Nhiều quốc gia giàu có sẽ gặp khó khăn trong việc đáp ứng nhu cầu của một dân số ngày càng già nua. Trong khi đó tại rất nhiều nước nghèo, đà tăng trưởng dân số đã làm cho những vấn đề như nạn nghèo khổ, đói kém và thiếu thốn dịch vụ chăm sóc sức khỏe càng thêm nghiêm trọng. Thông tín viên Jill Moss của đài VOA tường trình về những thay đổi về dân số trên khắp thế giới và những vấn đề mà những thay đổi dân số gây ra.
Hơn 6 tỉ 500 triệu con người đang sinh sống trên thế giới ngày nay. Dự kiến đến năm 2050, con số này sẽ tăng lên đến 9 tỉ . Các chuyên gia về dân số nói rằng phần lớn đà tăng trưởng ấy xảy ra tại các nước đang phát triển như Châu Mỹ La Tinh, Nam Á và Châu Phi. Ví dụ, dân số Châu Phi theo dự kiến sẽ tăng gấp đôi, lên đến 2 tỉ người. Và vùng Nam Á sẽ có thêm 1 tỉ người nữa trong vòng 50 năm tới.
Trong khi mức tăng trưởng dân số gia tăng tại một số quốc gia đang phát triển, thì nó lại giảm xuống tại nhiều nước công nghiệp hóa. Hoa Kỳ là một trường hợp ngoại lệ bởi vì dân số nước này tăng khoảng 1% một năm. Sự kiện này khiến Hoa Kỳ trở thành nước công nghiệp hóa tăng trưởng nhanh nhất.
Những thay đổi về mức tăng trưởng dân số đã đặt ra nhiều câu hỏi trong giới các chuyên gia. Ví dụ, làm cách nào các nước công nghiệp hóa có thể đáp ứng nhu cầu của các thành phần dân số đang già nua tại các nước này, đặc biệt trong điều kiện số người trong độ tuổi làm việc lại giảm bớt? Làm cách nào các nước nghèo khổ có thể nuôi một dân số ngày càng tăng trong khi nghèo đói và vấn đề chăm sóc y tế còn là những khó khăn chưa giải quyết được? Và vấn đề di dân ảnh hưởng đến cả hai tình hình vừa nêu như thế nào?
Các chuyên gia về dân số nói nước Nga là nước nơi dân số giảm sút một cách nghiêm trọng nhất, so với tất cả các nước khác. Dân số Nga hiện nay là 143 triệu người. Theo dự kiến, con số này sẽ giảm 22% trong vòng 45 năm tới. Nếu điều này xảy ra, nước Nga có thể bị mất hơn 40% lực lượng lao động tích cực và sẽ gặp khó khăn về kinh tế. Chính phủ của Tổng Thống Vladimir Putin đang tìm những phương cách để có thể ngăn chận hiện tượng kinh tế trì trệ.
Một phần của vấn đề là tuổi thọ tương đối ngắn ngủi nói chung của những người đàn ông Nga. Tuổi thọ trung bình của đàn ông Nga chỉ đạt được 58 năm. Phụ nữ Nga sống lâu hơn nam giới 14 năm, trong khi đàn ông ở Tây Âu sống lâu hơn đàn ông Nga 16 năm. Ma túy, hút thuốc lá và rượu là một số nguyên nhân chính gây tử vong nơi đàn ông Nga. Ngoài ra, nước Nga còn có tỷ lệ tai nạn cao và tỷ lệ đàn ông tự tử cao.
Nước Nga cũng có tỷ lệ sinh đẻ thấp. Một con số kỷ lục người Nga đã lập gia đình hồi năm ngoái. Nhưng dường như rất nhiều cặp vợ chồng chưa sẵn sàng có con. Những người có con thì phải đối phó với nhiều rủi ro. Các công trình nghiên cứu cho thấy cứ mỗi 10 trẻ sơ sinh Nga, có 7 em có vấn đề về sức khỏe. Cứ mỗi 12 em, thì có một em thiếu cân khi ra đời. Tất cả những thay đổi ấy trong xã hội Nga đang tác động đến nền kinh tế của nước Nga.
