Tờ báo có uy tín Kommersant của Nga hôm thứ Sáu đưa tin: một điệp viên cao cấp của Nga, vừa làm cho Nga vừa làm cho Mỹ, là người đã giúp nhà chức trách Mỹ đưa ra ánh sáng 10 gián điệp nằm vùng tại Mỹ; và bản tin này sau đó đã được Tổng thống Nga Dmitry Medvedev xác nhận.
Cũng theo tin này, Đại tá gián điệp nhị trùng Shcherbakov, một cấp chỉ huy Tình báo Hải ngoại của Nga, đã thoát khỏi Moscow vài ngày trước cuộc vây bắt của nhà chức trách, chạy sang Hoa Kỳ để sống với hai người con đang thường trú tại đây.
Ông Gennady Gudkov, một giới chức cao cấp về an ninh của Nga, nói với hãng tin Interfax vụ đào thoát của Đại tá Shcherbakov là một đòn nặng cho Cục “S”, bộ phận chuyên tổ chức các vụ gián điệp nằm vùng lâu ngày của Nga tại nước ngoài.
Ông nói lẽ ra Cục “S” phải cảnh giác từ lâu vì hai lý do: một là, một trong hai người con của ông Shcherbakov đã thường trú ở Mỹ từ lâu, hai là, năm ngoái ông ta không chịu thăng chức, có lẽ vì ngại phải qua kiểm tra máy dò nói dối.
Vụ bắt giữ 10 gián điệp Nga năm ngoái làm Moscow hết sức lúng túng vì trước đó mấy ngày Tổng thống Medvedev đã được Tổng thống Obama tiếp tại Tòa Bạch Ốc.
Ngay sau đó, đôi bên đã cố làm giảm nhẹ tầm vóc vụ tai tiếng, hy vọng hai nước có thể tiếp tục hợp tác trong các vấn đề to lớn hơn, chẳng hạn như chiến tranh ở Afghanistan, chương trình hạt nhân của Iran, kế hoạch gia nhập WTO của Nga.
Thái độ này cũng được tiếp tục hôm thứ Sáu. Sau khi tin này được đưa ra, đài truyền hình nhà nước Nga chiếu cảnh Tổng thống Obama và Tổng thống Medevedev tươi cười vui vẻ bên nhau khi hai ông tiến vào hội nghị G-20 ở Seoul.
Khi được báo chí hỏi về tin này, Tổng thống Nga nói, “Tôi không lạ gì tin này. Tôi biết tin đó vào ngày xảy ra vụ việc.”
Tại Moscow, các đại biểu Quốc hội đối lập dựa vào tin này để yêu cầu thay thế ông Mikhail Fradkov, Cục trưởng Cục Tình báo Hải ngoại.
Tổng thống Medvedev dường như không quan tâm nhiều đến lời yêu cầu này, bảo rằng cuộc điều tra về vụ này sẽ tiếp tục tiến hành.
Quay lại đoạn phim năm ngoái sau khi 10 điệp viên trở về Nga, Thủ tướng Putin đến ca hát với họ; Tổng thống Medvedev trao huân chương giá trị cho họ; và nữ điệp viên Anna Chapman ăn mặc mát mẻ, tay mân mê khẩu súng, xuất hiện trên trang bìa của tờ báo đàn ông Maxim với bí danh “Điệp viên 90 60 90”.
Hai tuần sau đó, Thủ tướng Putin nói về số phận của những gián điệp hai mang:
“Cuộc đời của những người phản bội luôn luôn kết thúc một cách bi thảm. Cuối cùng họ sẽ trở thành những người nghiện rượu, ma túy, chết lăn lóc trên đường phố.”
Hôm thứ Sáu, điệp khúc này cũng được lập lại. Tờ Kommersant trích dẫn lời của một nguồn tin nói, “Chúng tôi biết ông ta là ai và đang ở đâu. Ông ta phản bội đất nước hoặc là vì tiền hoặc là vì bị bắt gặp về một chuyện gì đó. Nhất định là sẽ có một Mercader đến tìm ông ta.”
Mercader là tên của Ramon Mercader, một đảng viên cộng sản người Tây Ban Nha được Stalin gửi đi giết Leon Trotsky, đối thủ chính trị của Stalin. Năm 1940, Mercader đến gặp Trotsky tại nhà của Trotsky ở Mexico City. Chỉ cần một nhát búa thật mạnh là xong.
