Cử tri Armenia đi bầu tổng thống

YEREVAN —  Lần chót người dân Armenia đi bầu tổng thống là vào năm 2008, là lúc đất nước chia rẽ đến độ việc bầu cho ông Serzh Sargsyan đã châm ngòi cho những cuộc giao tranh ngoài đường phố làm 10 người chết và hàng trăm người bị thương ở thủ đô Armenia. Từ Yerevan, thông tín viên VOA James Brooke ghi nhận chi tiết trong bài tường thuật sau đây.

Các cuộc tụ tập vận động đã kết thúc, và người dân Armenia hôm nay đi bỏ phiếu bầu ra một vị tổng thống.

Là một trường hợp hiếm hoi đối với khối Liên bang Xô Viết cũ, Armenia sẽ có một cuộc tranh đua đa đảng thực sự. Nhưng cuộc chạy đua đã vấp phải nhiều trắc trở cho đất nước lọt sâu trong đất liền vơí 3 triệu 200 ngàn dân ở phía nam vùng Caucasus. Trong số 8 ứng cử viên ban đầu, một người đã bỏ cuộc, một người không chịu đị bầu, người thứ ba đang tuyệt thực, và người thứ tư bị bắn trong một vụ mứu sát, còn người thứ năm thì e sẽ bị bắt sau cuộc bầu cử hôm nay vì ông biết người bị nghi là sát thủ.

Trong số 3 ứng cử viên còn lại, 2 người đang tố cáo gian lận ngay cả trước khi lá phiếu đầu tiên được bỏ.

Các cuộc thăm dò công luận cho thấy cử tri, đau khổ chờ đợi sự ổn định và phát triển kinh tế, sẽ dồn nhiều phiếu cho ứng cử viên thứ 8 là Tổng thống Serzh Sargsyan. Thắng lợi của ông sẽ đem lại thêm 5 năm cho sự cai trị của đảng Cộng Hòa đã kéo dài 13 năm.

Ông Richard Giragosian là giám đốc Trung tâm Nghiên cứu Khu vực ở Yerevan.

Theo ông Giragosian, kết quả bầu cử khá chắc chắn. Tổng thống đương nhiệm, có rất nhiều phần chắc là ông Serzh Sargsyan sẽ tái đắc cử vào nhiệm kỳ thứ nhì, và chủ yếu sự kiện đó phản ánh việc thiếu một đối thủ khả tín hay có khả năng ra tranh cử. Nói cách khác, một lần nữa ở Armenia, phe đối lập chính trị đã không thể đoàn kết lại sau một ứng cử viên thống nhất.

3 đảng đối lập mạnh nhất đã quyết định không đưa ứng viên ra tranh cử. Phó chủ tịch Quốc hội Armenia Eduard Sharmazanov tiên đoán đây sẽ là cuộc bầu cử trong sạch nhất kể từ khi Armenia độc lập tách khỏi Liên bang Sô viết cách đây 21 năm.

Ông Sharmazanov nói so với cuộc bầu cử tổng thống kỳ trước vào năm 2008, tất cả các ứng cử viên có toàn quyền tự do hội họp và tiếp cận các đài truyền hình và truyền thanh. Trong cuộc bầu cử đó, tranh cãi về thắng lợi của ông Sargsyan đã dẫn tới một vụ đối đầu đẫm máu trên các đường phố ở Yerevan khiến 10 người thiệt mạng và hàng trăm người bị thương.

Cựu ngoại trưởng Raffi Hovhannisian dự trù sẽ về nhì. Sinh tại tiểu bang California của Hoa Kỳ, ông nói với đài VOA rằng rất có thể có gian lận bởi vì khoảng 700 ngàn người Armenia nằm trong danh sách cử tri trong nước, nhưng lại làm việc bên ngoài đất nước nghèo khó này.

Theo ông Hovhannisian, số 700.000 công dân vắng mặt đó và sự kiện họ có tên trên danh sách cử tri mà không được liệt kê riêng với danh sách những người đang cư trú ở Armenia, tạo thành cơ sở cho tình trạng gian lận nghiêm trọng, cho sự kiện một người bỏ phiếu nhiều lần, và cho các vấn đề quan trọng đã từng có trước đây.

Ông Hovhannisian lên án sự kiện 200.000 người Armenia đã phải di trú để đi làm việc trong 5 năm vừa qua, nhưng trong cùng thời gian ấy danh sách cử tri vẫn tăng thêm 200 ngàn người là “bài toán kiểu Armenia.

Một ứng cử viên khác là ông Andrias Gukasyan, cũng nêu ra một lời tố cáo chung của phe đối lập, cho rằng tổng thống mượn guồng máy chính quyền để bảo đảm việc được bầu lại. Ông Gukasyan là sở hữu chủ một đài phát thanh, đã tuyệt thực trong suốt thời gian vận động. VOA tìm ra ông ở bên kia đường đối diện với quốc hội Armenia, cố thủ trong một lều với biểu ngữ bằng tiếng Anh và tiếng Armenia: “Hãy ngăn chặn các cuộc bầu cử giả hiệu.”

Ông Gukasyan cáo buộc Tổng thống Sargasyan là dùng công nhân viên chức và tiền của chính phủ để cổ động những người ủng hộ chính phủ.

Trông phờ phạc, ông Gukasyan đã sụt 15 ký trong cuộc tuyệt thực. Ðể nâng cao tinh thần cho ông, một ca sĩ nhạc cổ truyền đã ngưng lại hát cho ông nghe một bản hùng ca.

Nhưng một ứng cử viên khác, ông Paruyr Hyrikyan, 63 tuổi, thấy không có lý do gì để vui mừng. Cách đây 2 tuần, một người đàn ông đã lại gần ông và bắn vào bả vai bên phải của ông. Ông Hayrikyan đã trải qua nhiều năm trong các trại lao cải Sô viết, rồi sau đó sống lưu vong. Ông nói với đài VOA rằng ông nhìn thấy có bàn tay của Nga sau vụ tấn công vừa kể.

Ông Hyrikyan nói điều đó có nghĩa là các điệp viên KGB đang hoạt động.

Bất kể những trục trặc trong cuộc vận động tranh cử, ông Richard Giragosian nói cuộc bầu cử hôm này dường như không làm nẩy sinh được sự chú ý của dân chúng Armenia.

Theo ông Giragosian, khó khăn duy nhất đối với chính phủ trong ngày hôm nay là số cử tri đi bầu thấp, phản ánh một cuộc vận động tranh cử tẻ nhạt trong đó sự chú ý và tham gia của quần chúng hơi ít hơn so với lệ thường. Nói cách khác, đây là cuộc bầu cử mang tính cách ít đua tranh nhất trong lịch sử chính trị hồi gần đây của Armenia.

Ðối với một cuộc chạy đua khởi đầu bằng 8 người dự tranh, cuộc bầu cử Armenia nay trở thành rất dễ tiên đoán được kết quả.