Đường dẫn truy cập

Tại sao ông Khatami rút lui khỏi cuộc tranh cử tổng thống Iran?


Việc cựu Tổng thống Iran Mohammad Khatami rút lui khỏi cuộc tranh cử Tổng thống xẩy ra thình lình, chỉ mới 5 tuần sau khi ông tuyên bố sẽ ứng cử. Thông tín viên đài VOA Gary Thomas nhận định về những gì có thể diễn ra đằng sau quyết định của nhân vật chính trị có chủ trương cải cách được biết tới nhiều nhất tại Iran.

Sự rút lui đột ngột của ông Mohammad Khatami khỏi cuộc tranh cử Tổng thống đã khiến một số phân tích gia đặt câu hỏi, có phải lúc trước ông thật sự định tranh cử, hay chỉ có ý định làm vậy để buộc một ứng cử viên khác phải có hành động trước kế hoạch đã định.

Ông Ken Katzman, thuộc Sở Nghiên cứu Quốc hội, một cơ quan phi đảng phái tại Washington nói, Khatami chỉ ra tranh cử với mục đích buộc một nhân vật khác là cựu thủ tướng Mir Hossein Mousavi, tham gia cuộc chạy đua, để sau đó ông sẽ rút lui.

Ông Katzman nói: “Ông Khatami vốn vẫn muốn ông Mousavi tham gia cuộc chạy đua trong tư cách một ứng viên cải cách. Khi Mousavi có vẻ tỏ ra không muốn ra tranh cử, Khatami ra dự tranh để cho phe cải cách có một ít nhất ứng viên mạnh. Nhưng nay khi ông Mousavi đã nhập cuộc rồi, thì không cần thiết là cả 2 người đều tham gia cuộc chạy đua.”

Theo tin của giới truyền thông Iran, hồi đầu tháng ông Khatami đã yêu cầu ông Mousavi quyết định có tranh cử hay không. Khi thấy ông Mousavi không đáp ứng, hôm 8 tháng 2, ông Khatami đã tuyên bố ra ứng cử. Thế rồi tuần trước, ông Mousavi liền nhảy vào. Hôm thứ hai tuần này, ông Khatami đã rút lui.

Phần lớn các phân tích gia nói rằng nói đúng nhất, thì ông Khatami là một ứng cử viên bất đắc dĩ.

Bà Reva Bhalla thuộc hãng trinh sát tư Stratfor nói rằng việc ông Khatami ứng cử được phương tây quan tâm nhiều hơn là người Iran.

Bà Bhalla nói: “Chắc chắn ông ta có hậu thuẫn trong nước Iran. Nhưng hậu thuẫn đó có phần được thổi phồng ở phương Tây. Đại để như là điều mình muốn sẽ xảy ra, theo đó thì chúng ta rất muốn ông ta trở lại và lãnh đạo Iran theo một hướng khác.”

Ra tranh cử với tư cách một người có chủ trương cải cách, ông Mohammad Khatami đã phục vụ trong 2 nhiệm kỳ, từ 1997 tới 2005. Nhưng trong cuộc tuyển cử năm 2005, người ta đã nhận thấy sự đi lên bất ngờ của Mahmoud Ahmadinejad, thị trưởng Tehran, không được mấy ai biết đến vào lúc đó.

Phe bảo thủ, hay là những người theo đúng nguyên tắc, như là họ tự gọi như vậy, không quan tâm mấy đến ông Khatami và những ý tưởng của ông. Về phía bên kia của chính trường Iran, ông ta là đề tài gây nhiều tranh cãi. Một số người theo chủ trương cải cách vẫn trung thành với ông.

Ông Alex Vatanka thuộc tạp chí quốc phòng Jane cho biết nhiều người Iran vô cùng thất vọng trước thành quả ít oi của ông Khatami trong 8 năm tại chức, để chống lại một cơ cấu quyền lực đã ăn sâu.

Ông Vatanka nói: "Ông ta là một người rõ ràng đã trấn át cử tri đoàn Iran, ít nhất là trong năm 1997, với thông điệp ông gửi ra và với những điều ông đã hứa. Và trong 8 năm sau đó, từ năm 97 trở đi, khi phải thực hiện những điều cam kết thì ông đã làm quá ít đối với họ. Và theo tôi thì những điều đó vẫn còn rất sống động trong trí tưởng tượng của nhiều người.”

Ông Vatanka nói thêm rằng Khatami thiếu tự tin, ngược hẳn lại với người kế nhiệm của ông.

Ông Vatanka nói: “Tôi không tin rằng chuyện đó hợp với cá tính của ông Khatami. Đây là một trong những điều mà chúng ta phải thừa nhận. Ông Khatami kém tự tin rất nhiều so với ông Mahmoud Ahmadinejad. Ông Mahmoud Ahmadinejad thì lại có tiếng là quá tự tin, trong khi rõ ràng ông ta không có cơ sở để tự tin như vậy.”

Phân tích gia Ken Katzman nói các chính khách bảo thủ và các chính khách chủ trương cải cách cho rằng việc ứng cử của Khatami có khả năng gợi lại một số những vết thương còn nhạy cảm.

Ông Katzman nói: “Mọi người lo ngại rằng nếu ông Khatami nhập cuộc, điều đó sẽ tạo ra một cuộc tuyển cử có tính cách rất chia rẽ, một cuộc đấu đá tới cùng giữa nhóm canh tân và nhóm bảo thủ. Nó sẽ rất chia rẽ và có khả năng gây nhiều bạo động, nhiều căng thẳng. Và ông Khatami thực sự không muốn tạo ra sự căng thẳng đó.”

Cuộc bầu cử Tổng thống Iran xảy ra vào một thời điểm rất cấp thiết, đúng lúc chính quyền mới tại Washington tỏ thiện chí muốn giao tiếp với Tehran.

Theo các phân tích gia, tại Washington người ta tin rằng sẽ dễ xử sự với một người có xu hướng đổi mới hơn là một người bảo thủ, nói năng cứng cỏi là Tổng thống Ahmadinejad. Nhưng họ cũng nói thêm rằng, sau cùng, bất kỳ một quyết định nào liên quan đến cuộc đối thoại với Hoa Kỳ cũng không thuộc quyền Tổng thống Iran, cho dù ông ta là ai, mà là thuộc quyền vị Lãnh đạo Tối cao là Ayatollah Ali Khamenei.

Tin Vắn Thế Giới

XS
SM
MD
LG