Bùi Văn Phú
Chiều Chủ Nhật 21/5 vừa qua chương trình nhạc “Tôi vẽ đời em: dòng nhạc Trần Hải Sâm” đã diễn ra trên sân khấu Elizabeth A. Hangs tại Santa Clara Convention Center với sự tham dự của 700 khán giả yêu thích văn nghệ vùng San Jose, trung tâm sinh hoạt văn hoá của người Việt ở miền bắc California
Chương trình hết vé trước đó cả tuần nên một số khách chọn cách mua vé tại chỗ trước giờ khai mạc đã phải thất vọng ra về vì không còn vé. Nhiều người đến nghe là vì sự quí mến dành cho một nhạc sĩ vùng Thung lũng Hoa vàng, có người vì tò mò muốn biết về một dòng nhạc mới.
Nhạc sĩ Trần Hải Sâm người gốc Hà Nội, qua Mỹ từ cuối thập niên 1990 như là một sinh viên ban thạc sĩ ngành nhân văn tại Đại học Oregon. Sau khi tốt nghiệp, cô về California sinh sống và mới chỉ bước vào con đường sinh hoạt nghệ thuật trong vòng ba năm qua. Đến nay Hải Sâm đã sáng tác hơn 50 ca khúc, một số đã lên Youtube, thể hiện qua các giọng ca được nhiều người biết đến như Quang Dũng, Trần Thu Hà, Hương Lan, Hồng Nhung, Diễm Liên, Tuấn Ngọc, Nguyên Khang, Thế Sơn v.v…
Chúng tôi đến thính đường đúng 2 giờ chiều như ghi trên vé. Bên ngoài hành lang gặp mấy bạn trong nhóm cựu sinh viên Đại học Berkeley và các bạn khác từng gặp nhau trong các buổi văn nghệ bỏ túi ở nhà Hải Sâm. Đến 3 giờ chương trình khai mạc với đôi lời của anh Lý Trần, trưởng ban tổ chức.
Nhạc sĩ Diệu Hương, tác giả của các ca khúc nổi tiếng như “Vì đó là em”, “Phiến đá sầu” đã giới thiệu nhạc sĩ Hải Sâm và dòng nhạc của cô. Hai người nữ nhạc sĩ, một từ Quận Cam và một từ Thung lũng Hoa vàng có dịp quen biết nhau trong gần một thập niên qua và có chung niềm đam mê âm nhạc nên thân thiết với nhau qua những lần cùng đi chơi, qua những bữa ăn, những buổi văn nghệ bỏ túi ấm cúng tại tư gia của vợ chồng nhạc sĩ Trần Hải Sâm và phu quân là luật sự Đinh Ngọc Tấn. Theo Diệu Hương, những ca khúc của Hải Sâm là những dòng nhạc văn vẻ, duyên dáng và dễ thương, ca từ của nhạc Hải Sâm cũng là những thương yêu, hờn giận nhưng giàu cảm xúc và đầy khát vọng của một loài chim lạ, hướng về những chân trời mới lạ, sâu thẳm.
“Tôi vẽ đời em” gồm 29 ca khúc ca khúc của Hải Sâm, hầu hết là những bài hát không nằm trong số hơn 20 ca khúc đã được phổ biến trên YouTube.
Bốn ca sĩ “cây nhà lá vườn” vùng San Jose là Đồng Thảo, Diệu Linh, Anh Tuấn và Quang Khải đã khai mạc chương trình bằng “Tình đến” với âm điệu tươi vui, du dương
Tình đến
Cho màu mắt úa em tôi dịu êm
Nghe từng hơi thở xua tan màn đêm
Yêu cài lên tóc, em buông niềm đau
Đêm dài nương náu, ta mơ ngày sau…
Mỗi ca khúc của Hải Sâm là cảm xúc về một chuyện tình, từ phương Đông cổ xưa với mối tình éo le giữa Thuyền Quyên là cô học trò với người thày dạy mình là Khuất Nguyên. Bài hát do Hương Lan thể hiện:
Dòng đời ai tắm bên sông nhớ
Đẩy tấm Thuyền Quyên dạt bến chờ
Giọt tình ai khóc đêm trăng ấy
Cạn hết lòng chưa đặng ghé bờ...
