Trong tuần qua, Thống đốc bang New York đã phải ra trước công chúng xin lỗi và từ chức vì vụ tai tiếng dính líu đến hành vi sử dụng gái gọi hạng sang. Đây là một câu chuyện không những gây xôn xao trong dư luận Hoa Kỳ mà còn trở thành một tin khiến báo chí quốc tế cũng phải chú ý. Lá Thư Mỹ Quốc hôm nay sẽ lược thuật câu chuyện này và ý kiến của một số gia tâm lý về một sai trái quá sơ đẳng của ông thống đốc. Lan Phương của ban Việt Ngữ VOA mời quí vị theo dõi các chi tiết sau đây.
Từ cổ chí kim, các ông có gia đình đa mang vợ bé, nhân tình hoặc chơi bời là chuyện xảy ra khắp năm châu bốn bể. Thế nhưng một người quyền cao chức trọng tại một quốc gia dân chủ, được dân chúng tín nhiệm bầu vào chức vụ đứng đầu một bang, được tiếng là người có thành tích diệt trừ tham nhũng và đạo đức rồi chính người ấy bị báo chí phanh phui về những hành động sai trái ngược hẳn lại với những giá trị mà ông vẫn cổ võ thì chuyện đương nhiên xảy đến là ông phải từ chức.
Trong mấy ngày liền, tin thống đốc bang New York Eliot Spitzer bị điều tra vì có dính líu đến việc sử dụng đường dây gái gọi hạng sang được tờ New York Times đưa lên mặt báo để rồi ông phải nói lên lời từ giã công chúng và trao quyền lại cho phó thống đốc bang.
Ông Eliot Spitzer là người như thế nào? Tại sao ông lại hành động sơ hở và dại dột như thế?
Sinh năm 1959, về thân thế, ông xuất thân từ một gia đình giàu có. Tốt nghiệp cử nhân đại học danh tiếng Princeton và tốt nghiệp luật khoa đại học hàng đầu Harvard, làm việc trong nhiều tổ hợp luật sư nổi tiếng, sau đó ông tham gia chính trị, gia nhập đảng Dân Chủ. Năm 1998 ông đã đánh bại đối thủ đảng Cộng Hòa đang đứng đầu ngành tư pháp của bang New York lúc ấy.
Trong khi nắm giữ chức vụ công cử này, ông Spitzer đã được công chúng ủng hộ sau những vụ khởi tố thành công nhắm vào những kẻ phạm pháp trong ngành kinh doanh chứng khoán tại trung tâm tài chánh New York,truy tố các thủ lãnh băng đảng và nhiều đường dây mãi dâm. Ông Eliot Spitzer, còn được xem là một người đi đầu trong chiến dịch chống tham nhũng tại các công ty. Ông đã giành được thắng lợi áp đảo trong cuộc bầu cử năm 2006 để lên giữ chức thống đốc bang này. Trong khi giữ chức vụ Thống đốc, ông đã ký ban hành một đạo luật tăng mức phạt đối với những ai làm chủ các đường dây mãi dâm.
Đây thật là điều trớ trêu cho ông Thống đốc. Theo cuộc điều tra của FBI được tờ New York Times đưa lên mặt báo thì thống đốc Spitzer đã dùng máy bay công đến thủ đô ngày 13 tháng Hai để làm việc với ủy ban tài chính hạ viện vào ngày hôm sau. Tối đó, ông đã được đường dây gái gọi hạng sang Emperors ClubVIP cung cấp cho một cô và dàn xếp cẩn thận để việc trả tiền cho dịch vụ này không bị phát giác. Số tiền mà ông chi cho dịch vụ đó vào khoảng gần 5,000 đô la cho 2 tiếng đồng hồ. Nhưng rồi sự việc cũng vỡ lẽ và ngày thứ tư vừa qua ông đã phải ra trước công chúng tuyên bố từ chức.
Từ dây cà ra dây muống, các chuyên gia tâm lý bắt đầu nhập cuộc đưa ra lý luận phân tích cá tính tâm trạng của nhân vật này.
Tờ Washingnton Post, số ra ngày 12 tháng 3, nhận xét về những thắc mắc mà mọi người đặt ra ngay khi nghe nói về vụ này: Ông ta có 'khùng' hay không?
