WPPF: Chính phủ Việt Nam ‘chặn’ triển lãm ảnh báo chí thế giới trước giờ khai mạc

World Press Photo Foundation (WPPF) cáo buộc chính phủ Việt Nam “chặn” triển lãm ảnh báo chí thế giới tại Hà Nội ngay trước giờ khai mạc mà không đưa ra lý do cụ thể cho quyết định ngăn cản sự kiện trưng bày ảnh ra công chúng thủ đô đã được lên kế hoạch.

Trong một tuyên bố đưa ra ngay trong ngày khai mạc dự kiến, Giám đốc điều hành WPPF, Joumana El Zein Khoury, nói rằng chỉ vài giờ trước khi Triển lãm World Press Photo 2022 được mở cho công chúng tại Hà Nội vào ngày 9/12, “chúng tôi được các nhà chức trách nói rằng triển lãm này sẽ không được phép diễn ra.”

Mọi sắp đặt cho triển lãm đã được hoàn tất một ngày trước đó trên phố đi bộ bên bờ Hồ Hoàn Kiếm ở trung tâm Hà Nội trước khi có “quyết định kiểm duyệt” của chính quyền, theo tuyên bố của tổ chức có trụ sở ở Hà Lan.

“Thật đáng thất vọng khi sau bốn năm chúng tôi được phép triển lãm thường niên tại Hà Nội, chính quyền lại quyết định chặn nó vào ngày khai mạc,” bà Khoury nói trong tuyên bố.

Đại sứ quán Hà Lan, nơi chịu trách nhiệm tổ chức triển lãm, hôm 9/12 cũng đưa ra một thông báo về việc sự kiện, dự kiến trưng bày những bức ảnh báo chí đoạt giải của nhiều tác giả trên thế giới, bị hủy bỏ.

“Đại sứ quán Vương quốc Hà Lan tại Việt Nam rất tiếc phải thông báo với Quý vị rằng Triển lãm Ảnh Báo chí Thế giới 2022 dự kiến diễn ra từ 9-17/12/2022 tại phố đi bộ ven hồ Hoàn Kiếm đã phải hủy bỏ,” thông báo viết và nói sẽ cập nhật thông tin về địa điểm sẽ diễn ra triển lãm này sau.

Triển lãm, nếu diễn ra, sẽ là lần thứ 5 liên tiếp được tổ chức tại Hà Nội, theo Đại sứ quán Hà Lan, đơn vị đã tổ chức triển lãm các năm trước đó.

Triển lãm ảnh báo chí của WPPF vào năm ngoái cũng đã vấp phải sự kiểm duyệt một phần của chính quyền Việt Nam khi một bức ảnh được dự kiến trưng bày cho công chúng ở Hà Nội bị yêu cầu bỏ đi vào phút cuối trước giờ khai mạc, theo bà Khoury. Bức ảnh cho thấy một phụ nữ Hồi giáo cầm tấm ảnh của Tướng Qasem Soleimani, người đứng đầu Lực lượng Quds của Iran bị sát hại trong một cuộc không kích của Mỹ theo lệnh của Tổng thống Donald Trump hồi đầu năm 2020. Tấm ảnh có tựa đề “Lễ tưởng niệm Qasem Soleimani ở Tehran” do nhiếp ảnh gia Newsha Tavakolian người Iran, từng làm việc cho tờ New York Times, chụp.

Các tác phẩm ảnh báo chí dự kiến trưng bày ở Hà Nội năm nay, gồm những bức ảnh của 24 nhiếp ảnh gia đoạt giải, cho thấy những câu chuyện bằng hình ảnh từ các cuộc biểu tình ở nhiều nơi trên thế giới – trong đó có Thái Lan – cho đến cuộc khủng hoảng ở Ukraine hay cháy rừng hoặc tàn phá thiên nhiên ảnh hưởng đến con người như thế nào.

“Triển lãm ảnh năm nay có nhiều hơn những câu chuyện (qua ảnh) về các cuộc biểu tình và bất ổn so với triển lãm năm 2021,” Giám đốc truyền thông của WPPF, Andrew Davies, cho VOA biết qua email và nhắc tới việc một bức ảnh về biểu tình ở Iran đã bị loại ra khỏi triển lãm năm 2021.

Ông Davies cho biết cuộc triển lãm dự kiến diễn ra trong 9 ngày bị chính quyền từ chối cho khai mạc vào phút chót theo Nghị định 72 của Chính phủ Việt Nam về Hoạt động Nhiếp ảnh.

