Thính giả Thuan Bui hỏi:
Thưa Bác sĩ, Tôi có em trai 23 tuổi bị co giật cơ ở cổ, co giật không ý thức.
Xin hỏi làm thế nào để trị bệnh này ạ.
Cảm ơn Bác sĩ”
Bác sĩ Hồ Văn Hiền trả lời:
Theo nguyên tắc, chúng ta không thể có ý kiến về một trường hợp cá biệt.
Về từ ngữ: fasciculation gốc chữ fascia, nghĩa là một chùm, một bó, ở đây, nói về một bó sợi cơ (fasciculus,a bundle of muscle fibers). Mỗi sợi cơ là một tế bào riêng rẻ, hình dài; có bắp cơ (muscle) chứa hàng ngàn sợi cơ, có bắp cơ chỉ có vài chục sợi cơ. Lúc có dòng điện từ các dây thần kinh kích thích, các sợi cơ sẽ co vào trong một thời gian rồi giãn ra.
1)Trong chứng giật cơ (fasciculation, muscle twitching), một nhóm sợi cơ co giật mà mình không kiểm soát được, chứ không phải toàn cơ bắp, ở những cơ bình thường mình cử động theo ý muốn. Những nơi thường xảy ra là mí mắt, cánh tay, cẳng chân , bàn chân. Đặc biệt là các cơ không bị liệt, hay bị yếu đi.
Những nguyên nhân làm co giật vài nhóm sợi cơ lẻ tẻ thường gặp:
-uống quá nhiều cà phê, có chứa cafein,
-sau khi thể dục, thể thao nhọc nhằn,
-thiếu calcium, magnesium trong máu, thiếu vitamin D, -cơ chung quanh mắt có thể giật vì chính trong mắt bị bệnh hay làm cho khó chịu.
Một số thuốc (vd: Dramamine (dimenhydrinate); Sudafed (pseudoephedrine); Ritalin (methylphenidate); Benadryl dùng lâu dài; morphine lúc cai thuốc) có thể gây ra co giật bó sợi cơ.
Thường bịnh tự khỏi sau vài ngày. Ngưng thuốc gây co giật sợi cơ. Nếu cần uống thêm calcium, magnesium (200-500mg/ngày, có thể làm phân lỏng).Thư giãn, massage các cơ, tập thở theo kiểu thiền.
Nếu cần thiết, có thể cho dùng thuốc giảm viêm mạnh như prednisone, thuốc giãn cơ như Carisoprodol (Soma)(dùng ngắn hạn; làm bớt tỉnh táo, buồn ngủ; có thể gây nghiện)
Nếu co giật chung quanh mắt cần bác sĩ khám xem mắt có vấn đề gì hay không và chữa trị nguyên nhân đó.
2) Benign fasciculation syndrome" (BFS), tạm dịch là “Hội chứng rung giật cơ lành tính".
Trong trường hợp này, các cơ co giật xảy ra liên tục hay thường xuyên, đột ngột, mãn tính và ảnh hưởng đến phẩm chất cuộc sống, đi kèm theo với nhiều triệu chứng khác (nên mới gọi là hội chứng); và không tìm được nguyên nhân. Bác sĩ cần loại bỏ các lý do có thể gây co giật cơ trước khi quyết định đây là một bịnh "không rõ nguyên do" (essential).
Các triệu chứng khác:
-mệt mõi,
-đau nhức cơ bắp,
-lo âu,
-yếu , mau mệt, co rút bắp thịt,
-cảm thấy nghẹn họng (globus sensation, như có cục gì trong họng),
-ngứa,
-rung tay chân (tremor),
-cơ cứng, co rút,
-tăng các phản xạ gân xương (hyperreflexia).
Nguyên nhân: Chưa hiểu rõ, có thể ở các sợi cơ, các tế bào thần kinh vận động hay nơi tiếp xúc giữa tế bào thần kinh và cơ.
