Lãnh đạo khối đa số ở Thượng viện Mỹ Chuck Schumer hôm 14/3 kêu gọi Israel tổ chức các cuộc bầu cử mới, nói rằng ông nghĩ Thủ tướng Israel Benjamin Netanyahu đã “lầm đường” và là trở ngại cho hòa bình trong khu vực giữa bối cảnh cuộc khủng hoảng nhân đạo ngày càng trầm trọng ở Gaza.
Ông Schumer, nhà lãnh đạo đa số thượng viện gốc Do Thái đầu tiên và là quan chức Do Thái cấp cao nhất ở Hoa Kỳ, đã chỉ trích mạnh mẽ ông Netanyahu trong bài phát biểu dài 40 phút vào sáng ngày 14/3 tại Thượng viện. Ông nói rằng thủ tướng Israel đã tự đặt mình vào một liên minh gồm những kẻ cực đoan cực hữu và “kết quả là, ông ấy quá sẵn lòng chấp nhận thiệt hại về dân sự ở Gaza, và điều này đang đẩy sự ủng hộ trên toàn thế giới dành cho Israel xuống mức thấp lịch sử”.
“Israel không thể tồn tại nếu trở thành kẻ bị ruồng bỏ”, ông Schumer nói.
Ông Schumer đưa ra cảnh báo khi ngày càng nhiều đảng viên Đảng Dân chủ phản đối Israel trong khi Tổng thống Joe Biden gia tăng áp lực công chúng lên chính phủ của ông Netanyahu, cảnh báo rằng thủ tướng Israel cần chú ý hơn đến số thường dân thiệt mạng ở Gaza trong các cuộc tấn công của Israel ở khu vực này.
Trong tháng này, Hoa Kỳ đã bắt đầu thả hàng viện trợ nhân đạo thiết yếu và tuyên bố sẽ thiết lập một bến tàu tạm thời để nhận thêm viện trợ vào Gaza bằng đường biển.
Ông Schumer cho đến nay đã định vị mình là một đồng minh mạnh mẽ của chính phủ Israel. Ông đến thăm đất nước này chỉ vài ngày sau cuộc tấn công tàn bạo ngày 7/10 của Hamas và có một bài phát biểu dài ở Thượng viện Mỹ vào tháng 12, trong đó ông chỉ trích “chủ nghĩa bài Do Thái trắng trợn và lan rộng như vậy, mà chúng tôi chưa từng thấy qua nhiều thế hệ ở đất nước này”.
Nhưng tại Thượng viện hôm 14/3, ông Schumer nói rằng “người dân Israel hiện đang bị bóp nghẹt bởi một tầm nhìn cai trị đã bị mắc kẹt trong quá khứ”.
Ông Schumer nói rằng ông Netanyahu, người từ lâu đã phản đối việc thành lập một nhà nước Palestine, là một trong những trở ngại cản trở giải pháp hai nhà nước mà Hoa Kỳ thúc đẩy. Ông Schumer nói ông Netanyahu “đã lầm đường lạc lối khi cho phép sự sống còn chính trị của mình được ưu tiên hơn những lợi ích tốt nhất của Israel”.
Ông Schumer cũng đổ lỗi cho những người Israel cánh hữu, Hamas và Tổng thống chính quyền Palestine Mahmoud Abbas. Cho đến khi tất cả họ bị loại bỏ, ông nói, “sẽ không bao giờ có hòa bình ở Israel, Gaza và Bờ Tây”.
Ông Schumer nói rằng Hoa Kỳ không thể quyết định kết quả của một cuộc bầu cử ở Israel, nhưng “một cuộc bầu cử mới là cách duy nhất cho phép một quá trình ra quyết định lành mạnh và cởi mở về tương lai của Israel, vào thời điểm mà rất nhiều người Israel đã mất niềm tin của họ vào tầm nhìn và định hướng của chính phủ của họ”.
Ông Netanyahu lâu nay có mối quan hệ nồng ấm hơn với các đảng viên Cộng hòa ở Hoa Kỳ, đáng chú ý nhất là bài phát biểu tại phiên họp chung của Quốc hội năm 2015 theo lời mời của các nhà lập pháp Đảng Cộng hòa nhằm cố gắng phá hủy các cuộc đàm phán hạt nhân của cựu Tổng thống Barack Obama với Iran. Động thái này đã khiến các quan chức chính quyền Obama tức giận, khi họ coi đây là một kết cục không thể chịu đựng được xung quanh quyền lực tổng thống của ông Obama và sự can thiệp sâu sắc đến mức không thể chấp nhận được vào nền chính trị và chính sách đối ngoại của Hoa Kỳ.