Trung Quốc là nước đông dân nhất thế giới, với dân số lên đến 1 tỉ 300 triệu người. Nước này phải đối phó với các vấn đề kinh tế có liên quan tới mức dân số của họ. Chính phủ Trung Quốc cho áp dụng chính sách kế hoạch hóa gia đình nghiêm ngặt, theo đó mỗi cặp vợ chồng chỉ được có 1 con. Kết quả, Trung Quốc có đà tăng trưởng dân số thấp nhất trong thế giới đang phát triển, là 6 phần 10 của 1% mỗi năm. Theo dự kiến, dân số Trung Quốc sẽ tăng lên đến 1 tỉ 500 triệu người trong vòng 25 năm, và sau đó mức dân số tại nước này sẽ bắt đầu giảm sút.
Chính quyền Trung Quốc nói chính sách một con của nhà nước đã dẫn đến đà tăng trưởng kinh tế cao mà họ đã đạt được. Tuy nhiên, một số người tin rằng chính sách một con sẽ tạo ra một tương lai kinh tế bấp bênh cho Trung Quốc. Ông Wang Feng là một chuyên gia về các vấn đề dân số Trung Quốc tại Đại Học California-Irvine ở Hoa Kỳ. Ông Feng nói trong những năm tới đây, sẽ có ít người hơn gia nhập lực lượng lao động Trung Quốc. Nhưng sẽ có nhiều người hơn trên 65 tuổi đòi được lãnh tiền hưu trí của chính phủ. Vì vậy mà ông Feng cho rằng một lực lượng lao động kém đông hơn có thể có những tác động xấu đến nền kinh tế.
Các chuyên gia tin rằng chính sách một con của Trung Quốc đã ảnh hưởng tới nước này qua những phương cách khác. Xã hội Trung Quốc trọng nam khinh nữ nên thích con trai hơn con gái. Một số cha mẹ đã chọn giải pháp phá thai nếu biết bào thai là nữ. Vì lẽ đó có nhiều con trai hơn là con gái ra đời ở Trung Quốc. Kết quả, theo các chuyên gia, là trong vòng 15 năm nữa, khoảng 40 triệu đàn ông Trung Quốc sẽ không tìm ra được phụ nữ để lập gia đình. Các chuyên gia nói rằng tình trạng này có thể dẫn đến tệ nạn bắt cóc và buôn bán phụ nữ và trẻ gái.
Dự kiến hầu như toàn thể mức tăng trưởng dân số thế giới sẽ xảy ra tại các thành phố ở các nước đang phát triển. Đến năm 2030, hơn 60% dân số thế giới sẽ sinh sống tại các thành thị. Các chuyên gia nói rằng trong vòng 10 năm tới, sẽ có 25 “siêu thành phố”, tức là các thành phố có dân số đông hơn 10 triệu người.
Tại Ấn Độ, ngày càng có nhiều quan tâm hơn về hiện tượng người dân từ các khu vực nông thôn di chuyển lên các “siêu thành phố”. Thủ đô của Ấn Độ, là New Dehli, và thành phố Bombay sẽ trở thành những thành phố lớn nhất trên thế giới.
Các chuyên gia về môi sinh lo ngại về những áp lực xã hội, và các điều kiện sinh sống tệ hại tại các siêu thành phố. Những thành phố khổng lồ như thế này thường thiếu phương tiện giáo dục hữu hiệu, thiếu dịch vụ chăm sóc y tế và các hệ thống giao thông. Thêm vào đó, theo đà phát triển, các siêu thành phố sẽ dần dần chiếm đất đai ở chung quanh, vốn được dùng vào lĩnh vực nông nghiệp.
