Bà Bùi thị Kiều Loan ở Saigon có nêu thắc mắc về dư chứng sau khi xạ trị ung thư.
Chúng tôi đã chuyển thắc mắc của bà cho bác sĩ Nguyễn, chuyên khoa gia đình, đang làm việc cho một bệnh viện ở tiểu bang Florida và được bác sĩ giải thích như sau:
Bà đã được xạ trị và giải phẫu ung thư vòm hầu, nay bị các triệu chứng liên quan đến vùng mũi, họng.
Câu hỏi được đặt ra là ung thư vòm có bị tái phát không và có bị di căn chưa. Các bác sĩ chuyên khoa có thể dùng chụp CT SCAN, MRI, bone scan để biết được. Mất khứu giác và vị giác rất khó hồi phục.
Bà có thể dùng vài biện pháp khi bị khô miệng.
1. Thường xuyên nhấm nước.
2. Xúc miệng bằng nước pha muối
3. Ngậm nước đá lạnh
4. Chải răng ít nhất ngày 2 lần
5. Dùng nước miếng nhân tạo có Carboxymethyl Cellulose
6. Dùng PILOCARPINE (Solagan) 5-10mg ngày ba lần.
7.Thuốc AMIFOSTINE (Ethyol*) truyền tĩnh mạch tỏ ra tác dụng tốt trong phòng ngừa khô miệng, nhưng hiện nay việc sử dụng thuốc này còn hạn chế vì giá còn rất cao.
Về khó thở nhiều khi phải khai khí quản đẻ thử qua ống này.
Nếu ăn, nuốt không được thì phải nuôi ăn qua khai khẩu dạ dày hay qua truyền tĩnh mạch
Chúng tôi cũng đã lấy một ý kiến thứ hai của bác sĩ Hồ văn Hiền, có phòng mạch và đang làm việc cho các bệnh viện ở Bắc Virginia.
Nói tóm tắt, bà bị chứng viêm mũi và viêm xoang sau khi xạ trị (post irradiation rhinosinusitis), làm nghẹt mũi, chảy máu mũi. Ngoài ra, bà mất mùi vị, mất khứu giác, khô miệng và thấy mệt mỏi yếu ớt.
Về bịnh mũi, nếu không chữa bằng nội soi được, có thể bà hỏi bác sĩ gia đình cho bà đi chụp tia X, hoặc làm CT scan xem tình hình như thế nào và tùy theo đó quyết định.
Tạm thời, có thể dùng những biện pháp sau:
1. Có nghiên cứu ở Đài Loan chứng minh cho thấy dùng nước rửa mũi hàng ngày trong 6 tháng có thể giúp chữa khỏi bịnh viêm mũi xoang cho những bịnh nhân bị ung thư đầu và cỗ sau khi xạ trị.
Nasal irrigation:
Phương pháp giản dị: Lấy 1 muỗng pha trà (teaspoon,5ml) muối biển nguyên chất (không phải muối có iod "table salt") pha với nửa lít (500cc) nước đã nấu chín (đun sôi), hâm cho ấm. Dùng hai bàn tay chụm lại, đổ nước vào, nhúng mũi vào nước và hít vào để súc mũi.Cách thứ hai là dùng một bình có vòi như bình nước trà, nghiên đầu về phía trước 45 độ và quay mặt qua một bên để lổ mũi này nằm cao hơn mũi bên kia. Rót nước muối vào lổ mũi phía trên, cho nước chảy xuống mũi phía dưới, ra ngoài. Nhớ hả miệng ra để thở, đừng thở qua mũi. Xong làm phía bên kia. Mỗi ngày làm một lần. Ở Mỹ, có thể cũng có ở VN, người ta bán một số bình nước muối pha sẳn, hoặc những neti pot, theo mẫu những bình dùng trong y khoa cổ truyền Ấn độ (naja neti); những thứ này đắt tiền hơn.
Lý do: nước muối làm tan và rửa sạch các chất nhớt (mucus) và các chất bẩn trong mũi vì các tế bào trong mũi bị xạ trị làm yếu đi không tự thanh toán được. Sau khi mũi thông rồi thì dễ thanh toán các nguyên nhân gây nhiễm trùng hơn.
2. Bịnh nhân cũng có thể hỏi BS gia đình có thể dùng kháng sinh (trụ sinh) chữa cho mình 2-3 tuần được không, có thể mũi sẽ bớt sưng và nghẹt và dễ nội soi hơn.Thuốc thường dùng: Amoxicillin+Clavulanate (Augmentin) 500mg 3 lần/ngày hoặc Bactrim DS 1viên 2 lần/ngày.
3. Một số thuốc nhỏ mũi (nose drops) có thể tạm thời (dưới một tuần) làm bớt nghẹt mũi và giúp làm sạch mũi: Oxymetazoline (Afrin), 2 giọt 12 giờ một lần.
4. Về chứng miệng khô do các tuyến nước miếng trong miệng và ở mang tai (parotid gland) bị hư hại, sản xuất nước miếng giảm đi, có thể làm ăn uống kém, suy dinh dưỡng, răng dễ bị sâu, miệng dễ bị nhiễm trùng nấm. Bịnh nhân nên săn sóc miệng cẩn thận, đánh răng đều đặn sau khi ăn, và nên khám nha sĩ đều đặn để tránh hoặc chữa kịp thời các sâu răng và nhiễm trùng miệng nếu có.
Nên đem theo một chai nước, thỉnh thoảng phải uống nước đều đều. BS có thể cho pilocarpin 5mg, 2-3 lầm mỗi ngày để kích thích sản xuất nước miếng. Mắt có thể khô vì tuyến nước mắt bị ảnh hưởng xạ trị, có thể dùng nước mắt nhân tạo (“Tears naturale” lubricant eye drops ) để tránh mắt bị khô.
5.Ngoài ra, cần khám bs gia đình để theo dõi sức khỏe chung: theo dõi cân nặng, dinh dưỡng nếu cần uống thuốc bổ có các vitamin cần thiết.
Chúc bịnh nhân may mắn.
Cảm ơn bác sĩ Nguyễn và bác sĩ Hồ văn Hiền. Chúng tôi cũng xin cảm ơn thính giả đã tham gia chương trình Hỏi Đáp Y học này.
Chúng tôi vẫn dành đường dây điện thoại miễn phí để tiếp nhận các thắc mắc khác của quý vị về sức khỏe và y học thường thức. Số điện thoại miễn phí dành cho mục Hỏi Đáp Y học là 202-205-7890, xin nhắc lại, 202-205-7890, ngày giờ nhận câu hỏi là thứ ba và thứ năm mỗi tuần, từ 8 giờ 30 đến 9 giờ 30 tối, giờ Việt Nam. Chúng tôi sẽ chuyển các thắc mắc của quý vị cho các bác sĩ chuyên khoa phân tích và giải thích và sẽ thông báo ngày giờ giải đáp để quý vị tiện theo dõi.
