Cơ quan Không gian Hoa Kỳ, thường gọi tắt là NASA, đã quyết định sẽ tiến hành sửa chữa toàn diện tấm lái đằng đuôi của tất cả 3 phi thuyền con thoi còn lại của Hoa kỳ, trước khi cho phép chúng cất cánh trở lại. Lý do của quyết định vừa kể là các tấm lái này có khuyết điểm có thể gây ra tai họa thảm khốc nếu không được khắc phục kịp thời. Điều đáng nói ở đây là khuyết điểm đó đã kéo dài trong 25 năm mà không được phát hiện. Sự kiện này là đề tài của câu chuyện mà Nguyễn Lê sẽ tường trình với quý thính giả trong tiết mục “Khoa học Không gian” tuần này.
Ngày 22 tháng 3 vừa qua, một giới chức cao cấp của NASA tiết lộ rằng một số phi thuyền con thoi của Hoa Kỳ đã thực hiện các chuyện bay lên không gian trong 25 năm liền với một khuyết điểm trong tấm lái có thể gây ra tai họa. Các chuyên viên kỹ thuật của một công ty cung cấp thiết bị cho NASA phát hiện được sơ hở này trong một bộ phận của bộ cánh tà đằng đuôi phi thuyền con thoi “Discovery.” Phi thuyền này và hai phi thuyền con thoi còn lại khác của NASA đang được chuẩn bị một cách hết sức cẩn thận để có tiếp tục trở lại các phi vụ trong năm tới, sau một thời gian ngừng bay do hậu quả của tai nạn phi thuyền con thoi “Columbia” hồi năm ngoái.
Bộ phận này nằm trong một trong số bốn động cơ, hay gọi theo ngôn ngữ kỹ thuật là bộ khởi động, có chức năng di chuyển tấm lái đằng đuôi để giúp điều chỉnh hướng bay và giảm tốc độ của phi thuyền khi hạ cánh.
Khi các kỹ sư của NASA khám phá ra tình trạng bị ăn mòn và các vết rạn nứt trong các bộ khởi động đã cũ đến 1/4 thế kỷ này, họ gửi chúng về lại cho công ty đã chế tạo chúng, đó là công ty Hamilton Sundstrand tại thành phố Windsor Locks, bang Connecticut. Các kỹ thuật viên tại công ty này tình cờ tìm thấy rằng các bộ phận này đã bị lắp sai vị trí trong tập hợp nguyên thủy của chúng. Tình trạng này đã khiến chúng không hoạt đông ăn khớp được với các bộ phận chung quanh.
Ngoài ra, sau đó NASA cũng phát hiện ra rằng một bộ phận trong một động cơ thay thế của bộ cánh tà đằng đuôi phi thuyền con thoi Discovery cũng bị ráp sai.
Ông William Parsons, người quản lý chương trình phi thuyền con thoi, nói rằng ông thể giải thích được vì sao một bộ phận quan trọng như bộ khởi động thiết bị hãm tốc độ phi thuyền lại không hề được kiểm soát trong hơn 2 thập niên. Ông thừa nhận như sau:
“Vâng, tôi rất ngạc nhiên. Đó là một sơ suất không nên để cho xảy ra trong quá trình lắp ráp.”
Ông Parsons nói rằng bộ phận được lắp ráp không đúng cách đó nằm trong một bộ khởi động tấm lái có vị trí ít bị ứng suất nhất trong bộ cánh tà đằng đuôi của phi thuyền con thoi. Bộ cánh tà này bắt đầu hoạt động khi phi thuyền di chuyển với vận tốc 10 lần nhanh hơn tốc độ của âm thanh. Nhưng ông Parsons nêu lên sự kiện là nếu bộ khởi động này đã nằm ở vị trí bị ứng suất lớn hơn, thì nó đã không chịu đựng nỗi và có thể đã gây ra tai họa. Ông Parsons nói tiếp như sau:
“Nếu một trong số các bộ khởi động này không hoạt động, nó sẽ bị kẹt cứng trong một vị trí mở hay đóng. Nếu nó bị kẹt ở vị trí nào trong 2 vị trí này, tai họa sẽ xảy ra. Nếu một trong số những bộ khởi động của thiết bị giảm tốc trong tấm lái đằng đuôi phi thuyền không hoạt động, thì có thể xem như toàn bộ phi thuyền và cả phi hành đoàn bị mất.”
Bộ phận tấm lái đằng đuôi phi thuyền không phải là một trong số những lý do làm cho phi thuyền con thoi Columbia bị tan vỡ hồi năm ngoái, và bộ phận bị ráp sai trên phi thuyền Discovery dường như không hề gây ra một khó khăn nào cho phi thuyền này trong hơn 30 chuyến bay của nó. Nhưng ông Parsons nói rằng NASA vẫn cho mỡ một cuộc điều tra để xác định xem vì sao việc lắp ráp không đúng quy cách này đã không được phát hiện sớm hơn.
Các chuyên gia về an toàn phi hành độc lập đã điều tra tai nạn phi thuyền Columbia nói rằng NASA có thành tích về an toàn rất kém cỏi và không tiến hành kiểm tra thiết bị đầy đủ giữa các chuyến bay. Theo ông Parsons thì hiện nay cơ quan không gian Hoa Kỳ đang thực hiện nhiều cuộc kiểm tra hơn bao giờ hết. Sau đây vẫn là lời ông Parsons:
“Đây không phải là một đường lối mới. Đây là điều mà NASA luôn luôn thực hiện, nhưng vì hiện nay chúng tôi có thêm nhiều hiểu biết về phi thuyền này hơn trước, cho nên chúng tôi đã cho đưa thêm rất nhiều biện pháp kiểm tra vào chương trình. Chúng tôi đang thực hiện tối đa các biện pháp kiểm tra có thể thực hiện được.”
Ông Parson nói rằng việc thay thế tất các động cơ tấm lái đằng đuôi của 2 phi thuyền con thoi Discovery và Atlantis sẽ không làm chậm ngày được bay trở lại của chúng trong vòng 1 năm nữa, tức là vào khoảng tháng 3 sang năm. Đây là một sự đình hoãn so với mục tiêu lúc đầu được ấn định là vào khoảng tháng 9 hay tháng 10 năm nay. Lý do là vì NASA cần có thêm thời gian để thực hiện đầy đủ những biện pháp an toàn phi hành do các chuyên viên điều tra tai nạn phi thuyền Columbia đề nghị.
Ông Larry McNamara, tổng quản lý của Hamilton Sundstrand, cho biết công ty của ông không có sẵn các bộ phận rời để chế tạo 4 bộ khởi động mới để kịp cho phi thuyền con thoi thứ nhì là Atlantis thực hiện một chiến bay vào mùa xuân sang năm.
Mặc dù phi thuyền Discovery đã được chọn để bay trước, NASA muốn rằng phi thuyền Atlantis cũng phải sẵn sàng để được phóng đi trong vòng vài tuần, sau ngày phi thuyền Discovery cất cánh trong tháng 3 năm 2005, để đề phòng trường hợp phải thực hiện một phi vụ giải cứu khẩn cấp. Tổng quản lý McNamara cho biết công ty của ông không bị áp lực phải sản xuất cấp tốc các bộ khởi động mới cho phi thuyền con thoi thứ ba là Endeavor, vì người ta tin rằng phi thuyền này sẽ không cất cánh trở lại trước năm 2006.
