĩ chính trị.

Ông Nelson Mandela thường thích nói đùa rằng khi ông qua đời, ông sẽ lập tức thành lập một chi nhánh của đảng Ðại hội Dân tộc Phi châu ANC trên thiên đàng.

Nhưng ở trái đất này, đảng mà ông lãnh đạo lên nắm quyền vào năm 1994 dường như đã mất đi hào quang.

Nam Phi đứng trước các cuộc tổng tuyển cử vào năm tới, kỷ niệm 20 năm ngày biến Nam Phi từ một nước đặt dưới sự cai trị của người da trắng thành một nền dân chủ. ANC đã chế ngự chính sự trong nước kể từ khi đó, và các nhà lãnh đạo ANC thường đề cập đến sự trung thành của ông Mandela với đảng của ông, thực sự là hai điều không thể tách biệt.

Nhưng người dân Nam Phi nói kể từ khi ông Mandela qua đời tuần trước, họ ngày càng dễ dàng phân biệt tình yêu của mình đối với con người ra khỏi sự chỉ trích ngày càng tăng nhắm vào đảng của ông.

Nam Phi có thể tự do, nhưng còn lâu mới có công bằng ngày nay, trong bối cảnh người Nam Phi da đen vẫn còn ở dưới đáy của bậc thang kinh tế. Thất nghiệp ở tỷ lệ ngất ngưởng 26 phần trăm. Ðảng cầm quyền cũng đã bị đả kích trong những năm gần đây với nhiều vụ tai tiếng tham nhũng.

Ông Frans Maloka sống ở thị trấn Alexandra nghèo khó. Ông nói ông không còn tin tưởng vào đảng đã đem lại cho ông tự do, và thậm chí còn không tin tưởng hơn đối với đương kim tổng thống Jacob Zuma.

“Không không không tôi sẽ không đến đó. Tôi xin nói với bạn, không có an ninh. Nhưng tôi sẽ không bầu cho ANC. Tôi thà bầu cho đảng DA. Hãy coi, chúng tôi đang đau khổ. Bạn biết là ANC không còn tốt đẹp nữa. Dưới thời ông Zuma, nó không còn tốt đẹp nữa. Chúng tôi không cần đến ANC. Chúng tôi đã đi bầu khi có ông Mandela, chúng tôi bầu cho Mandela. ANC này không tốt.”

Ông này đang nói về đảng đối lập hàng đầu của Nam Phi là Liên minh Dân chủ DA. Ông Mmusi Maimane nói đảng này đã tránh nói về chính trị sau cái chết của ông Mandela. Cũng như nhiều người Nam Phi, ông Maimane đề cập đến ông Mandela bằng cái tên bộ tộc của ông là Madiba.

“Trong tư cách một đảng phái, chúng ta đã theo quan niệm nói rằng chúng tôi không muốn đánh lạc sự chú ý để trở thành vấn đề chính trị. Nhưng điểm chính là về cuộc đời ông Nelson Mandela, vinh danh cuộc đời ấy, điểm chính là gia đình Madiba. Và bao trùm điểm đó bằng các vấn đề chính trị sẽ là bất công đối với một cuộc đời đã sống một cách xứng đáng.”

Ông Maimane nói đảng của ông chấp nhận rằng ông Mandela có liên hệ không thể tách lìa với chính trị. Nhưng ông nêu ra rằng việc chỉ trích ANC đã tăng lên từ lâu trước cái chết của ông Mandela.

“Ðó là một cảm nghĩ đã gia tăng bất chấp sự ra đi của ông Nelson Mandela. Có một sự song hành rộng lớn trong đó mọi người nêu thắc mắc về tương lai đất nước và có một thắc mắc về việc đó vẫn còn kéo dài. Và theo tôi, đây là một thời điểm rất khó khăn và vì thế mọi người sẽ đưa ra những phát biểu cách này hay cách khác. Cách của chúng tôi là chấp nhận sự kiện sẽ có bầu cử vào năm tới, và sẽ là một cuộc bầu cử lý thú và gay go.”

Khuynh hướng đó đã đem lại một mẫu người hiếm có và mơ hồ, ít khi thấy ngay cả bên ngoài Nam Phi: đó là người cử tri đầy do dự.

Công nhân xây dựng đang thất nghiệp Jan Mogano, 32 tuổi, chính là người cử tri đó. Anh nói anh lo ngại rằng cái chết của ông Mandela sẽ hạ thấp sự tin tưởng của thế giới dành cho Nam Phi.

“Ngay cả đảng cầm quyền của chúng ta, trong tình hình mọi sự hiện nay, thì tôi nghĩ, cũng giống như nhiều ngưòi khác, họ không biết bỏ phiếu cho ai bây giờ.”

Đó thực sự là di sản của ông Mandela - một nhà lãnh đạo đã gây khích lệ, và được yêu mến đến độ nhiều người không thể mường tượng ra một tương lai không có ông.