Bên trời Tây có chuyện tình giữa một nhà văn và cô gái làng chơi, trong tác phẩm cổ điển “Trà hoa nữ” của Alexander Dumas fils đã là nguồn cảm hứng cho nhạc sĩ viết lên ca khúc “Nhân dáng một niềm đau” mà Nguyên Khang cho là khó hát nhất trong các bài hát của Hải Sâm mà anh thể hiện. Nguyên Khang kể là trong những lần tập dượt với nhạc sĩ Vũ Quang Trung, người lo phần hoà âm phối khí cho chương trình, anh hay nói đùa là nên đổi tên thành “Nhận dạng một niềm đau” vì có ai biết được nhân dáng của niềm đau ra sao.
Yêu em nhung gấm phôi pha
Yêu em hương phấn trăng hoa
Yêu em mơ ước phai nhoà
Yêu em tình đau bội xoá. Xoá yêu đi…
Nhạc Hải Sâm có những khúc dân ca, những bài ca mang âm hưởng cổ truyền với giai điệu ngũ cung đã đem đến cho khán giả sự cảm nhận gần gũi với văn hoá Việt, với quê nhà Việt Nam. Ca khúc “Tiếng quê” đã được Ý Lan thể hiện mang nét truyền thống của quê hương:
Ai về, về thăm chốn, chốn quê xa
Cho tôi là tôi gửi chút ớ,
miếng quà, là quà nước non
Ầu ơ tiếng nước trong nôi
Chiều hôm ai hát ớ, chứ đứng ngồi,
đứng ngồi mà tiếng quê
Mấy năm vừa qua nạn dịch Covid-19 giết chết mấy chục triệu người trên thế giới và Việt Nam cũng không tránh được thảm hoạ này. Hải Sâm đã viết mấy ca khúc về nỗi kinh hoàng và niềm đau do dịch gây ra cho nhiều gia đình người Việt ở quê nhà. Một trong những ca khúc được nhiều người nghe trên YouTube là “Một ngày trên quê hương tôi”, hơn 200 nghìn lượt xem, với giọng hát Trần Thu Hà, mà một bạn trên Facebook là Sĩ Nguyễn sau khi nghe đã gửi bình luận như sau: “11h trưa ngày 4/8/2021 người Chồng ra đi, 11h 30 trưa ngày 4/8/2021 (tức là 30 phút sau, cùng ngày) người Vợ nối gót ra đi bỏ lại đứa Cháu 2 tuổi vì thế nghe Trần Thu Hà hát tôi muốn nghe và ko muốn nghe. Đau Đớn Lắm.” Lời chia sẻ trên khiến Hải Sâm cảm động và viết lên ca khúc “Ầu ơ lý mồ côi” đã được ca sĩ Hương Lan trình bày trong chương trình.
Mồ côi tội lắm ai ơi
Sông sâu vắng mẹ ngược đồi thiếu cha
Cò con lẻ bóng sương sa
Đìu hiu bếp lửa mẹ cha không còn
Trong phần giới thiệu bài ca, nhạc sĩ Hải Sâm tâm sự: “Thảm dịch đã lấy đi biết bao nhiêu sinh mạng những người con của Sài Gòn. Con mất cha, vợ mất chồng, con thơ mất mẹ… Sinh ly tử biệt luôn là nỗi đau tận cùng của những mất mát tổn thương. Càng đau lòng hơn khi người ở lại là những em bé mồ côi không nơi nương tựa, đôi mắt ngây thơ buồn ngơ ngác không tìm ra một điểm náu, bàn tay quá bé nhỏ không nắm nổi một niềm tin.”
Hương Lan đến với chương trình qua những khúc dân ca đã nhận được những tràng pháo tay nồng nhiệt từ khác giả.
