Hạ Viện Hoa Kỳ đã biểu quyết đình chỉ mọi viện trợ không có tính cách nhân đạo cho Việt Nam và cung cấp sự trợ giúp cho các thành phần bất đồng chính kiến để đáp lại điều mà hạ viện mô tả là một chính sách ngược đãi, kỳ thị và đe dọa những người dám lên tiếng chống lại chính phủ.
Với tỷ lệ 323 phiếu thuận và 45 phiếu chống, hạ viện đã thông qua dự luật nhân quyền Việt Nam ngăn cấm chính phủ tăng viện trợ không có tính cách nhân đạo cho Việt Nam vượt quá mức khoảng 40 triệu đôla trong năm nay trừ phi tổng thống Hoa Kỳ xác nhận là Hà Nội phóng thích các tù nhân chính trị và thi hành các biện pháp cải thiện toàn bộ thành tích nhân quyền của họ.
Dự luật cũng cho phép Toà Bạch Ốc chi 4 triệu đôla trong tài khóa 2004 và 2005 để cung cấp sự hỗ trợ cho các thành phần bất đồng chính kiến và các tổ chức quảng bá cho nhân quyền được quốc tế thừa nhận.
Hơn 10 triệu đôla cũng được dành trong khoảng thời gian này để khắc phục việc Việt Nam phá sóng đài Á Châu Tự Do, một đài phát thanh được Quốc Hội Hoa Kỳ tài trợ cho các chương trình phát thanh đến khu vực này. Phần mở đầu dự luật nói rằng chính phủ Việt Nam liên tục theo đuổi một chính sách ngược đãi, kỳ thị và dọa nạt, đôi khi bỏ tù và sử dụng các hình thức khác của sự giam giữ nhắm vào những người bầy tỏ ý kiến bất đồng một cách ôn hòa chống lại chính sách của đảng hay nhà nước.
Các nhà lập pháp Mỹ cũng nêu ra rằng những người bị chính phủ cộng sản đàn áp, trong đó có các nhân vật tranh đấu cho nhân quyền như Nguyễn Đan Quế và Nguyễn Thanh Giang, các hoà thượng Thích Huyền Quang và Thích Quảng Đô, ký giả Nguyễn Vũ Bình, Lê Chí Quang, và nhà viết quân sử Phạm Quế Dương.
Tuy nhiên, dự luật cũng dành cho tổng thống quyền miễn trừ rộng rãi để ông có thể cứu xét các điều khoản được xem là cần thiết cho các quyền lợi về an ninh quốc gia của Hoa Kỳ.
Dân biểu Chris Smith, thuộc đảng Cộng Hoà, phó chủ tịch ủy ban đối ngoại hạ viện và là người bảo trợ cho dự luật nói rằng, "Chúng ta không thể thờ ơ trong khi tình hình nhân quyền tại Việt Nam ngày càng tệ hại thêm."
Ông cam kết sẽ làm hết sức trong phạm vi quyền hạn của mình để khắc phục sự chống đối dự luật tại Thượng Viện, là cơ quan mà dự luật sẽ được đệ trình để được chấp thuận.
Dự luật đã được thông qua tại Hạ Viện cách đây 3 năm, nhưng đã bị bác ở thượng viện, mà theo dân biểu Smith, thượng nghị sĩ John Kerry, đại diện tiểu bang Massachusetts và hiện là ứng viên ra tranh cử tổng thống, đã ngăn chặn không đưa dự luật ra biểu quyết.
Kỳ này, những người chống đối dự luật cảnh báo rằng dự luật có thể gây trở ngại nền bang giao tế nhị và đang nẩy nở giữa Hoa Kỳ và Việt Nam và đẩy hai bên vào vị thế chống đối nhau.
Tuy thừa nhận là Hà Nội cần phải cải thiện thành tích nhân quyền, dân biểu Lane Evans thuộc đảng dân chủ lập luận rằng Việt Nam đã cung cấp cho Hoa Kỳ sự trợ giúp tối đa trong việc tìm kiếm quân nhân Mỹ mất tích trong cuộc chiến tranh Việt Nam và đang cố gắng cải thiện bầu không khí đầu tư nước ngoài.
Sứ quán Việt Nam tại Hoa Kỳ đã gắng sức vận động chống lại dự luật, nhưng rõ ràng là đã không đạt được kết quả.
Trong khi đó, hôm thứ ba, Việt Nam đã dả kích dự luật này và gọi đó là một hành động thiếu thân thiện, xét theo các nỗ lực cải thiện quan hệ giữa hai nước.
Trong một bài xã luận của báo Nhân Dân, cơ quan ngôn luận của đảng Cộng Sản này gọi dự luật là một hành động thiếu thân thiện đi ngược lại các nỗ lực và cam kết của hai chính phủ Hoa Kỳ và Việt Nam nhằm hoàn tất việc bình thường hóa các quan hệ ngoại giao chính trị và kinh tế.
Báo Nhân Dân nói rằng Washington không có quyền phán xét tình hình nhân quyền tại Việt Nam vì thành tích của chính Hoa Kỳ trong cuộc chiến tranh Việt Nam.
Báo này nói rằng chính Hoa Kỳ có trách nhiệm đạo đức phải khắc phục các tội ác chiến tranh đã vi phạm đối với nhân dân Việt Nam. Theo báo này thì cuộc chiến tranh xâm lược chống lại Việt Nam thực sự là mức độ cao nhất của việc vi phạm nhân quyền và quyền tự quyết dân tộc.
Việt Nam vẫn liên tục bị các tổ chức nhân quyền cũng như Bộ Ngoại Giao Hoa Kỳ chỉ trích về việc đàn áp các thành phần bất đồng chính trị hay tôn giáo. Chính phủ Việt Nam thì nhất mực nói rằng họ không có tù nhân chính trị hay tôn giáo mà chỉ có những người vi phạm luật pháp. Tại thủ đô Washington, chúng tôi đã tiếp xúc với ông Bạch Ngọc Chiến, tham vụ báo chí và ghi nhận phản ứng của sứ quán Việt Nam tại Hoa Kỳ về việc dự luật nhân quyền Việt Nam vừa được Hạ Viện Mỹ thông qua.
