Hoa Kỳ và Philippines vào ngày thứ Sáu 17/11 ký một hiệp định mang tính bước ngoặt cho phép Washington xuất khẩu công nghệ và vật liệu hạt nhân sang Manila, quốc gia đang thăm dò việc sử dụng năng lượng hạt nhân để giảm phát thải carbon và tăng cường khả năng độc lập về năng lượng.
Tại lễ ký kết bên lề Hội nghị thượng đỉnh APEC ở San Francisco, Ngoại trưởng Mỹ Antony Blinken phát biểu: “Mỹ sẽ có thể chia sẻ thiết bị và vật liệu với Philippines khi họ nỗ lực phát triển các lò phản ứng module nhỏ và cơ sở hạ tầng năng lượng hạt nhân dân sự khác”.
Các cuộc đàm phán về Hiệp định 123 đã bắt đầu hồi tháng 11/2022.
Tổng thống Ferdinand Marcos (con) đọc bài diễn văn có đoạn: “Chúng tôi thấy rằng năng lượng hạt nhân sẽ trở thành một phần trong cơ cấu năng lượng của Philippines vào năm 2032 và chúng tôi rất vui mừng được theo đuổi con đường này cùng với Hoa Kỳ. Năng lượng hạt nhân là một lĩnh vực mà chúng ta có thể cho thấy mối quan hệ đồng minh và đối tác Philippines-Mỹ thực sự hiệu quả”.
Thỏa thuận này cần được Quốc hội Hoa Kỳ chuẩn thuận, theo đó sẽ cho phép chuyển giao vật liệu, thiết bị và thông tin hạt nhân một cách hòa bình và tuân thủ các yêu cầu về không phổ biến vũ khí hạt nhân.
Tính đến cuối năm 2022, Hoa Kỳ đã có 23 thỏa thuận với 47 quốc gia, Cơ quan Năng lượng Nguyên tử Quốc tế và Đài Loan có chính quyền dân chủ.
Philippines muốn khai thác năng lượng hạt nhân như một nguồn năng lượng thay thế khả thi phục vụ cho phụ tải cơ bản cùng lúc nước này tìm cách ngừng các nhà máy chạy bằng than để góp phần đáp ứng các mục tiêu về khí hậu và tăng cường an ninh năng lượng. Quốc gia Đông Nam Á này dễ bị ảnh hưởng bởi giá dầu toàn cầu đầy biến động, cũng như tình trạng mất điện theo mùa và giá điện cao.
Trước đây, Philippines từng nỗ lực theo đuổi năng lượng hạt nhân nhưng đã phải dừng lại do lo ngại về tình an toàn. Mặc dù vậy, gần đây, ông Marcos đã bàn về khả năng hồi sinh một nhà máy điện hạt nhân đã bị niêm phong, được xây dựng để ứng phó với cuộc khủng hoảng năng lượng dưới thời người cha quá cố cùng tên ông nắm quyền cai trị đất nước theo kiểu độc tài.
Hoàn thành vào năm 1984, Nhà máy điện hạt nhân Bataan bị niêm phong hai năm sau đó sau khi ông Marcos (cha) bị lật đổ, thảm họa hạt nhân Chernobyl chết chóc xảy ra và có các cáo buộc về tham nhũng.
Diễn đàn