Phụ nữ trên chính trường thế giới

Thập niên vừa qua đã chứng kiến con số ngày càng tăng phụ nữ được bầu vào các chức vụ cao nhất tại các nước như Thụy Sĩ, Đức, Mông Cổ, Liberia và Chile. Nhưng phần lớn các chuyên gia cho rằng phụ nữ vẫn còn thiếu đại diện trong các chức vụ chính trị và sẽ tụt hậu so với nam giới trong các vị trí lãnh đạo trong tương lai gần đây. Biên tập viên Aida Akl của đài VOA ghi nhận thêm chi tiết trong bài được Minh Phượng chọn làm đề tài cho Câu Chuyện Phụ Nữ sau đây.

Kể từ năm 1998, Thụy Sĩ, Panama, Latvia, Chile, Bermuda, Đức và nhiều nước khác đã bầu phụ nữ làm tổng thống hoặc bổ nhiệm phụ nữ vào chức thủ tướng. Và trên khắp thế giới, phụ nữ đang chiếm được nhiều ghế tại Quốc hội và các Hội đồng địa phương hơn bao giờ hết.

Rwanda chiếm tỷ lệ cao nhất thế giới về con số phụ nữ trong ngành lập pháp, hơn 48%, tiếp theo là Thụy Điển với 47% và Cuba, 43%.

Tuy nhiên, phụ nữ vẫn chỉ chiếm có 18% con số các nhà lập pháp trên thế giới, theo Liên đoàn Liên-Quốc hội, tổ chức quốc tế gồm quốc hội của các nước độc lập. Nguyên do một phần của hiện tượng này là các tục lệ về văn hóa và thành kiến về phái tính, theo nhận xét của bà Kristin Haffert thuộc Viện Dân chủ Quốc gia về các vấn đề quốc tế, một tổ chức bất vụ lợi quảng bá dân chủ trên toàn thế giới.

Bà Haffert nói: “Cho dù đi bất cứ nơi nào, ta vẫn thấy có thành kiến về phái tính. Phụ nữ vẫn còn bị đặt dưới một tiêu chuẩn khác và phụ nữ thường được xét đoán qua bề ngoài, hay ít nhất cái bề ngoài đó vẫn còn là một yếu tố. Mọi người đặt các kỳ vọng khác nhau về các chính trị gia phái nam và phái nữ có liên quan đến mức độ sẵn sàng của họ. Vì thế phụ nữ thường bị soi mói nhiều hơn.”

Một số chuyên gia nói rằng sự soi mói như thế đôi khi khiến phụ nữ ngần ngại không muốn ra tranh cử, trong khi những phụ nữ có khả năng thường thiếu tự tin không dám ra tranh cử.

Nhưng bà Kristin Haffert nói rằng có những trở ngại khác mà các nữ ứng viên cần phải thương thảo.

Bà Haffert nói: “Họ giống nhau ở mọi nơi trên thế giới, nghĩa là thiếu sự hỗ trợ của gia đình, thiếu sự hỗ trợ của các chính đảng, khó tiếp cận các nguồn tài chính. Tự tin quả thực có đóng một vai trò, và thật ra, tôi vừ ở Lesotho, nơi nhiều nữ ứng viên nói với tôi rằng họ quyết định ra tranh cử quốc hội hồi năm ngoái vì chính các ông yêu cầu họ ra tranh cử. Phụ nữ quả là cần phải được yêu cầu ra tranh cử. Nhưng họ cũng có cùng một động lực chính trị như nam giới. Họ có nhiều nghĩa vụ và nhiều khi họ bị lôi kéo giữa gia đình và chính trị. Nhưng những người đã thành công có thể nói với ta họ đã có khả năng cân bằng mọi thứ ra sao.”

Các cuộc khảo cứu thực hiện trên toàn thế giới cho thấy rằng phụ nữ, nói chung, ít có khuynh hướng ra tranh các chức vụ công cử hơn so với nam giới. Nhà khoa học chính trị Jennefer Lawless của trường đại học Brown vừa đồng trước tác một cuộc khảo cứu tương tự ở Hoa Kỳ. Bà thực hiện cuộc thăm dò 5,000 người, cả nam lẫn nữ, trong các ngành chuyên môn vào năm 2001, và vừa lập lại cuộc thăm dò trong năm nay.