Ngay trong tuần này, ông Netanyahu đã được mời đến nói chuyện với các thượng nghị sĩ Đảng Cộng hòa tại một buổi họp mặt của đảng. Nhưng đại sứ Israel Michael Herzog đã thay thế ông do vấn đề về lịch trình vào phút cuối, theo một người am tường về cuộc họp kín cho biết.
Không rõ lời kêu gọi trực tiếp bất thường của ông Schumer sẽ được đón nhận như thế nào ở Israel, nơi cuộc bầu cử quốc hội tiếp theo dự kiến diễn ra vào tháng 10/2026. Nhiều người Israel cho rằng ông Netanyahu phải chịu trách nhiệm về việc đã không ngăn chặn được cuộc đột kích xuyên biên giới ngày 7/10 của Hamas, khiến 1.200 người thiệt mạng, chủ yếu là dân thường, và kết quả là sự nổi tiếng của ông dường như đã bị ảnh hưởng.
Những người biểu tình ở Israel kêu gọi bầu cử sớm đã cáo buộc rằng ông Netanyahu đang đưa ra các quyết định dựa trên việc giữ nguyên liên minh cánh hữu của ông thay vì lợi ích của Israel tại thời điểm chiến tranh. Và họ nói rằng ông đang gây nguy hiểm cho liên minh chiến lược của Israel với Hoa Kỳ bằng cách từ chối các đề xuất của Hoa Kỳ về tầm nhìn thời hậu chiến cho Gaza nhằm xoa dịu các thành viên cực hữu trong chính phủ của ông.
Các ưu tiên của Hoa Kỳ trong khu vực ngày càng bị cản trở bởi các thành viên cực hữu trong nội các của ông, những người có cùng quan điểm với ông Netanyahu đối với việc thành lập một nhà nước Palestine và các mục tiêu khác mà các chính quyền kế nhiệm của Hoa Kỳ coi là cần thiết để giải quyết các cuộc xung đột Palestine-Israel trong lâu dài.
Trong một đoạn nói chuyện hậu trường bị nghe thấy với các nhà lập pháp sau bài phát biểu Thông điệp Liên bang, ông Biden đã hứa với ông Netanyahu về khoảnh khắc “đến với Chúa Giêsu”.
Phó Tổng thống Kamala Harris, ông Schumer và các nhà lập pháp khác vào tuần trước tại Washington đã gặp ông Benny Gantz, một thành viên Nội các Chiến tranh của Israel và là một đối thủ có tiếng tăm hơn của ông Netanyahu. Chuyến thăm này của ông Gantz đã khiến thủ tướng Israel lên tiếng chỉ trích.
Ông Gantz gia nhập chính phủ của ông Netanyahu trong Nội các Chiến tranh ngay sau các cuộc tấn công của Hamas. Nhưng ông Gantz dự kiến sẽ rời chính phủ một khi giao tranh ác liệt nhất lắng xuống, báo hiệu thời kỳ đại đoàn kết dân tộc đã kết thúc. Việc quay trở lại các cuộc biểu tình rầm rộ có thể làm tăng áp lực lên liên minh không được lòng dân của ông Netanyahu trong việc tổ chức bầu cử sớm.
Ông Schumer nói rằng với tư cách là quan chức dân cử Do Thái cấp cao nhất ở Hoa Kỳ, ông cảm thấy có nghĩa vụ phải lên tiếng. Ông cho biết họ của ông bắt nguồn từ từ Shomer trong tiếng Do Thái, có nghĩa là “người giám hộ”.
Ông Schumer nói rằng nếu Israel thắt chặt quyền kiểm soát đối với Gaza và Bờ Tây và tạo ra một “nhà nước duy nhất trên thực tế”, thì sẽ không có kỳ vọng hợp lý rằng Hamas và các đồng minh của họ sẽ hạ vũ khí.
“Nó có thể có nghĩa là chiến tranh liên miên”, ông nói.
“Là một nền dân chủ, Israel có quyền lựa chọn các nhà lãnh đạo của riêng mình và để cho nó xảy ra tự nhiên”, ông Schumer nói. “Nhưng điều quan trọng là người Israel được quyền lựa chọn”.
Diễn đàn