Lời dẫn: Thưa quý thính giả, tại Philippine, chiến dịch vận động cho cuộc tổng tuyển cử đã kết thúc. Ngày hôm nay, thứ Hai mồng 10 tháng Năm, giơí cử tri Philippine không những sẽ chọn một tân Tổng Thống và Phó Tổng Thống, mà còn bầu chọn hầu hết các chức vụ khác trong hệ thống lập pháp và các cấp chính quyền từ trung ương đến địa phương. Trong Tiết mục Nhìn về Á Châu tuần này, mời quý vị theo dõi một số chi tiết về cuộc tổng tuyển cử tại Philippine, qua cái nhìn của Thông tín viên Scott Bobb của đài Tiếng Nói Hoa Kỳ.
Thưa quý thính giả, đến lúc bài này đến với quý vị thì các ứng cử viên tranh giành nhau chiếc ghế Tổng Thống và các chức vụ khác trong các cấp chính quyền Philippine đã kết thúc chiến dịch vận động ráo riết, hy vọng có thể vớt vát được những lá phiếu cuối cùng của giới cử tri vẫn chưa quyết định được sẽ ngả về hướng nào.
Các nhà phân tích tin rằng trong cuộc tổng tuyển cử sẽ diễn ra vào thứ Hai ngày 10 tháng Năm, tỷ lệ cử tri đi bầu sẽ cao hơn mọi năm. Ông Bill Luz. Tổng Thư Ký Phong Trào Công Dân Ủng Hộ Bầu Cử Tự Do, một tổ chức giám sát bầu cử độc lập, giải thích lý do như sau:
Đây là một cuộc bầu cử để chọn Tổng Thống và Phó Tổng Thống, các cuộc bầu cử như thế này vẫn thu hút một tỷ lệ cử tri đông đảo … cho nên theo chúng tôi dự kiến, tỷ lệ cử tri đi bầu có thể lên tới 90%, tức là vào khoảng 43 triệu người sẽ đi bầu.
Tổ chức của ông Luz đã điều động một đội ngũ tình nguyện viên đông đảo, lên tới 300,000 người đến các phòng phiếu trên khắp lãnh thổ Philippine để tường trình độc lập về kết quả cuộc tổng tuyển cử, để so với kết quả chính thức do các Ủy ban bầu cử của chính phủ công bố.
Các cuộc thăm dò công luận mới đây cho thấy là Tổng Thống Gloria Arroyo là người dẫn đầu trong cuộc chạy đua vào dinh Malacanăng. Nhưng 3 năm sau khi bà lên nắm quyền, thay thế Tổng Thống Joseph Estrada, xuất thân là một tài tử điện ảnh, bà Gloria Arroyo nay lại phải đối đầu với một ngôi sao điện ảnh khác, ông Fernando Poe Junior, một người hoàn toàn không có kinh nghiệm về chính trị, nhưng lại được sự ủng hộ nồng nhiệt, đặc biệt trong thành phần nghèo khó nhất Philippine. Quả vậy, cho mãi tới vài tuần lễ cuối cùng trong chiến dịch vận động tranh cử, ông Fernando Poe Jr là người dẫn đầu trong các cuộc thăm dò cử tri.
Ông Joel Rocamora, giám đốc Viện Nghiên Cứu Dân Chủ, cho biết lý do vì sao bà Arroyo đã lật ngược được tình thế trong giai đoạn chót của cuộc vận động:
Yếu tố lớn nhất giúp Tổng Thống Arroyo dẫn đầu trong cuộc vận động tranh cử là chiến dịch vận động thiếu hẳn vẻ hấp dẫn của ứng cử viên Tổng Thống Fernando Poe Jr.
