Bà Katherine Swidan, phụ nữ có con trai tên Mark đã bị cầm tù ở Trung Quốc hơn 10 năm, thậm chí đã không nhìn thấy một bức ảnh nào của ông trong thập kỷ qua. Lần cuối cùng bà nghe giọng nói của con trai là vào năm 2018, theo Reuters.
Bà Swidan và gia đình của những người Mỹ khác, những người mà theo chính phủ Hoa Kỳ đang bị giam giữ một cách oan trái ở Trung Quốc, đang hy vọng rằng Ngoại trưởng Hoa Kỳ Antony Blinken có thể thúc đẩy chính quyền Trung Quốc trả tự do cho những người thân yêu của họ khi ông đến thăm Bắc Kinh vào tháng tới.
“Thông điệp của tôi dành cho ông Blinken là: hãy nêu tên của họ”, bà Katherine Swidan nói trong một cuộc phỏng vấn qua điện thoại từ nhà riêng ở Luling, bang Texas. “Họ là công dân Mỹ. Họ đã bị giam giữ oan uổng. Chịu không nỗi nữa rồi”.
Mark Swidan, một doanh nhân có trụ sở tại Texas, đã bị tòa án Trung Quốc kết tội liên quan đến ma túy mặc dù thiếu bằng chứng và vào năm 2019 ông đã tuyên án tử hình có ân xá. Một nhóm làm việc của Liên Hợp Quốc kết luận rằng việc ông bị giam giữ tùy tiện là vi phạm luật pháp quốc tế.
Các vụ hoán đổi tù nhân nổi tiếng gần đây của chính quyền Biden, chẳng hạn như việc ngôi sao bóng rổ Brittney Griner được Nga trả tự do để đổi lấy một tay buôn vũ khí người Nga bị kết án, đã thúc đẩy những lời kêu gọi Washington hành động nhiều hơn đối với các công dân Hoa Kỳ bị giam giữ ở Trung Quốc, một số người trong số họ đã mòn mỏi chờ đợi hơn một thập kỷ mà ít được tiếp xúc lãnh sự.
Nhưng vấn đề tù nhân thường bị bỏ quên trong sự phức tạp rộng lớn hơn của mối quan hệ Hoa Kỳ-Trung Quốc, mà trong những năm gần đây đã chìm xuống mức thấp nhất trong nhiều thập kỷ.
Và, không giống như trường hợp bà Griner, công dân Hoa Kỳ bị giam giữ ở Trung Quốc không được công chúng Hoa Kỳ biết đến nhiều.
Gia đình của những người Mỹ bị giam giữ nói rằng quyền tự do của người thân của họ không nên bị ràng buộc bởi các vấn đề chính sách đầy thách thức và thay vào đó nên được giải quyết theo một hướng riêng biệt tập trung vào các vấn đề nhân đạo.
Harrison Li, con trai của ông Kai Li, người Mỹ gốc Hoa, người đã bị giam giữ tại Trung Quốc từ năm 2016, cho biết: “Đây không thể được coi là một bài tập chính sách dài hạn.
“Cha tôi, ông ấy không phải là một vấn đề chính sách phức tạp. Đó là một vấn đề rất rõ ràng về việc một công dân Mỹ vô tội bị chính phủ Trung Quốc sử dụng như một con bài để moi được thứ gì đó”, ông Li nói.
Một tòa án Trung Quốc đã kết án cha ông 10 năm tù vào năm 2018 vì tội gián điệp. Ông Kai Li phủ nhận các cáo buộc.
Ông Li cho biết, đã có những cuộc đàm phán trong những tháng gần đây giữa Washington và Bắc Kinh về những người Mỹ bị giam giữ ở Trung Quốc nhưng chúng không đi đến đâu. “Và đó là lý do tại sao điều quan trọng đối với Ngoại trưởng Blinken là sử dụng chuyến đi sắp tới của mình vào tháng tới để làm nổi bật vấn đề này và duy trì các cuộc đàm phán”.
Các quan chức cấp cao của chính quyền Biden, bao gồm cả Trợ lý Ngoại trưởng Daniel Kritenbrink trong chuyến thăm Trung Quốc vào tháng 12, đã trao đổi với những người đồng cấp Trung Quốc rằng việc đảm bảo trả tự do cho những công dân Hoa Kỳ bị giam giữ sai trái hoặc bị cấm xuất cảnh ở Trung Quốc là ưu tiên cá nhân của tổng thống Hoa Kỳ.
Trong khi Tổng thống Joe Biden nêu vấn đề này khi gặp Chủ tịch Trung Quốc Tập Cận Bình vào tháng 11, ông không đề cập đến tên cụ thể của những người Mỹ bị giam giữ, theo các nguồn tin quen thuộc với cuộc nói chuyện của họ.
Một người quen thuộc với kế hoạch cho chuyến đi của ông Blinken tới Trung Quốc cho biết nhà ngoại giao hàng đầu của Hoa Kỳ có ý định nêu tên của những người bị giam giữ nổi tiếng, bao gồm Mark Swidan, Kai Li và David Lin - một mục sư người Mỹ bị giam giữ tại Trung Quốc từ năm 2006 - cũng như những người khác trong các buổi nói chuyện.
Bộ Ngoại giao từ chối cung cấp thông tin chi tiết về “các cuộc đối thoại ngoại giao đang diễn ra” khi được hỏi về nỗ lực đảm bảo thả tù nhân, nhưng một phát ngôn viên của bộ nói với Reuters rằng ông Blinken “tập trung vào cá nhân và ưu tiên đưa các công dân Hoa Kỳ bị giam giữ sai trái” ở Trung Quốc để họ được thả về nước.
Hoa Kỳ không cung cấp con số chính thức về việc có bao nhiêu công dân bị giam giữ ở nước ngoài, nhưng The Dui Hua Foundation, một tổ chức phi lợi nhuận ủng hộ việc trả tự do cho các tù nhân chính trị ở Trung Quốc, ước tính chỉ riêng ở Trung Quốc đã có hơn 200 người Mỹ bị giam giữ sai trái, hoặc đối mặt với các biện pháp cưỡng chế, chẳng hạn như cấm xuất cảnh.
Ông John Kamm, chủ tịch của tổ chức Dui Hua, tin rằng Trung Quốc có thể sẵn sàng thỏa hiệp với những người bị giam giữ vì lợi ích của mối quan hệ tổng thể với Hoa Kỳ.
Ông Kamm nói: “Lĩnh vực mà Trung Quốc có thể nhượng bộ để cải thiện mối quan hệ – đó là những gì họ nói rằng họ muốn làm – là trong việc thả tù nhân”.
“Chúng tôi có một cơ hội. Tôi hy vọng điều đó đang được thúc đẩy rất, rất mạnh”.
Diễn đàn