Tối ngày 7/10, Bộ Ngoại giao Hoa Kỳ ra tuyên bố bày tỏ quan ngại việc chính quyền Việt Nam bắt giam nhà báo Phạm Đoan Trang và cho biết phía Hoa Kỳ đang theo dõi chặt chẽ vụ bắt bớ này.
Phản hồi yêu cầu bình luận của VOA Tiếng Việt ngay sau khi bà Phạm Đoan Trang bị bắt, Bộ Ngoại giao Hoa Kỳ cho biết trong một tuyên bố gửi qua email: “Chúng tôi lo ngại trước tin loan rằng tác giả Phạm Đoan Trang đã bị lực lượng an ninh ở Thành phố Hồ Chí Minh bắt vào ngày 6/10. Chúng tôi đang theo dõi chặt chẽ sự việc này”.
“Việc bắt giữ bà có thể ảnh hưởng đến quyền tự do biểu đạt ở Việt Nam. Chúng tôi hối thúc chính phủ Việt Nam đảm bảo các hành động và luật pháp của họ phù hợp với các nghĩa vụ và cam kết quốc tế của Việt Nam”, tuyên bố nói.
Bộ Ngoại giao Mỹ kết luận: “Tự do báo chí là nền tảng của sự minh bạch và quản trị có trách nhiệm. Các tác giả, blogger và nhà báo thường làm công việc với rủi ro lớn, và vì vậy chính phủ và công dân trên toàn thế giới có nhiệm vụ phải lên tiếng bảo vệ họ”.
Bà Phạm Đoan Trang, 42 tuổi, một blogger, tác giả đối lập nổi bật trong nước, bị công an bắt tạm giam hôm 6/10 tại quận 3, thành phố Hồ Chí Minh, để điều tra về tội “Tuyên truyền chống Nhà nước” và tội “Làm, tàng trữ, phát tán hoặc tuyên truyền thông tin, tài liệu, vật phẩm nhằm chống Nhà nước” với mức án có thể lên tới 20 năm tù.
Nhận định của giới tranh đấu tại Mỹ
Việc bắt giữ này diễn ra sau khi Việt Nam và Mỹ tiến hành đối thoại nhân quyền trong ngày 6/10. Giới tranh đấu cho dân chủ và nhân quyền Việt Nam tại Mỹ xem đó như là một động thái thể hiện thái độ rõ ràng của Hà Nội về nhân quyền, đặc biệt trong bối cảnh trước Đại hội Đảng 13 ở Việt Nam và bầu cử Tổng thống tại Mỹ.
Ông Nam Khánh, một nhà hoạt động dân chủ ở Hoa Kỳ, nêu nhận định với VOA:
“Theo nhận định chủ quan của tôi thì đây là một vụ bắt giữ đã được chính quyền Việt Nam tính toán kỹ lưỡng về thời điểm. Vì cô Đoan Trang rõ ràng là một trong những nhà hoạt động có sức ảnh hưởng nhất tại Việt Nam từ trước đến nay”.
“Ngoài việc ‘dọn dẹp’ sạch trước Đại hội 13 của Đảng, nó cũng diễn ra ngay sau khi Đối thoại Nhân quyền Việt-Mỹ lần thứ 24 kết thúc chưa đầy 24 giờ đồng hồ, và cũng ngay trước thềm cuộc bầu cử Tổng thống Mỹ, rõ ràng đây không phải là sự trùng hợp ngẫu nhiên”, ông Nam Khánh bình luận.
Ông cho biết thêm: “Tôi nghĩ chính quyền Việt Nam muốn gửi đến người Mỹ một thông điệp hoặc thậm chí là một sự thách thức rằng: Không ai có thể bắt họ phải thay đổi ‘luật chơi’, họ vẫn có thể cai trị bằng bạo lực và nhà tù mà không sợ bị mất đi mối quan hệ kinh tế, ngoại giao hữu hảo với Mỹ hay các nước dân chủ khác”.
Vẫn theo ông Nam Khánh: “Việc bắt giữ một nhà hoạt động có ảnh hưởng như vậy cũng là một sự thăm dò đối với chính quyền mới của Mỹ sau cuộc bầu cử tổng thống sắp tới, nếu phía Mỹ đáp lại là sự im lặng hoặc hời hợt, chính quyền Việt Nam biết rằng Mỹ đã chọn chơi theo luật của họ”.
Ông Will Nguyễn, một nhà tranh đấu cho Việt Nam và từng bị chính quyền truy tố về tội “Gây rối trật tự công cộng” do tham gia biểu tình ở TP.HCM năm 2018, cho VOA biết rằng Báo cáo Đồng Tâm và các quyển sách do bà Phạm Đoan Trang viết có thể là nguyên nhân khiến bà bị bắt.
Được biết, trước khi bị bắt bà Phạm Đoan Trang có trao cho viên chức Lãnh sự quán Hoa Kỳ ở TP.HCM bản Báo cáo Đồng Tâm - viết về vụ đụng độ giữa công an và người dân thôn Hoành, xã Đồng Tâm, huyện Mỹ Đức, Hà Nội, hồi đầu tháng 1/2020 do tranh chấp đất đai, khiến ông Lê Đình Kình, thủ lĩnh tinh thần của người dân Đồng Tâm, và ba công an thiệt mạng.
Báo cáo Đồng Tâm do bà Phạm Đoan Trang và ông Will Nguyễn đồng tác giả.
Ông Will Nguyễn cho biết thêm rằng bà Phạm Đoan Trang đã hai lần gửi thư có tựa đề “Nếu tôi có đi tù” cho ông nhờ chỉnh sửa bản tiếng Anh và nhờ ông công bố nếu bà bị bắt. Theo nhận định của ông Will Nguyễn bà Phạm Đoan Trang biết trước “không sớm thì muộn bà sẽ bị bắt.”
