Cáo trạng truy tố cựu Tổng thống Donald Trump về hành vi cất giấu tài liệu mật ‘rất thuyết phục’ và ‘có sức nặng’, các nhà quan sát nhận định, nhưng luật sư biện hộ có thể dựa vào yếu tố chính trị để gỡ tội cho ông Trump.
Hôm 9/6, cáo trạng hình sự của Công tố viên đặc biệt Jack Smith nhằm vào ông Donald Trump, đã được công bố, đánh dấu lần đầu tiên một cựu tổng thống Mỹ bị truy tố hình sự liên bang.
Theo đó, ông Trump bị truy tố theo Đạo luật chống Gián điệp với 37 tội danh cáo buộc rằng cựu tổng thống đã cố tình giữ lại hàng trăm hồ sơ mật của chính phủ tại tư dinh ở Florida và có âm mưu không chịu trao trả chúng cho các quan chức Mỹ.
Cáo trạng cho biết các hồ sơ chứa thông tin về năng lực phòng thủ và vũ khí của Mỹ và nước ngoài, các chương trình hạt nhân của Mỹ và ‘các lỗ hổng tiềm tàng của Mỹ và các đồng minh trước các cuộc tấn công quân sự’.
Theo cáo trạng, ông Trump đã để những tài liệu mật này trong các thùng giấy trong phòng khiêu vũ, nhà vệ sinh, phòng tắm và văn phòng, phòng ngủ và nhà kho ở dinh thự Mar-a-Lago của ông ở Palm Beach, Florida.
‘Cực kỳ thuyết phục’
Sau khi cáo trạng được công bố, ông Bill Barr, cựu Bộ trưởng Tư pháp dưới thời ông Trump, nói rằng sóng gió đang chờ đợi ông Trump phía trước.
“Nếu thậm chí một nửa trong cáo trạng là sự thật, thì ông ấy cũng xong đời. Cáo trạng rất chi tiết, và nó cực kỳ thuyết phục. Và việc xem ông Trump là nạn nhân trong chuyện này, nạn nhân bị ‘săn phù thủy’, thật là nực cười,” ông Barr nói trên kênh Fox News.
Ông nói việc ông Trump cất giữ tài liệu tại Mar-a-Lago cũng đủ để khiến bất cứ ai lo cho an ninh quốc gia phải giật mình.
“Ông ấy đã hoàn toàn sai khi nói rằng ông ấy có quyền giữ những tài liệu này. Những tài liệu này thuộc diện những bí mật nhạy cảm nhất của đất nước”.
Cáo trạng nêu chi tiết các công tố viên đã xem xét các bản ghi âm mà trong đó ông Trump khoe khoang về các tài liệu mật và thừa nhận ông chưa từng giải mật chúng. Các nhà điều tra cũng tiếp cận được các ghi chú từ ít nhất một trong số các luật sư riêng của ông Trump, vốn cho rằng cựu tổng thống đã cố gắng che giấu các tài liệu mật trước FBI.
“Đó là bản cáo trạng rất thuyết phục. Ông ấy chỉ đạo di chuyển các thùng tài liệu mật và yêu cầu những người xung quanh làm việc này. Bằng chứng hết sức thuyết phục”, Dave Aronberg, công tố viên của Hạt Palm Beach và từng là thành viên của Thượng viện Florida, nói với tờ PEOPLE.
“Những lời thừa nhận công khai của ông ấy thường trái ngược với những gì luật sư của ông ấy phát biểu,” Aronberg nói thêm.
Ông Trump từ lâu đã nói rằng bất kỳ tài liệu nào ông cất giữ tại Mar-a-Lago đều đã được ông giải mật – điều mà Aronberg không tin: “Ông Trump có thẩm quyền giải mật khi còn là tổng thống, nhưng ông đã không làm khi đó”.
