Thính giả Phan Hương hỏi:
"Xin chào Bác sĩ,
Hôm qua em giặt quần áo, có để quên cái nhiệt kế thuỷ ngân vào máy giặt luôn, giặt xong nhiệt kế bị vỡ ra. Gia đình em có con nhỏ.
Xin hỏi Bác sĩ gia đình em có bị ảnh hưởng gì về sức khỏe và sinh sản không ạ.
Rất mong nhận được phản hồi của Bác sĩ.
Cảm ơn Bác sĩ"
Bác sĩ Hồ Văn Hiền trả lời:
Chúng ta cần phân biệt ngộ độc thuỷ ngân ở dạng nguyên tố (elemental mercury, thường là dạng hơi/vaporized mercury) và thuỷ ngân dạng hữu cơ (thường là methyl mercury).
Tại Mỹ, ăn cá vẫn là yếu tố quan trọng nhất làm chúng ta có thể bị ngộ độc methyl mercury. Phải khẳng định cá là một nguồn dinh dưỡng quan trọng trong một thực đơn quân bình . cá cung cấp những protein có chất lượng cao, những chất mỡ, vitamin có ích khác, nhưng theo FDA’’lượng cá và loại cá bạn ăn cần được thay đổI’’ nếu bạn thuộc về những nhóm dễ bị nguy (‘’at risk’’): phụ nữ đang có bầu, đàn bà trong tuổi có thể có bầu hoặc là trẻ em nhỏ tuổi.
Trường hợp ngộ độc do tiếp xúc trực tiếp với kim loại thuỷ ngân (metallic, elemental mercury) ít khi gặp hơn. Ở nhiệt độ bình thường, thuỷ ngân là một kim loại ở thể lỏng, lóng lánh, sáng, dễ bốc hơi,phát ra một loại khí gọi là “hơi thuỷ ngân” (mercury vapor).
Ngộ độc do hít thở hơi thuỷ ngân có thể gây độc cho hệ thần kinh trung ương, các dây thần kinh, hệ tiêu hoá, phổi, thận, hệ miễn nhiễm, và có thể gây chết người, nhất là trẻ em.
Theo Cơ quan Sức Khỏe Anh Quốc: “Mặc dù thủy ngân là độc, nhưng nó thường chỉ gây ra vấn đề nếu bạn hít phải một lượng lớn.
Rất ít thủy ngân được cơ thể bạn hấp thụ nếu bạn nuốt một lượng nhỏ thủy ngân lỏng hoặc lấy nó trên da trong một thời gian ngắn. Điều này được coi là gần như không độc hại và có thể bạn sẽ không có triệu chứng.
Tuy nhiên, nếu bạn hít phải hơi thủy ngân hoặc hạt, nó có thể được hấp thụ vào máu và gây ra các triệu chứng như:
- ho
- khó thở
- đau ngực, tức ngực, hoặc cảm giác nóng rát ở ngực
- cảm thấy cáu kỉnh và lo lắng
- run rẩy
- ho ra máu
- khó thở
- mắt bạn có thể bị đau nếu hơi thủy ngân xâm nhập vào mắt. Mí mắt của bạn cũng có thể co giật, đỏ và sưng.”
Thuỷ ngân từ các dụng cụ y khoa như máy đo áp huyết, ống thuỷ đo nhiệt độ là một nguồn ô nhiễm nước thải, xuất phát từ các bịnh viện. Trường hợp cụ thể, chúng ta gặp hơi thuỷ ngân từ những lượng thuỷ ngân nhỏ từ các dụng cụ nhỏ trong nhà. Một ống thuỷ thường chứa không tới 4 gram, và đèn ống (fluorescent, tiết kiệm điện hơn các đèn có tim cháy) chứa chừng 4mg thuỷ ngân.
Nếu ống thuỷ bị bể (vỡ), phải cẩn thận hốt thuỷ ngân mà không dùng máy hút bụi và tránh không cho trẻ con tiếp xúc với hơi thuỷ ngân (mercury vapor).
Những việc cần tránh:
- không dùng tay không sờ vào thuỷ ngân
- không dùng máy hút bụi hút, làm thuỷ ngân và hơi phân tán ra
- không bỏ vào thùng rác, vì thuỷ ngân là chất phế thải nguy hiểm (hazardous waste) (có thể không thực hiện được ở Việt nam)
- không bỏ vào ống cống, ống nước thành phố.
- không dùng bàn chải hốt , quét thuỷ ngân
- áo quần mặc lúc dọn dẹp thuỷ ngân phải bỏ vào bao plastic khằn kín, bỏ đi, không cho vào máy giặt.
Trường hợp ống thuỷ bể trong máy giặt, nên cẩn thận với các mảnh vỡ. Lượng 1-2 gram thuỷ ngân ở tình trạng kim loại nói chung không độc vì nó nặng hơn nước và chìm xuống đáy, theo ống cống thải ra ngoài.
Đa số các cơ quan chính thức chỉ hướng dẫn đề phòng lượng thuỷ ngân lớn hơn, hay thuỷ ngân bị phân tán trong không khí, trên thảm lót nhà vì nó có khả năng gây ngộ độc ở thể hơi thuỷ ngân.
Dù cho một chút thuỷ ngân kim loại còn dính đâu đó dưới đáy máy giặt, có lẽ không có tác dụng trên sức khỏe. Để làm sạch lượng thủy ngân nhỏ từ nhiệt kế có thể còn dính bên trong máy giặt quần áo, chỉ cần đổ một vài ounce lưu huỳnh (sulfur) dạng bột và chạy một chu trình giũ (rinse) mà không có quần áo trong bồn. Lưu huỳnh sẽ phản ứng với thủy ngân để tạo thành thủy ngân sulfide (mercury (II) sulfide, cinnabar), là một loại bột màu đỏ không hòa tan, và bột sẽ rửa trôi với nước. Nếu không rửa trôi hết sẽ dễ nhìn thấy rõ vì cinnabar màu son tươi.
Những nhận xét trên chỉ có tính cách thông tin. Nếu cần nên liên lạc với các trung tâm chuyên về ngộ độc.
Chúc quý thính giả may mắn.
Bác sĩ Hồ Văn Hiền
Ngày 30 tháng 9 năm 2019
1) Can a broken thermometer or light bulb cause mercury poisoning?
2) https://www.epa.gov/mercury/what-do-if-mercury-thermometer-breaks
3) https://www.quora.com/Why-would-a-clothes-washer-be-deemed-unusable-simply-because-a-mercury-thermometer-broke-inside-it
Quý vị có thể xem và nghe lại các bài giải đáp trên mạng Internet ở địa chỉ voatiengviet.com
Quý vị muốn được giải đáp các thắc mắc về những vấn đề y học thường thức, E-mail đến địa chỉ <vietnamese@voanews.com>.