Ông Rocamora nói rằng ông Poe đã hạn chế những lần xuất hiện trước công chúng và chiến dịch vận động của ông đôi khi thiếu tổ chức. Ôâng Stephen Rood là đại diện của tổ chức Asia Foundation, và là một chuyên gia về các vấn đề chính trị Philippines, nói rằng trong khi đó, chiến dịch vận động của Tổng Thống Arroyo lại trở nên sắc bén hơn. Ông Rood nhận định:
Sự tiến bộ chậm chạp nhưng chắc chắn của bà Arroyo … là một sự phối hợp của nhiều yếu tố: Bà đã tận dụng một cách rất khôn khéo tư cách đương kim Tổng Thống của mình… và đảng của bà có rất nhiều ứng cử viên ở cấp địa phương tiếp tay trong cuộc vận động tranh cử của Bà.
Trong khi đó sức thu hút của ông Fernando Poe Jr đối với giới cử tri, phần lớn được quy cho cái hào quang của một tài tử lừng danh, được mọi người biết đến, và niềm tin cho rằng ông là một người thành thật, mặc dù cho tới nay, ông Poe không đưa ra một nghị trình chính trị nào rõ rệt. Giám đốc Viện Nghiên Cứu Dân Chủ Joel Rocamora cho rằng điều đó không mấy quan trọng trên chính trường Philippines:
Các đảng phái là không có liên quan gì, và các đề tài tranh cử lại càng không thích hợp … Vì vậy các cuộc bầu cử, đặc biệt là các cuộc tổng tuyển cử, trở thành một cuộc đua xem tên tuổi của ứng cử viên nào được công chúng biết đến nhiều nhất.
Chuyên gia về chính trị Philippines, ông Rood đồng ý với quan điểm đó, nhưng ông lưu ý rằng một số ứng cử viên đã tập trung vào một số vấn đề tranh cử chẳng hạn như nỗ lực xóa đói giảm nghèo, nạn tham nhũng, và tình trạng thiếu thốn các dịch vụ an sinh xã hội. Về vấn đề này, ông Rood nói:
Trong khi hình ảnh về một ứng cử viên là yếu tố quan trọng, đôi khi cái hình ảnh đó xoay quanh những vấn đề tranh cử. Như trong khi Tổng Thống Arroyo tranh cử dựa trên quá trình hoạt động của chính phủ của bà, thì ông Fernando Poe Jr. ra tranh cử dựa trên sự thành tâm của ông ta, và mối tương quan giữa ông với thành phần nghèo khó trong xã hội Philippine.
Giới quan sát chính tình Philippine nhận định rằng các cuộc bạo động xảy ra trong thời gian vận động bầu cử, đã giảm sút trong những năm gần đây, đã có dấu hiệu gia tăng trong cuộc bầu cử lần này. Ông Rocamora nói rằng lý do -một phần- là vì sự chia rẽ trong công chúng Philippine liên quan tới việc cựu Tổng Thống Joseph Estrada bị luận tội cách đây 3 năm về trước, ông Estrada hiện vẫn đang chờ bị xét xử về tội tham nhũng. Ông Rocamora giải thích về một lý do khác đưa đến tình trạng leo thang bạo động:
Một lý do khác là tổ chức vũ trang bị đặt ra ngoài vòng luật pháp, Quân đội Nhân Dân theo chủ nghĩa Mao, đã tích cực dự phần trong các cuộc vận động bầu cử, để làm tiền, như gây quỹ cho cái mà họ gọi là chi phí cho phép vận động, hoặc qua các hành động gây phiền nhiễu cho các đối thủ chính trị của họ.
Nhưng dù cho ai dành được thắng lợi trong cuộc tổng tuyển cử kỳ này, tân Tổng Thống Philippines cũng sẽ phải đối đầu với cùng một thử thách cam go: đó là tìm cách thúc đẩy nền kinh tế èo uột của Philippine, và cải thiện đời sống của hàng triệu người thuộc thành phần nghèo khó nhất nước, chiếm đến một phần ba dân số Philippine, phải cầm cự với mức lợi tức kém hơn 1 đôla một ngày.
