Những người am hiểu luật liên tục bày tỏ lo ngại trong mấy ngày nay về sự diễn dịch luật và bắt bớ công dân của nhà chức trách Việt Nam, sau khi công an ở thành phố Hồ Chí Minh bắt giữ người mẫu Ngọc Trinh hôm 19/10.
Như VOA đã đưa tin, công an Tp.HCM bắt tạm giam nữ người mẫu đình đám với cáo buộc là bà "gây rối trật tự công cộng" và "sử dụng tài liệu giả của cơ quan, tổ chức" với hành động lái mô tô một cách nguy hiểm hôm 6/10 trên một đoạn đường thuộc Khu Công nghệ cao ở thành phố Thủ Đức, một địa phương trong lòng Tp.HCM.
Các báo Việt Nam, trong đó có Công An Nhân Dân và Dân Trí, cho hay rằng vào ngày 10/10, công an đã phạt bà Ngọc Trinh 17 triệu đồng về các lỗi vi phạm nêu trên.
Tuy nhiên, sau đó, bà vẫn bị khởi tố, bắt tạm giam vì công an cho rằng việc bà ghi hình lại hành động lái xe nguy hiểm và đăng các đoạn video đó lên các tài khoản mạng xã hội của bà - có hàng triệu người theo dõi - đã “gây tác động tiêu cực, ảnh hưởng xấu đến an ninh, trật tự trên không gian mạng”, vẫn theo các báo.
Bà Ngọc Trinh, 34 tuổi, là người mẫu bắt đầu nổi danh từ năm 2011, sau khi đăng quang trong cuộc thi Hoa hậu Việt Nam Quốc tế. Bà thu hút sự chú ý với nhiều hình ảnh được báo chí và dư luận đánh giá là “nóng bỏng”, “gợi cảm”, “thân hình nuột nà” và được cộng đồng mạng phong là “nữ hoàng nội y”.
Liên tục trong những ngày kể từ khi bà bị bắt, theo quan sát của VOA, nhiều người am hiểu luật bày tỏ quan điểm trên không gian mạng rằng nhà chức trách xử phạt hành chính bà Ngọc Trinh là đúng, nhưng sau đó lại khởi tố hình sự là khiên cưỡng. Không ít người lo ngại về điều sâu xa hơn, đó là sự tùy tiện diễn dịch luật pháp và bắt bớ công dân.
Luật sư bất đồng chính kiến Nguyễn Văn Đài, hiện sống ở Đức, phân tích với VOA:
“Hành vi của cô Ngọc Trinh diễn ra trong một khu công nghệ cao rất vắng người, không phải là nơi công cộng theo đúng định nghĩa trong Bộ luật Hình sự của Việt Nam, đó là nhà ga, bến tàu, trường học, bệnh viện, quảng trường, công viên, sân vận động, chợ, v.v…”
Vẫn luật sư Đài, từng bị nhà chức trách Việt Nam bỏ tù nhiều năm vì ông đấu tranh cho dân chủ, nhân quyền, nói tiếp về sự bất hợp lý khi công an bắt giam bà Ngọc Trinh:
“Công an dùng Luật An ninh Mạng để dẫn chiếu sang Bộ luật Hình sự theo Điều 318 thì điều đó hoàn toàn là khiên cưỡng, không chính xác trong việc áp dụng luật để bắt giữ cô Ngọc Trinh”.
Trên trang Facebook có hơn 110.000 người theo dõi, luật sư Lê Ngọc Luân thuộc hãng luật Gold Key ở Tp.HCM, viết rằng ông “rất trăn trở” về việc công an có cần thiết phải bắt tạm giam bà Ngọc Trinh hay không.
“Nếu đã xử phạt hành chính nhưng sau đó ra quyết định khởi tố hình sự tôi cho rằng không chuẩn … Việc Trinh lái xe phân khối lớn, thả tay… để quay clip đưa lên các mạng xã hội và quan điểm cơ quan tố tụng cho rằng đó là hành vi của tội ‘Gây rối trật tự công cộng’ thực sự thấy khiên cưỡng”, ông Luân đưa ra suy nghĩ.
Từ kinh nghiệm của một luật sư lâu năm, ông Luân nêu ra quan sát rằng quyền hành trong việc áp dụng biện pháp tạm giam của cơ quan điều tra thuộc công an Việt Nam “hiện quá lớn”, và ông cho rằng rất nhiều trường hợp “không cần thiết phải bắt giam” mà thay vào đó là các biện pháp khác vẫn đủ chế tài răn đe, phòng ngừa chung và đảm bảo được tính nhân đạo.
Nói với VOA từ Đức, luật sư Nguyễn Văn Đài cảnh báo về hệ lụy từ vụ bắt giữ bà Ngọc Trinh:
“Vụ việc này không dừng lại vì bất kỳ người dân Việt Nam nào khi họ có hành động biểu diễn hay có các video clip chưa đến mức vi phạm pháp luật và sau đó đưa lên mạng xã hội, được nhiều người like, nhiều người thích, nhiều người comment, sẽ dẫn đến công an coi đó là hành động gây rối trật tự công cộng, thì điều đó là không thể chấp nhận được”.
Nhà hoạt động vì tiến bộ xã hội Nguyễn Anh Tuấn, phải sống tị nạn ở Canada do sức ép của chính quyền Việt Nam, có bài viết dài phân tích về vụ của bà Ngọc Trinh, đăng trên Luật khoa Tạp chí.
Ông Tuấn, cũng là một Facebooker có nhiều ảnh hưởng với hơn 83.000 người theo dõi, nhận định việc bắt bà Ngọc Trinh, và trước đó là vụ bắt nữ doanh nhân Nguyễn Phương Hằng, có lý do là Đảng Cộng sản Việt Nam lo ngại về tầm ảnh hưởng của những người đó.
“Cả bà Nguyễn Phương Hằng và Ngọc Trinh không chỉ thành công về tiền bạc mà còn có sức ảnh hưởng với công chúng nữa, nhờ sự trỗi dậy của Internet và mạng xã hội. Nếu như trước đây đảng có thể quyết định ai xuất hiện trước công chúng thông qua độc quyền báo chí và truyền hình, thì giờ đây với Internet và mạng xã hội, đảng không còn quyền lực độc tôn đó nữa”, ông Tuấn viết.
Theo ông, “trong một xã hội mà các lãnh đạo chính trị thường bị công chúng phớt lờ vì sự đơn điệu buồn chán của họ, những người có sức ảnh hưởng với công chúng, mỗi lần livestream có cả triệu người theo dõi, có thể đã bị diễn giải thành mối đe dọa trước mắt hoặc tiềm ẩn đối với chế độ qua nhãn quan cảnh giác cách mạng của công an”.
Với hành động mạnh tay là bắt bớ, “bộ máy an ninh vẫn muốn nhắc nhở công chúng rằng ai mới là người quyền lực nhất của đất nước”, ông Tuấn bình luận.
Ông cũng phát đi lời cảnh báo với công chúng ở Việt Nam rằng dù lý do bắt giữ bà Ngọc Trinh có là gì đi chăng nữa, rốt cuộc họ vẫn phải đối mặt với “một thực tế phũ phàng: lấy gì đảm bảo cho tự do và tài sản của họ nếu họ bị bắt giữ vì một lý do mù mờ ở Việt Nam?”
VOA cố gắng liên lạc với đại diện của Đảng Cộng sản Việt Nam và Bộ Công an để đề nghị họ đưa ra bình luận, nhưng không nhận được phản hồi.
Diễn đàn