Bản thân ông Trump cũng thừa nhận rằng ít nhất một tài liệu mà ông sở hữu – bản kế hoạch tấn công Iran do Lầu Năm Góc soạn thảo – đã không được giải mật. Như đã lưu ý trong cáo trạng, các nhà điều tra có một đoạn ghi âm ông Trump nói về tài liệu này, “Hãy nhìn xem tôi có gì, đây là kế hoạch tấn công [của một quan chức quân sự cấp cao], đọc nó đi và nó cho thấy... Thật lý thú... là tổng thống, tôi có thể đã giải mật nó ... Bây giờ thì tôi không làm được, và nó vẫn là tài liệu mật”.
‘Không thể chối cãi’
Trao đổi với VOA từ Quận Cam, bang California, luật sư Nguyễn Quốc Lân nói rằng bản cáo trạng của ông Jack Smith đưa ra các lý lẽ và bằng chứng ‘có mức độ chi tiết’ và ‘chứng tỏ hành vi của ông Trump là sai trái dựa trên luật pháp’. Các bằng chứng gồm có hình ảnh, đoạn thu âm, lời khai của những người xung quanh ông Trump, bao gồm cả các cựu luật sư của ông.
“Nếu các chi tiết trong cáo trạng đưa ra là đúng thì nó thuyết phục”, ông phân tích. “Văn kiện mật vẫn còn trong tay người còn không còn là tổng thống, được tìm thấy trong nhà riêng của cựu tổng thống, được người ta dọn ra dọn vô”.
“Đó là điều không thể chối cãi”, luật sư Lân nói thêm.
Theo lời giải thích của ông thì Đạo luật chống Gián điệp có điều khoản quy định rõ ràng là ‘không được lấy tài lệu mật’ và ‘không được đưa tài liệu mật cho người không có thẩm quyền xem’.
Ông cho rằng ‘tất cả các nhân viên chính phủ đều biết rõ rằng họ không được phép đem tài liệu mật về nhà, nếu họ vi phạm sẽ bị đuổi việc ngay’. “Ông Trump cũng tuân theo cùng tiêu chuẩn đó”, ông nói.
Vị luật sư này cho rằng cáo trạng liên bang này ‘nghiêm trọng hơn nhiều’ một cáo trạng khác trước đó của Công tố viên Alvin Bragg ở New York truy tố ông Trump về việc làm giả tài liệu kinh doanh liên quan đến hành vi trả tiền bịt miệng một nữ diễn viên khiêu dâm.
“Cáo trạng này nó khác. Nó là luật liên bang, liên quan đến an ninh quốc gia, đến việc coi thường bí mật quốc phòng, không biết cách xử lý bí mật quốc gia trong vai trò của tổng tư lệnh quốc gia vốn là người bảo vệ an ninh quốc phòng đất nước”, ông phân tích.
Ông chỉ ra rằng việc để lộ những thông tin mật ‘có thể ảnh hưởng đến tính mạng những người thu thập thông tin mật cho Mỹ’ và ‘khiến những nước đồng minh cung cấp thông tin tình báo cho Mỹ không còn tin Mỹ nữa và sẽ không dám hợp tác với Mỹ nữa’.
“Nó ảnh hưởng rất tai hại đến an ninh nước Mỹ,” ông nói.
‘Chưa giải mật’
Luật sư Nguyễn Quốc Lân cho rằng ở cương vị tổng thống, ông Donald Trump có quyền giải mật các tài liệu cũng như đem tài liệu đi nơi khác. “Nhưng khi ông không còn là tổng thống thì không có quyền làm như vậy nữa”, ông Lân nói.
Do đó, ông nói việc cho rằng một khi đem tài liệu ra khỏi Tòa Bạch ốc là đã giải mật là ‘không đúng’.
“Một khi đã tuyên bố giải mật thì phải trở lại cơ quan nguyên thủy đã làm ra tài liệu đó để họ bịt lại những gì có thể gây nguy hiểm cho điệp viên của họ trước khi giải mật”, ông giải thích. “Chứ không phải tự nhiên nói tôi đã giải mật thì tài liệu đó được giải mật.”