Các chuyên gia nói rằng những vấn đề này có tính cách rất căng thẳng ở Bombay. Khỏng một nửa trong dân số 15 triệu người ở đay sống trong các khu nhà lụp xụp. Nhà cửa của họ được xây dựng sát nhau và không vững chắc, thiếu các tiện nghi thiết yếu như nước sạch và hệ thống xử ly chất thải. Bệnh tật lan truyền rất nhanh khi con người sống quá gần nhau. Giời hữu trách Ấn độ đang tìm cách giải quyết tình trạng này. Nhưng họ thú nhận rằng đây là một công tác cực kỳ khó khăn, vì mỗi ngày có khoảng 200 gia đình dọn đến thành phố này.
Hoa Kỳ là nước công nghiệp duy nhất có dân số gia tăng. Trong vòng 10 năm qua, dân số Mỹ tăng từ 236 triệu người lên đến khoảng 300 triệu vào cuối năm nay. Dân số Mỹ đang tăng lên với tốc độ gần đến 1 phần trăm mỗi năm. Bốn mươi phần trăm số dân gia tăng này là di dân từ các nước khác đến. Các chuyên gia về dân số nói rằng phần lớn di dân đến định cư tại các đô thị như New York, tiểu bang New York; Miami, tiểu bang Florida; Houston và Dallas, tiểu bang Texas; và Los Angeles, tiểu bang California.
Một số giới chức tỏ ra quan ngại về số di dân gia tăng tại các thành phố lớn của Hoa Kỳ. Họ lo rằng hệ thống trường học và bệnh viện sẽ không đáp ứng nhu cầu của sự gia tăng dân số. Con cái của những người mới nhập cư thường gặp khó khăn tại các trường chỉ dùng tiếng Anh để giảng dạy.
Chính phủ các nước Châu Âu đang phải đối phó với một vấn đề khác có liên quan đến vấn đề người nhập cư và dân số gia tăng. Những căng thẳng về chủng tộc và sắc tộc đang gia tăng tại một số nước châu Âu. Vấn đề này đã bùng lên trong năm qua tại Pháp, khi hàng trăm thanh niên Ả rập và châu Phi gây rối loạn để phản đối tình trạng bất bình đẳng kinh tế và việc xã hội Pháp không chấp nhận họ.
Nhiều thanh niên trong số này là con cái của những di dân đến từ các nước như Algerie và Tunisie trong thập niên 50 và 60.
Dân số châu Âu cũng đang già đi nhanh hơn bất cứ khu vực nào khác của thế giới, nhử Nhật Bản. Tỷ lệ sinh nở cũng giảm sút tại nhiều nước châu Âu. Các chuyên gia nói rằng số người sống tùy thuộc vào những người đi làm sẽ tăng lên, trong khi số người đi làm lại sụt xuống. Theo các chuyên gia, các nước châu Âu sẽ phải dành ngân quỹ lớn hơn để đài thọ cho hưu bổng, bảo vệ sức khỏe, và chăm sóc dài hạn cho người cao niên trong tương lai.
Các chuyên gia cảnh báo rằng tình trạng nhân mãn sẽ gây sức ép lớn hơn nữa trong việc cung cấp các dịch vụ công cộng đối với nhiều nước châu Phi vốn đã nghèo khó. Ông John May, chuyên da về dân số của Ngân Hàng Thế Giới, nói chằng các chương trình kế hoạch hóa gia đình là chìa khóa để giải quyết tình trạng này. Ông May từng công tác tại Niger, nơi mà phụ nữ trung bình có 8 con. Ông nói rằng chính hủ Niger sắp bắt đầu cung cấp dịch vụ ngừa thai miễn phí cho dân chúng . Chính hủ cũng đã có những biện pháp nhằm tăng số tuổi hợp pháp để thành hôn. Hiện nay tuổi được phép thành hôn của phụ nữ Niger là 14 tuổi.
Các chuyên gia thừa nhận rằng dân số ước đoán cho tương lai có thể không chính xác. Tuy nhiên, giới hữu trách tin rằng các nước nghèo sẽ bị áp lực lớn tự vấn đề dân số gia tăng trong tương lai. Số nước này hiện nay đã phải chật vật mới đáp ứng được nhu cầu của dân chúng.