“Chúng tôi được nói rằng, Điều 5 Mục 3 của Nghị định quy định rằng những người tham gia hoạt động nhiếp ảnh ‘không kích động chiến tranh xâm lược, gây thù hận giữa các dân tộc và nhân dân các nước; không truyền bá tư tưởng phản động’,” ông Davies nói.

Người đại diện WPPF, tổ chức chuyên cổ vũ cho tự do báo chí trên toàn cầu, còn nói rằng chính quyền cũng nhắc đến Điều 5 khoản 5 của Nghị định cho lý do hủy bỏ cuộc triển lãm. Theo quy định này, các tổ chức, cá nhân khi tham gia hoạt động nhiếp ảnh “không vi phạm các quy định về nếp sống văn minh, thuần phong mỹ tục, an ninh, trật tự; không tuyên truyền bạo lực, các hành vi tội ác, tệ nạn xã hội gây hại cho sức khỏe, hủy hoại môi trường sinh thái và vi phạm các quy định khác của pháp luật.”

Ông Davies cho biết các bức ảnh dự kiến triển lãm gồm rất nhiều chủ đề và “không biết những câu chuyện và hình ảnh cụ thể nào đang được đề cập đến” khi chính quyền Đưa ra Nghị định 72 cho lý do hủy bỏ triển lãm.

Theo bà Khoury, những câu chuyện qua ảnh từ khắp nơi trên thế giới được WPPF chọn trao giải giúp con người hiểu nhau hơn nhưng “một số nhà chức trách ở Việt Nam không nhìn thấy lợi ích trong đó.”

Bộ Ngoại giao Việt Nam không hồi đáp yêu cầu bình luận của VOA về tuyên bố của WPPF. VOA cũng gửi yêu cầu bình luận tới người phát ngôn Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch, cơ quan được cho là hỗ trợ Đại sứ quán Hà Lan tổ chức triển lãm năm nay, nhưng không được trả lời.

Nhiếp ảnh gia báo chí Linh Phạm, người được chọn làm giám khảo cuộc thi ảnh báo chí thế giới của WPPF cho khu vực Đông Nam Á và châu Đại Dương năm 2022, từ chối bình luận về sự việc WPPF cũng như trả lời câu hỏi liệu ảnh báo chí được tổ chức này lựa chọn có ảnh hưởng thế nào tới công chúng Việt Nam. Nhiếp ảnh gia tự do, từng có ảnh đăng trên báo New York Times và tạp chí National Geographic, nói rằng không thể “đưa ra được bình luận công khai về vấn đề này” tại thời điểm hiện tại.

Việt Nam nằm trong nhóm các nước có ít tự do báo chí nhất trên thế giới với hạng 175/180, theo đánh giá của tổ chức Phóng viên Không Biên giới. Tổ chức có trụ sở ở Paris của Pháp cho rằng các phóng viên độc lập và blogger ở Việt Nam thường bị giam cầm, khiến quốc gia Đông Nam Á trở thành một trong ba nước bỏ tù nhà báo nhiều nhất trên thế giới.

“Chúng tôi đã luôn vui mừng khi mang được những câu chuyện có ảnh hưởng từ khắp nơi trên thế giới đến với người dân Việt Nam,” ông Davies nói. “Và chúng tôi hy vọng sẽ đưa được triển lãm thường niên của chúng tôi trở lại Việt Nam trong những năm tới. Tất nhiên ưu tiên hàng đầu của chúng tôi là cam kết tự do báo chí.”

Việt Nam nằm trong số 7 quốc gia được chọn để triển lãm ảnh báo chí của World Press Photo, bên cạnh Hà Lan, Đức, Bỉ, Thụy Sỹ, Thổ Nhĩ Kỳ và Israel. Kể từ khi tổ chức này mang triển lãm tới Việt Nam, chưa có một tác giả nào từ quốc gia Đông Nam Á đoạt giải. Maika Elan là nhiếp ảnh gia duy nhất của Việt Nam đoạt giải ảnh báo chí thế giới của tổ chức này vào năm 2012 với bộ ảnh về những cặp đôi đồng tính ở Việt Nam.

WPPF đang đàm phán với một số chính phủ về khả năng trưng bày toàn bộ triển lãm ảnh báo chí năm nay của tổ chức này tại không gian của một sứ quán nào đó ở Hà Nội, theo bà Khoury. Bức ảnh bị chính quyền Việt Nam loại ra khỏi triển lãm năm ngoái sau đó đã được trưng bày cho công chúng xem tại Nhà riêng của Đại sứ Hà Lan ở Hà Nội.