Về lập luận dinh thự Mar-a-Lago của ông Trump ở Florida là an toàn vì không phải ai cũng tiếp cận được, ông Lân nói: “Luật lệ nói rằng tất cả tài liệu mật phải nằm ở chỗ chính phủ cho phép. Ngay cả Tòa Bạch ốc cũng có phòng riêng, ngay cả Quốc hội, ngay cả Bộ Quốc phòng cũng có phòng riêng”.
“Mar-a-Lago không phải là nơi như vậy”, ông nói thêm.
“Có thể lập luận rằng Mar-a-Lago không phải ai cũng ra vào được. Với lại hàng chục thùng trong đó ai biết được thùng nào là thùng nào. Tài liệu nào trong thùng nào”, ông phân tích. “Nhưng lập luận đó rất yếu.”
So sánh với cách xử lý tài liệu mật khi bị phát hiện của Tổng thống Joe Biden, luật sư Lân chỉ ra rằng ông Biden ‘cộng tác hơn’ và ‘chỉ có vài tài liệu mật ở nhà riêng của ông Delaware là do luật sư của ông Biden tìm ra và ngay lập tức đã báo cho FBI đến lấy đi’.
“Mỗi trường hợp mỗi khác nên FBI xử lý khác chứ không phải hệ thống tư pháp hai tầng”, ông lập luận.
‘Động cơ chính trị’
Về cách luật sư bào chữa để gỡ tội cho ông Trump, ông Lân cho rằng luật sư có thể lập luận dựa trên yếu tố chính trị để tung hỏa mù nhằm ‘tạo ra nghi ngờ hợp lý’ cho các thành viên bồi thẩm đoàn.
“Những quan chức làm việc cho chính phủ cũng có thể biết thông tin mật, họ cũng có thể rò rỉ cho người thân, cho bạn bè lúc trà dư tửu hậu vậy”, ông chỉ ra lập luận mà luật sư biện hộ có thể đưa ra. “Hành động đó có thể được xem là phạm pháp đáng bị phạt tù 5-10 năm không?”
“Ông Trump chỉ là đem hồ sơ về nhà để suy ngẫm lại hành động của ông về việc lo cho an ninh quốc gia thôi khi ông không còn là tổng thống nữa thì đó có đáng xem là phạm tội không”, ông nói thêm.
Ngoài ra, yếu tố ông Trump bị truy tố khi ông đang ra tranh cử tổng thống có thể được luật sư ông Trump tận dụng để bào chữa cho thân chủ.
“Đang mùa tranh cử. Ông Trump có triển vọng lên làm tổng thống. Bây giờ bị Bộ Tư pháp của chính quyền Biden truy tố, thì có phải là hành động chính trị hay không”, ông Lân nói.
Dưới góc nhìn của ông Lân, mặc dù cáo trạng có mạnh đến đâu đi nữa, việc có kết tội ông Trump hay không tùy thuộc vào 12 thành viên bồi thẩm đoàn mà chỉ cần một hay hai thành viên không tin vào cáo trạng thì ông Trump cũng sẽ thoát tội, và nhiệm vụ của luật sư bào chữa là chỉ cần lay chuyển được một vài thành viên bồi thẩm đoàn mà thôi.
Chủ tịch Ủy ban Tư pháp Hạ viện, dân biểu Cộng hòa Jim Jordan nói với đài CNBC rằng bản cáo trạng là ‘hoàn toàn mang tính chính trị’. Ông Jordan nói ông Trump đã giải mật các tài liệu và có thể tùy ý xử lý chúng nhưng ông không đưa ra được bằng chứng là ông Trump ‘đã giải mật’.
“Tôi căn cứ theo lời nói của tổng thống Trump, và ông ấy nói là ông ấy đã giải mật”, ông Jordan nói với CNBC.
Diễn đàn