Chủ đề của chương trình nhạc hôm nay là “Tôi vẽ đời em”, theo lời giới thiệu của Trần Hải Sâm là “Trong bức tranh ‘Tôi vẽ đời em’, chúng ta không thấy rõ ràng các nét như môi, mắt, mũi, miệng… mà người thiếu nữ được phác họa bằng những hình ảnh trừu tượng:
Ngồi yên em nhé, tôi vẽ đời em
Hồn nhiên như nắng, tuổi mới chạm vai
Bàn tay bé dại, nâng niu cuộc tình
Về hình ảnh “tuổi mới chạm vai”, trong nhận thức của Hải Sâm, đôi vai tượng trưng cho sự gánh gồng, cho lo toan vất vả. Đôi vai là sự trải nghiệm của cuộc đời, là bề dày của cuộc sống. “Tuổi mới chạm vai” mang hình ảnh người con gái đang ở cái độ tuổi trăng tròn, vừa mới bước vào, chạm vào cuộc đời này.
Đứng trước cái vẻ đẹp trong trắng thơ ngây của “tuổi mới chạm vai” đó, người thi hoạ sĩ ngã lòng yêu, nhưng đã ở cái tuổi xế chiều:
Đời tôi như gió, nhặt lá vàng rơi
Mùa thu quá vội, đi ngang phận người
Nên người thi họa sĩ chỉ yêu một cách tôn thờ và muốn vẽ lên một bức tranh tình yêu, như muốn giữ lại muôn thủa cái vẻ đẹp ngây thơ, hồn nhiên đó.
“Tôi vẽ đời em” đã được trình bày qua giọng hát Trọng Bắc, một ca sĩ từ Sài Gòn vừa đến California được mấy hôm, với âm điệu qua nhiều cung bậc và được khán giả chào đón một ca sĩ từ phương xa với một bài ca mới bằng những tiếng vỗ tay vang.
Với dòng nhạc chưa quen thuộc với người yêu thích văn nghệ, các ca sĩ đã mang đến cho khán giả chiều hôm đó những khám phá về một dòng nhạc của Trần Hải Sâm, qua Diễm Liên với “Tình cát”, “Thu lỡ làng” hay song ca với Thế Sơn qua “Tình đã quên lối”; qua Đồng Thảo với “Mộng tàn canh”, Anh Tuấn với “Quên lối đường tơ” hay Diệu Linh qua “Thu khát”, Quang Khải với “Nỗi đau của ngày”.
Chấm dứt chương trình, một người quen nói với tôi rằng chị đã rơi nước mắt khi nghe Hương Lan hát bài “Lý mồ côi”. Một bạn khác nhận xét nhạc Trần Hải Sâm có vài ca khúc dễ đi vào lòng người và khen ban tổ chức đã thành công trong việc giới thiệu một nhạc sĩ mới và đã được sự chú ý của giới yêu thích văn nghệ đến dự đông kín cả thính đường.
Đối với người nhạc sĩ, như lời cô tâm sự khi bước ra sân khấu giới thiệu dòng nhạc của mình trong buổi chiều hôm nay, là:
“Sau ba năm sáng tác, hôm nay Hải Sâm được đứng ở đây, trong một khán phòng rộng lớn như vầy, được chia sẻ với quý vị những ca khúc của mình, thực sự là một bất ngờ kỳ diệu, một bước rẽ đặc biệt đối với Hải Sâm. Âm nhạc đến với Hải Sâm một cách rất tình cờ. Có lẽ đó là sự an bài của Thượng Đế.
Mỗi sáng tác như một bông hoa dại sau vườn nhà, sần sùi những cảm xúc, thô ráp những nỗi đau, hay ngất ngư một niềm vui bình dị. Những bông hoa dại đó chỉ mong được được mang nhựa sống của mình toả hương làm đẹp cho đời.
Dòng nhạc Trần Hải Sâm như một con thuyền chở đầy những bông hoa dại đó và muốn được ra khơi. Sự có mặt của quý vị trong live show này giúp tạo nên dòng nước đầu tiên để đưa con thuyền ấy ra khơi.”
Diễn đàn