Những người ủng hộ và các luật sư dự đoán rằng Tổng thống Donald Trump sẽ ân xá cho nhiều người trong những tuần tới, cho thấy thẩm quyền ân xá của tổng thống có thể được đẩy đến mức giới hạn nào.
Có tin ông Trump đang xem xét ban hành một loạt các lệnh ân xá hoặc giảm nhẹ tội trước khi ông rời nhiệm sở, có thể bao gồm những người thân trong gia đình, các cựu phụ tá và thậm chí cả ngay bản thân ông.
Mặc dù không phải là chuyện lạ khi các tổng thống ký các lệnh ân xá gây tranh cãi trước khi họ kết thúc nhiệm kỳ, song ông Trump đã nói rõ rằng ông không ngại can thiệp vào các trường hợp của bạn bè và đồng minh mà ông tin rằng đã bị đối xử bất công, bao gồm cả cựu cố vấn an ninh quốc gia của ông, Michael Flynn.
Danh sách các ứng cử viên khả dĩ rất dài và phong phú: cựu chủ tịch chiến dịch tranh cử của ông Trump, Paul Manafort, bị bỏ tù vì tội về tài chính trong khuôn khổ cuộc điều tra về cáo buộc câu kết với Nga; George Papadopoulos, người đã nhận tội nói dối với FBI, giống như Flynn; Joseph Maldonado-Passage, còn gọi là “Joe Exotic”, người đóng vai chính trong xê-ri phim của Netflix có tên “Tiger King”; và các cựu nhân viên hợp đồng bị kết án trong một cuộc đọ súng ở Baghdad làm chết hơn 10 thường dân, bao gồm cả phụ nữ và trẻ em.
Ông Trump, từ lâu lo lắng về những nguy cơ pháp lý sau khi ông rời nhiệm sở, nói với những người thân tín trong những tuần gần đây rằng ông lo ngại về việc bản thân ông, gia đình hoặc doanh nghiệp của ông có thể bị Bộ Tư pháp nhắm tới khi Tổng thống đắc cử Joe Biden lên nắm quyền, mặc dù ông Biden đã nói rõ rằng ông sẽ không tham gia vào bất kỳ quyết định nào như vậy.
Mặc dù vậy, ông Trump đã có các cuộc trò chuyện tâm tình với các đồng minh về cách ông có thể bảo vệ gia đình mình, tuy ông chưa thực hiện bất kỳ bước đi nào để làm như vậy. Những người con trưởng thành của ông chưa đề nghị ân xá cũng như không cảm thấy cần phải như vậy, theo lời kể của những người biết về các cuộc thảo luận. Họ thuật lại với điều kiện giấu tên vì họ nói về các vấn đề mang tính riêng tư.
Ông Trump cũng đã thảo luận về khả năng bảo vệ cho bản thân mình, theo một bản tin được New York Times đăng lên trước tiên. Trong một video được đăng trên Facebook hôm thứ Tư 2/12, ông Trump đề cập ngắn gọn về những vấn đề mà ông có thể gặp phải.
Ông nói: “Giờ đây, tôi nghe nói rằng chính những người không bắt tội được tôi ở Washington đã gửi mọi thông tin đến New York để họ có thể tìm cách bắt tội tôi ở đó”.
Những suy đoán về chuyện ân xá dẫn đến một loạt phản ứng từ những người chỉ trích.
Thượng nghị sĩ Đảng Cộng hòa Mitt Romney, đại diện bang Utah, một người thường xuyên chỉ trích ông Trump, nói: “Thông thường, nếu ai đó được ân xá, điều đó hàm ý rằng người đó có thể đã phạm tội. Nếu là tôi, tôi không muốn chuyện đó liên quan đến gia đình mình”.
Lãnh đạo khối Dân chủ tại Thượng viện Chuck Schumer chê trách việc tổng thống hỏi ý kiến các nhân viên xem liệu ông có thể ban hành lệnh ân xá trước hay không cho bản thân, cho người nhà và luật sư của ông, Rudy Giuliani. Ông Trump đã thảo luận với ông Giuliani về các hành động khả dĩ.
Ông Schumer nói: “Có một câu trả lời đơn giản: Không được, thưa Tổng thống, đó sẽ là sự lạm dụng thô bạo thẩm quyền ân xá của tổng thống”.
Tổng thống có thẩm quyền ân xá rộng rãi về các tội ở cấp liên bang. Thẩm quyền này bao gồm ra lệnh khoan hồng cho những người chưa bị buộc tội, như Tổng thống Gerald Ford đã làm vào năm 1974 khi ông ân xá cho người tiền nhiệm Richard Nixon.
Nhưng các tổng thống không thể ra lệnh ân xá cho những tội ở cấp tiểu bang, cũng như không thể lách luật bằng cách ân xá cho các cá nhân về những tội hình sự chưa xảy ra, theo các chuyên gia pháp lý. Vẫn chưa rõ liệu một tổng thống có quyền tự ân xá cho bản thân hay không. Từ trước đến nay chưa ai làm như vậy.
Một quan điểm đã có hàng thập kỷ của Văn phòng Tư vấn Luật thuộc Bộ Tư pháp Mỹ cho rằng các tổng thống không thể tự ân xá vì điều đó sẽ yêu cầu họ đóng vai trò là thẩm phán trong các phiên xét xử chính họ, nhưng văn phòng này cũng cho rằng một tổng thống có thể tuyên bố mình không còn có năng lực phục vụ, do đó, chuyển giao quyền lực cho phó tổng thống và được ân xá theo cách đó.