Bà Lawless nói: “Năm 2001, chúng tôi nhận thấy nam giới chiếm khoảng 20% cao hơn so với phụ nữ về khả năng có ý định ra tranh cử. Và số các ông có khả năng làm bất cứ điều gì trước khi ra tranh cử cao gấp đôi so với con số phía nữ giới, chẳng hạn như đưa tên mình vào lá phiếu hay thảo luận về việc gây quỹ. Vì thế vào năm 2008, kết quả là khoảng cách biệt về giới tính trong tham vọng chính trị cũng lớn ngang với hồi đó. Khi chúng tôi hỏi những người đàn ông và các phụ nữ này xem họ có quan tâm đến chính sự hay không, có đóng góp vào các cuộc vận động tranh cử hay không, có dự các cuộc họp chính trị hay không, thì không có sự khác biệt về giới tính. Phụ nữ cũng quan tâm đến chính sự y như nam giới. Nhưng vì một lý do nào đó, sự quan tâm của họ ngừng lại mà không đi đến chỗ ra tranh cử.”

Ý nghĩa của các phát hiện này khiến nhiều chuyên gia lo ngại. Trong số các chuyên gia đó có bà Sarah Brewer, Phó giám đốc Viện Phụ nữ và Chính trị thuộc trường đại học American University ở thủ đô Washington. Bà Brewer e rằng có khả năng thiếu các nhà nữ lãnh đạo trên khắp thế giới.

Bà Brewer nói: “Một trong các phát hiện đáng ngại hơn là phụ nữ thuộc thế hệ mới đây hơn, được nêu ra trong ngôn ngữ về bình đẳng giới tính, còn không quan tâm đến việc ra tranh cử.”

Đa số các chuyên gia đồng ý rằng các tổ chức phụ nữ trên khắp thế giới phải cổ xúy việc các phụ nữ tham gia chính trị để xây dựng một đội ngũ các nhà lãnh đạo trong tương lai.

Bà Sarah Brewer của trường đại học American University gợi ý rằng các nhà nữ lãnh đạo hiện thời có thể khích lệ các thiếu nữ và giúp hình thành một thế hệ mới các nữ chính trị gia.

Bà Brewer nói: “Sự đại diện của phụ nữ và thành phần của họ trong giới quyết định chính sách hiện ở rất xa dưới mức cần thiết, dựa vào các kỳ vọng của chúng ta về các hình thức đại diện dân chủ. Và tôi cho rằng có một giả thuyết cần để trắc nghiệm điều đó, với sự gia tăng của nữ giới trong các chức vụ quyền lực chính trị rõ ràng. Tổng thống Ellen Sirleaf ở Liberia và thủ tướng Angela Merkel ở Đức và ngay cả chủ tịch Quốc hội Nancy Pelosi ở Hoa Kỳ này – điều này liệu có thay đổi sự hiểu biết về chính họ của những người phụ nữ trẻ tuổi về mặt chính trị trong trí tưởng về những gì có thể thực hiện được cho sự nghiệp của họ chăng?”

Nhiều tổ chức phụ nữ đang vận dụng tiềm năng của các thế hệ phụ nữ trẻ tuổi hơn, nhất là tại Hoa Kỳ. Nhưng bà Jennifer Lawless của American University nói rằng có một nhiệm vụ khó khăn hơn – đó là thay đổi cách thức xã hội định nghĩa vai trò phái tính.

Bà Lawless nói: “Bởi vì chúng ta vẫn còn một truyền thống phân chia lao động – cả ở nước này lẫn trên khắp thế giới – khi chúng ta thấy có sự bình đẳng nhiều hơn trên mặt trận lao động, chúng ta khôg nhất thiết nhìn thấy một cảm giác bình đẳng như thế ở trong nước. Và nếu như ta định đi theo một sự nghiệp chính trị, thì đối với nam giới, điều đó có nghĩa là một sự nghiệp chính trị. Còn đối với phụ nữ, thì đó lại có nghĩa là phải hòa giải đời sống nghề nghiệp với đời sống trong gia đình với các sự nghiệp chính trị của họ. Và đó là một vấn đề quân bình trách nhiệm phức tạp hơn nhiều.”

Hầu hết các chuyên gia đồng ý rằng cần phải làm nhiều hơn để san bằng sân chơi chính trị giữa các phái tính và rọi một đèn chiếu vào những khó khăn mà các nữ ứng viên phải đối phó, ngay cả khi họ đã góp mặt nhiều hơn trong các chức vụ chính trị cao nhất trên khắp hoàn cầu.