Thuốc lá điện tử được một dược sĩ ở Trung Hoa sáng chế ra năm 2003, đã lan rộng khắp hoàn cầu, là một vấn đề đang được bàn cãi.
Thuốc lá điện tử là dụng cụ đưa nicotine vào cơ thể, gồm có một bộ phận chứa dung dịch nicotine, còn gọi là “nước điện tử”, một bộ phận làm cho dung dịch đó bốc hơi và một bộ phận sinh nhiệt. Bộ phận làm bốc hơi làm nóng dung dịch để tạo ra chất hơi gống như khói thuốc lá. Thuốc lá điện tử khởi thuỷ có hình dáng giống như một điếu thuốc lá thường nhưng sau này biến đổi mang nhiều hình dạng khác nhau, gần đây nhất thuốc lá điện tử có hình dạng giống như một cái USB, rất nhỏ dễ cất giấu mà học sinh có thể đem vào trong lớp học được.
Khác với thuốc lá thông thường đốt thuốc lá, tạo ra khói để người hút hít vào phổi, thuốc lá điện tử làm bốc hơi một chất lỏng chứa nicotine cùng một số chất hoà tan khác, một số trong các chất đó có khả năng gây ung thư. Nồng độ của nicotine thay đổi, có loại dung dịch không chứa nicotine, các chất khác là glycerol, các chất có hương vị, có đến 7000 hương vị khác nhau, có cả một số kim loại như kẽm, chì, kền, chromium, manganese và thạch tín.
Tại sao thanh thiếu niên lại thích dùng thuốc lá điện tử? Một nghiên cứu cho thấy đa số 39% thanh thiếu niên dùng thuốc lá điện tử vì bắt chước thân nhân và bạn bè, 31% vì thích hương vị như mùi thơm của trái cây, chocolate,..17% cho rằng thuốc lá điền tử không có hại như thuốc lá thật, 5% vì giá rẻ hơn thuốc lá thật, 2% vì thấy những nhân vật nổi tiếng trên TV và phim ảnh dùng thuốc lá điện tử. Do đó số thanh thiếu niên dùng thuốc lá điện tử tăng nhanh, hiện nay 21% học sinh trung học ở Mỹ dùng thuốc lá điện tử thường xuyên so với 15% người lớn không hút thường xuyên.
Tác dụng lâu dài của thuốc lá điện tử chưa được biết rõ. Nói chung người ta cho rằng thuốc lá điện tử ít độc hại hơn thuốc lá thường, lại có thể là một cách giúp cho người nghiện bỏ hút vì họ có thể giảm dần nồng độ của nicotine. Ý kiến phản bác cho rằng thuốc lá điện tử không hiệu nghiệm hơn các phương pháp cai nghiện đã được chính thức công nhận. Có báo cáo cho rằng thuốc lá điện tử mở đường cho thanh thiếu niên hút thuốc lá thật sau này và chấp nhận hút tức là chấp nhận sự bình thường hoá của việc hút thuốc lá, một bước lùi trong nỗ lực bài trừ những tai hại của thuốc lá.
Nicotine là một chất gây nghiện, gây ra bệnh tim mạch và có tác dụng trên hệ thần kinh trung ương. Dung dịch tạo ra hơi trong thuốc lá điện tử chứa nhiều chất hoà tan khác không có trong khói thuốc lá thường, như propylene glycol hoặc glycerol, cả hai có thể chuyển thành formaldehyde và acetaldehyde ở nhiệt độ cao là những chất gây ung thư và một số chất khác ở nồng đội thấp như nitrosamines hợp chất carbonyl, phenolic, kim loại và các chất hữu cơ bốc hơi. Người hút thuốc lá điện tử có thể bị ho, có đàm có triệu chứng giống như hen suyễn hoặc viêm phế quản mãn. Tác dụng ở phụ nữ có thai không được biết rõ.
Hút thuốc điện tử trở thành vấn đề thời sự khi một số người đang khoẻ mạnh bỗng nhiên phải nhập viện vì các triệu chứng nặng của đường hô hấp. Cho đến ngày 13/9, Cơ Quan Kiểm tra và Phòng Bệnh của Hoa kỳ cho biết đã có 380 trường hợp được xác nhận hoặc có thể coi là bị “bệnh phổi do hút thuốc điện tử”, trong số đó 6 người đã từ trần vì chứng mà y khoa gọi là “viêm phổi dạng mỡ”. Tất cả các bệnh nhân đều hút thuốc điện tử, tất cả là người trẻ, khoẻ mạnh, trung bình 19 tuổi, riêng bệnh nhân thứ 6 trên 50 tuổi và có những vấn đề về sức khoẻ khác. Truy tìm nguyên nhân của tình trạng này, một phòng thí nghiệm ở New York cho biết tất cả bệnh nhân đều đã hút thuốc điện tử có chất cannabinoid, như tetrahydrocannabinol, gọi tắt là THC, là dẫn chất của cần xa. Giới chức chuyên môn ở New York cũng tìm thấy sinh tố E lượng cao trong hầu hết các dung dịch điện tử. It nhất có một dung dịch chứa sinh tố E ở mỗi bệnh nhân đã được nhập viện. Sinh tố E tan trong mỡ có thể tốt khi dùng ngoài da nhưng không bao giờ được dùng trong phổi. Sinh tố E đã được dùng để tăng cường hương vị của dung dịch điện tử mà nhiều thanh thiếu niên thích.
Ý kiến chuyên môn. Ngày 10/9 Hội Chuyên môn về Bệnh Phổi của Hoa kỳ thông báo rằng thuốc điện tử không an toàn, có thể gây bệnh và tổn thương không phục hồi được ở phổi, không ai nên hút thuốc điện tử và thuốc lá nói chung. Hội Y khoa Hoa kỳ khuyên công chúng không dùng thuốc lá điện tử cho đến khi giới chuyên môn tìm được nguyên nhân gây ra biến chứng ở phổi. Thành phố San Francisco và tiểu bang Michigan đã ban hành lệnh cấm thuốc điện tử và thuốc có hương vị. Cơ Quan Quản Trị Thuốc và Thực phẩm dự định sẽ rút một số dung dịch điện tử ra khỏi thị trường.
Tóm lại không ai nên hút thuốc điện tử ít ra là cho đến khi tìm được nguyên nhân gây biến chứng ở phổi.
Bác sĩ Nguyễn Văn Đích
Ngày 14/9/2019
