Buổi lễ tưởng niệm Thượng nghị sĩ John McCain hôm thứ Bảy là lời quở trách rõ ràng nhắm vào nền chính trị gây chia rẽ dưới thời Tổng thống Donald Trump trong khi con gái ông McCain, hai cựu tổng thống Mỹ và những nhân vật lẫy lừng khác trong chính giới dùng điếu văn của mình đểu kêu gọi đất nước tìm lại tính nhân văn.
"Nước Mỹ của John McCain không cần phải được làm cho vĩ đại trở lại bởi vì nước Mỹ vốn dĩ luôn vĩ đại," con gái Meghan McCain nói trong lời truy điệu đầu tiên của buổi lễ trước tiếng vỗ tay của cử tọa trong Thánh đường Quốc gia Washington.
Đứng gần linh cữu phủ cờ của cha và trước sự hiện diện của con gái ông Trump, cô Meghan McCain phát biểu đầy ẩn ý quở trách vị tổng thống không được mời nhưng không hề nhắc đến tên ông.
“Chúng ta tề tựu ở đây để tiếc thương sự ra đi của một người Mỹ vĩ đại. Sự vĩ đại thực sự. Không phải những luận điệu rẻ tiền từ những người mà sẽ không bao giờ tiến gần tới được sự hi sinh giống như sự hi sinh tự nguyện của ông ấy, và cũng không phải sự thụ hưởng cơ hội của những người sống êm ấm và sung sướng trong khi ông ấy chịu khổ sở và phụng sự đất nước,” cô nói, giọng lúc đầu nghẹn đi vì xúc động nhưng sau đó đanh lại giận dữ.
Buổi lễ kéo dài gần ba tiếng đồng hồ có sự tham dự của các yếu nhân bao gồm ba cựu tổng thống, ít nhất bốn cựu bộ trưởng ngoại giao và các thành viên của Hạ viện và Thượng viện, nơi ông McCain phục vụ suốt hơn ba thập niên. Ivanka Trump và chồng, Jared Kushner, cũng tham dự, trong khi Bộ trưởng Quốc phòng Jim Mattis và những người khác đại diện chính quyền trước sự vắng mặt của ông Trump.
Ông Trump chọn đến sân golf của mình ở bang Virginia trong lúc buổi lễ diễn ra và lên Twitter xả những bực dọc của ông về FBI và NAFTA suốt cả ngày.
Ông McCain yêu cầu ông Barack Obama và ông George W. Bush đọc điếu văn tại lễ tang của ông. Hai vị tổng thống Đảng Dân chủ và Cộng hòa này là những người đã đánh bại ông McCain trong các cuộc vận động tranh cử tổng thống vào năm 2008 và năm 2000. Họ dựa vào những di sản của ông McCain ở trong và ngoài nước để phát biểu về các giá trị của quốc gia. Lời phản pháo của họ đối với ông Trump kín đáo hơn lời lẽ của cô Meghan McCain nhưng không thể nhầm lẫn được.
Ông Obama nói về những buổi đàm đạo riêng tư kéo dài giữa ông và ông McCain trong Phòng Bầu dục và về nhận thức của vị thượng nghị sĩ này rằng an ninh và ảnh hưởng của nước Mỹ không đến từ “khả năng của chúng ta bắt người khác thuận theo ý muốn của mình.”
"Phần lớn nền chính trị của chúng ta, đời sống công cộng của chúng ta, luận đàm công cộng của chúng ta có thể có vẻ nhỏ nhen và đầy ác ý và hèn mọn, với những lời lẽ huênh hoang và miệt thị và những vụ tranh cãi và sự phẫn nộ giả tạo," ông Obama nói trong một phát biểu dường như nhắm vào ông Trump. “Đó là thứ chính trị giả vờ can đảm và cứng rắn nhưng thực tế phát sinh từ nỗi sợ hãi. John kêu gọi chúng ta cao thượng hơn thế.”
Ông Bush nói một trong những món quà tuyệt vời trong cuộc đời ông là trở thành bạn với cựu đối thủ tranh cử vào Nhà Trắng. Ông nói rằng trong những năm sau này, hai người họ nhớ lại những trận chiến chính trị của mình như các cựu cầu thủ bóng bầu dục nhớ lại trận đấu lớn.
Nhưng phần nhiều ông Bush nhớ tới ông McCain như một người lên tiếng cho "những người bị lãng quên" ở trong và ngoài nước và di sản của ông McCain sẽ là một lời nhắc nhở, ngay cả vào lúc có những nghi ngờ, về sức mạnh của Mỹ như là một "nơi chuyên chở những khát vọng con người."
"Giọng nói của John sẽ luôn thì thầm trên vai của chúng ta – rằng chúng ta tốt đẹp hơn thế này, nước Mỹ tốt đẹp hơn thế này," ông Bush nói.
Giới tinh hoa chính trị Washington chứng kiến những khoảnh khắc đáng nhớ này. Trong số những người ngồi hàng ghế đầu tại nhà thờ có bà Michelle Obama, bà Laura Bush, ông Bill và bà Hillary Clinton, cũng như ông Dick Cheney và ông Al Gore.
Đoàn xe của ông McCain đi từ Điện Capitol, nơi ông được quàn qua đêm. Trên đường đi, đoàn xe dừng lại tại Đài tưởng niệm Cựu chiến binh Chiến tranh Việt Nam, nơi vợ của ông McCain, Cindy, đặt một vòng hoa.
Đây là sự kiện công cộng cuối cùng ở Washington, nơi ông McCain đã sống và làm việc hơn bốn thập niên qua, và là một phần trong chương trình lễ tang kéo dài năm ngày của ông. Ông qua đời vào ngày 25 tháng 8 ở tuổi 81.
Ông sẽ được an táng vào Chủ nhật tại trường cũ của ông, Học viện Hải quân Hoa Kỳ, bên cạnh người bạn thân nhất của ông niên khóa 1958, Đô đốc Chuck Larson.
Trên trang cuối cuốn hồi kí của mình, ông McCain viết: "Trở về nơi mọi thứ bắt đầu."
