Ngày 1 tháng Giêng dương lịch đánh dấu kỷ niệm 30 năm thiết lập quan hệ ngoại giao Mỹ-Trung, một trong những nền bang giao song phương quan trọng nhất trên thế giới. Hoa Kỳ đã chuyển sự thừa nhận ngoại giao từ Đài Loan qua Trung Quốc theo chế độ Cộng sản vào ngày 1 tháng giêng năm 1979. Ngày kỷ niệm này không được mấy chú ý của các cơ quan truyền thông ở Trung Quốc, vào lúc chính phủ nước này chờ đợi xem chính quyền sắp tới của ông Obama sẽ đối xử ra sao với cường quốc Á Châu này. Thông tín viên đài VOA tại Bắc Kinh Stephanie Ho ghi nhận chi tiết trong bài tường thuật sau đây.
Bản tin chính được các cơ quan truyền thông Trung Quốc phổ biến đánh dấu 30 năm bang giao Trung Mỹ ngày hôm nay là của Tân Hoa Xã. Bài xã luận khiêm tốn có tựa là 'Bang giao Trung-Mỹ trên đà hướng tới tiến bộ vĩ đại hơn'.
Bài báo nói rằng hai nước đã đạt được tiến bộ đáng kể trong việc phát huy điều mà bài báo gọi là 'quan hệ hợp tác xây dựng'. Nhưng bài báo không cho biết chi tiết về việc quan hệ này sẽ đi đến đâu trong tương lai.
Chủ tịch Trung Quốc Hồ Cẩm Đào không đề cập đến Hoa Kỳ trong bài diễn văn vào dịp Tết dương lịch, được phát đi phát lại trên đài truyền hình nhà nước.
Tuy nhiên, trong một bài phát biểu khác hồi hôm qua, cũng được phổ biến rộng rãi khắp Trung quốc, chủ tịch Hồ Cẩm Đào đã bàn đến một vấn đề có liên quan là Đài Loan.
Ông Hồ Cẩm Đào nói rằng chỉ có thể có được sự tin tưởng lẫn nhau về chính trị khi Bắc Kinh và Đài Bắc đạt được sự thông cảm chung về khung sườn được gọi là 'Một nước Trung Quốc'. Ông Hồ nói rằng chừng nào có được sự tin tuởng chung về chính trị thì có thể thảo luận bất cứ vấn đề nào.
Washington đã thiết lập quan hệ ngoại giao với Bắc Kinh vào năm 1979, chỉ sau khi bãi bỏ quan hệ với Đài Bắc.
Đài Loan đã tự trị từ cuối cuộc nội chiến Trung Quốc năm 1949. Trung Quốc coi Đài Loan là một phần của lãnh thổ Trung Quốc và đã thề quyết sử dụng vũ lực, nếu cầu, để hòn đảo này không công bố độc lập.
Giáo sư người Mỹ chuyên về các vấn đề Trung Quốc làm việc ở Bắc Kinh, ông Russell Leigh Moses, nói rằng vấn đề Đài Loan vẫn là một trong những chướng ngại gây khó khăn cho việc phát triển tốt hơn bang giao giữa Hoa Kỳ và Trung Quốc.
Giáo sư Moses nói: “Tôi nghĩ rằng người ta đã tập trung chú ý quá nhiều vào Đài Loan, vào Tây Tạng, vào những sự kiện nhất thời đã châm ngòi cho các vấn đề, các rắc rối trong mối bang giao. Thực ra, chính mối bang giao này cần phải được xét lại.”
Ông Moses nói rằng hướng đi trong tương lai của điều ông coi là mối bang giao quan trọng nhất trên thế giới không nên dựa trên việc giải quyết vấn đề không thôi. Ông cho rằng hai nước cần phải tìm ra một tập hợp rõ ràng các triển vọng, để tránh những hiểu lầm có thể đưa tới sự đối đầu.
Ông Moses nói: “Đã có quá nhiều lần, chúng ta ở vào thế 'Đồng sàng, dị mộng', như câu châm ngôn của Trung Hoa. Các triển vọng đơn giản là không giống nhau. Đã có một lằn ranh rất rõ ràng được vạch ra giữa những gì chúng ta muốn làm và cách thức để đi đến mục đích, về cả hai phía.”
Ông Moses nói ông nghĩ rằng sự thiếu chú ý của các cơ quan truyền thông Trung quốc dành cho dịp này có liên quan đến sự do dự của Bắc Kinh về chính quyền của ông Obama. Ông cho rằng chính phủ Trung quốc đang có một thái độ chờ xem.
Đối với các học giả Trung Quốc, một trọng điểm chú ý là Hoa Kỳ và Trung quốc đã trở nên phụ thuộc lẫn nhau về kinh tế như thế nào.
Ông Thạch Ánh Hồng, giáo sư chuyên nghiên cứu các vấn đề quốc tế tại trường Đại học Nhân dân ở Bắc Kinh, cho rằng đây là lý do vì sao ông tin rằng các tranh chấp trong tương lai giữa Hoa Kỳ và Trung Quốc sẽ không có liên quan đến Đài Loan và thay vì thế sẽ tập trung vào mậu dịch.
Ông Thạch nói rằng các vấn đề có khả năng gây ra cuộc xung đột Trung Mỹ là nhân quyền, Tây Tạng và môi trường.
Vị giáo sư Trung Quốc này cũng nói lên một tình cảm khác đang được nhiều người chấp nhận ở Trung quốc, đó là cuộc khủng hoảng tài chính là một chỉ dấu nữa cho thấy Hoa Kỳ đang đi xuống. Theo ông, nhiều người tin rằng cùng lúc đó, Trung Quốc đang đi lên, và vì thế chính phủ Trung Quốc muốn ngăn ngừa bất kỳ vấn đề quan trọng nào ở quốc nội có thể gây trở ngại cho sự đi lên trên toàn cầu của Trung Quốc.