Định bịnh BFS:
Căn cứ trên triệu chứng lâm sàng. Bác sĩ cần chắc chắn là các cơ không bị liệt hay yếu. Cần loại bỏ trường hợp thiếu Calci, Magnesium, vitamin D, liên hệ tới việc dùng thuốc.
BFS khác với những trường hợp mà fasciculation có thể là thành phần một số bịnh làm bại liệt mà nguyên nhân nằm ở các tế bào thần kinh vận động của tủy sống (MND : motor neuron disease).
-Như bịnh ALS (amyotrophic lateral sclerosis) cũng có fasciculation nhưng triệu chứng chính là các cơ bị teo và bắt đầu ở hai chân bị yếu, hay đi vấp ngã; bịnh nhân chỉ sống được vài năm. Trong cơ điện đồ (EMG) của ALS, có dấu hiệu dây thần kinh bị hư hại, có thể có fasciculation trong EMG (nhưng không đặc thù cho bịnh này), do đó dễ gây lẫn lộn giữa benign fasciculation syndrome (bịnh hiền, EMG bình thường) và ALS.
-Một số bịnh hiếm hơn nguyên nhân do bịnh tự miễn nhiễm (Stiff Person Syndrome), hay bịnh di truyền (spinal muscle atrophy).
-Bịnh nhiễm như bịnh dại.
Chữa trị:
- Giảm stress; chữa rối loạn lo âu (Vd: Sertralin [Zoloft]), amitriptyline [Elavil])
- Một số thuốc dùng chữa bịnh rung vô căn (essential tremor) : beta blocker, thuốc chống co giật (anticonvulsivant) cũng được dùng cho BFS.
- Propanolol là thuốc ngăn chặn tác dụng kích thích của loại neurotransmitters như adrenaline (chất tiết tuyến thượng thận). Phản ứng phụ: mệt mỏi, nghẹt mũi, tim đập chậm, không dùng cho người bị suyễn.
- Primidone, là một thuốc chống động kinh. Có thể làm buồn ngủ, lờ đờ, buồn nôn, mất thăng bằng.
- Gabapentin (Neurontin) chủ trị động kinh.
-Tránh cà phê, thuốc lá.
-Sống lành mạnh điều độ; tập thể thao, thể dục, thiền, đọc kinh, yoga; ngủ đủ giờ, tránh thức khuya, ăn ngủ bất thường, stress.
Dự hậu:
Đa số bịnh nhân thuyên giảm với thời gian. Chữa bịnh lo âu (anxiety) là yếu tố quan trọng nhất.
Có khi bịnh nhân tự khỏi bịnh (spontaneous remission).
Nếu bác sĩ không chắc chắn là bịnh BFS mà có thể có dấu hiệu của các bịnh tế bào thần kinh vận động (motor neuron disease) (như teo cơ, liệt, yếu cơ), bác sĩ sẽ cần theo dõi bịnh nhân theo định kỳ, bịnh nhân cần cho bs biết nếu thấy triệu chứng nặng thêm, hay có triệu chứng mới xuất hiện; với thời gian có thể sẽ kết luận dứt khoát hơn. Theo những tài liệu tôi tìm được, không thấy có liên hệ giữa chứng động kinh và đột quỵ với bịnh BFS.
Những nhận xét trên đầy hoàn toàn tổng quát, trong mục đích thông tin. Bịnh nhân cần được bác sĩ khám và hướng dẫn.
Chúc bịnh nhân may mắn.
Bác sĩ Hồ Văn Hiền
Ngày 3 tháng 2 năm 2019
Quý vị có thể xem và nghe lại các bài giải đáp trên mạng Internet ở địa chỉ voatiengviet.com
Quý vị muốn được giải đáp các thắc mắc về những vấn đề y học thường thức, xin gọi đến số (202) 205-7890, hoặc E-mail đến địa chỉ <vietnamese@voanews.com>.
