Trong năm nay, có rất nhiều sinh viên Trung Quốc tốt nghiệp nhưng không tìm ra được công ăn việc làm, mặc dù nền kinh tế của quốc gia đông dân nhất thế giới này tiếp tục có tỉ lệ tăng trưởng rất cao. Một trong những nguyên do đưa đến tình trạng này là số người Trung Quốc theo học đại học đã gia tăng hơn gấp đôi chỉ trong vòng không đầy 4 năm.
Thưa quí thính giả và các bạn sinh viên học sinh, 4 năm trước đây, chính phủ Trung quốc đã quyết định áp dụng một chính sách nhằm gia tăng gấp đôi số sinh viên đại học trên cả nước với mục đích kích thích mức chi tiêu quốc nội và làm giảm bớt số người tiến vào thị trường lao động trong lúc giới hữu trách tiếp tục thực hiện kế hoạch cải tổ doanh nghiệp nhà nước. Theo lý lẽ của giới lãnh đạo ở Bắc Kinh, chính sách này sẽ giúp cho mức chi tiêu quốc nội gia tăng khoảng 12 tỉ đô la và tạo ra nhiều công ăn việc làm trong các ngành hoạt động như xây dựng, du hành và ẩm thực. Đồng thời, việc gia tăng số người theo học đại học cũng sẽ khiến cho số thanh niên tìm việc làm giảm bớt trong lúc có nhiều công ty quốc doanh làm ăn thua lỗ phải sa thải nhân công hoặc đóng cửa.
Kết quả của chính sách vừa kể là số sinh viên đại học ở Trung Quốc đã từ con số 6 triệu 400 ngàn của năm 1998 tăng lên đến 12 triệu 100 ngàn trong năm 2001. Năm ngoái, con số này đã lên đến 14 triệu người. Và từ năm 1999 cho đến nay, bên cạnh việc các đại học hiện hữu nới rộng qui mô hoạt động, còn có thêm 67 trường đại học và cao đẳng mới được thành lập.
Hệ quả bất lợi của chính sách giáo dục vừa kể đã bắt đầu xuất hiện trong năm nay, với số sinh viên tốt nghiệp tiến vào thị trường lao động lên đến hơn 2 triệu người, tức là tăng hơn 50% so với năm ngoái. Mức gia tăng quá cao này đã vượt khỏi khả năng cung cấp việc làm của nền kinh tế, và kết quả là có rất nhiều sinh viên Trung Quốc hiện đang cảm thấy thấm thía với câu nói: Tốt nghiệp đồng nghĩa với thất nghiệp!
Theo tường thuật của nhật báo Washington Post, số ra ngày 19 tháng 8, trong số những sinh viên tốt nghiệp từ các trường không mấy nổi tiếng có đến hơn một nửa chưa tìm ra công ăn việc làm thích hợp. Ngay cả trường đại học nổi tiếng nhất Trung Quốc là Đại học Bắc Kinh cũng chỉ có khoảng 70% sinh viên tốt nghiệp tìm được việc làm. Nhiều người phải bấm bụng đi tìm những việc làm vốn không đòi hỏi phải có bằng cấp đại học sau khi đã phải đầu tư khá nhiều cho công việc học tập. Tình trạng vừa kể đã khiến nhiều người bất mãn và họ đã bắt đầu ta thán chính sách thường được gọi là ỏkhuyếch đại chiêu sinhõ mà giới lãnh đạo ở Bắc Kinh đã bắt đầu áp dụng từ 4 năm về trước.
Ông Châu Thiên Dũng, một nhà nghiên cứu thuộc Trường Đảng Trung Ương ở Bắc Kinh, đã lên tiếng bênh vực cho chính sách gia tăng số lượng sinh viên. Trong bài viết trên tờ Kinh tế Thời báo Trung Quốc, số ra ngày mồng 4 tháng 8, ông Châu Thiên Dũng nói rằng số người có bằng đại học trong lực lượng lao động Trung quốc hiện nay chỉ nằm ở mức chưa tới 5%, tức là một tỉ lệ rất thấp so với nhu cầu của đường hướng phát triển kinh tế tri thức và cạnh tranh toàn cầu. Tuy nhiên, ông cũng đưa ra một số đề nghị khá xác đáng nhằm giải quyết tình trạng thất nghiệp của những người tốt nghiệp đại học mà ông gọi là tình trạng thặng dư có tính cách cơ cấu.
Theo giáo sư Châu Thiên Dũng, các trường đại học ở Trung Quốc cần phải điều chỉnh và cải cách đường lối giáo dục cố hữu là đào tạo những chuyên viên cho các cơ quan của Đảng và nhà nước, và những xí nghiệp quốc doanh. Nhà nghiên cứu của Trường Đảng Trung Ương này nhận xét rằng: các sinh viên Trung Quốc đã không được học tập những kỹ năng chuyên môn có tính cách thực dụng và thiếu tinh thần tự lập. Điều này khiến cho họ khó lòng thích ứng trong hoàn cảnh hiện nay là các cơ quan và xí nghiệp nhà nước đang tiến hành kế hoạch tinh giản biên chế. Ngoài ra, chính phủ còn cần phải hủy bỏ những biện pháp hành chánh và tài chánh gây cản trở cho sự phát triển của những hoạt động kinh doanh của tư nhân, đặc biệt là trong lãnh vực hoạt động kinh doanh cỡ nhỏ và cỡ trung, ngõ hầu các sinh viên tốt nghiệp đại học có thể tự thành lập công ty. Được vậy, chẳng những vấn đề công ăn việc làm của những người tốt nghiệp đại học có thể được giải quyết mà còn góp phần tạo thêm công ăn việc làm cho những người khác.