Theo các nhà tâm lý học dựa vào thuyết tiến hóa thì bộ óc con người được hình thành và trải qua hàng bao nhiêu ngàn năm trước khi cái chuyện nhỏ được gọi là 'văn minh lịch sự' được sáng chế! Cái bản năng và động lực của một con thú trong con người chúng ta vẫn còn đó như tự bao giờ, thành thử chớ nên để bị đánh lừa vì cái vỏ mũ cao áo dài bề ngoài! Trong trường hợp này, những nhà tâm lý học dựa vào thuyết tiến hóa đúng là người để chúng ta nêu câu hỏi về vụ thống đốc Spitzer vì không giống như bàn dân thiên hạ, họ là những người tỉnh queo hơn bao giờ hết, chẳng kinh ngạc mảy may.
Theo giáo sư Todd Shackelford, một chuyên gia tâm lý về thuyết tiến hóa dạy tại học Florida thì từ bao nhiêu ngàn năm nay những nỗ lực của nam giới, đôi khi liều lĩnh, để đạt tới danh vọng, quyền lực, tiền bạc, của cải đều hướng về mục đích là để có thật nhiều đàn bà, vợ, thê thiếp, nàng hầu. Theo giáo sư Shackelford thì hầu như tất cả đàn ông thuộc mọi lứa tuổi, đều muốn có liên hệ tính dục với nhiều phụ nữ. Tuy nhiên, chỉ có những thủ lãnh, lãnh tụ, mới có thể hấp dẫn được nhiều đàn bà và mới có đủ nguồn lực mà chu cấp cho họ. Theo chuyên gia tâm lý Shackelford thì chỉ mới đây thôi, nam giới mới bị dè bỉu vì chuyện lăng nhăng với nhiều người đàn bà, một điều mà lẽ ra vào thời xửa thời xưa đã được coi là những tưởng thưởng cho họ.
Nói vậy không có nghĩa là chuyên gia này nghĩ rằng ông Spitzer đáng được xá tội. Còn lâu mới có chuyện đó! Ông Spitzer am hiểu luật lệ hơn bất cứ ai, và chính ông đã cố tình vi phạm những luật lệ đó.
Tuy nhiên, theo chuyên gia này, chúng ta sẽ không thể nào hiểu được động thái của thống đốc Spitzer nếu như chúng ta không hiểu rằng bộ não của ông đã được thiên nhiên thiết kế từ một thời đại xa xôi mà cung cách xử sự đó được coi là hoàn toàn bình thường! Ngày nay thì không cần phải là một tù trưởng bộ lạc để có thể thu góp của cải và danh vọng.Các vận động viên (lực sỹ), các ngôi sao màn bạc, ca sỹ trình diễn, những giám đốc chấp hành các công ty đều là những khuôn mặt nổi trội trong xã hội, và không có chứng cứ gì để có thể nói rằng những người này ít lừa dối hơn là các chính trị gia; chỉ có điều là chúng ta ít nghe nói đến họ hơn thôi.
Tại Hoa Kỳ, kể từ ngay khi còn dưới chế độ thuộc địa, các chính trị gia được kỳ vọng là phải có một đời sống thật mẫu mực, và thượng đế sẽ phán xét các chính trị gia, nếu như họ có hạnh kiểm xấu, thượng đế sẽ trừng phạt nguyên cả phần đất đất thuộc địa.
Thế tại sao rất nhiều đấng mày râu xem ra đầy hiếm khuyết và dễ sa ngã lại có khuynh hướng trở thành các chính trị gia? Theo các nhà tâm lý học thì điều kỳ lạ là một số cá tính nào đó với khuynh hướng thiếu chung thủy lại có nhiều nét rất gần gũi với những gì mà người ta thấy nơi các chính trị gia.
Theo giáo sư tâm lý học David Schmitt thuộc đại học Bradley thì 'Hướng ngoại, có khuynh hướng thống trị xã hội, đó là những nét gắn liền với tính thiếu chung thủy và gắn liền với các chính trị gia giỏi giang'. Ông nói tiếp 'Không nhất thiết phải là nói dối trắng trợn, nhưng giữ lại một phần sự thật của một câu chuyện này để rồi nói những sự thật đó trong một câu chuyện hoàn toàn khác, đó gần như là định nghĩa thế nào là một chính trị gia'.
Cho đến giờ này thì chúng ta vẫn còn hoang mang không thể hiểu là cái con người đạo đức nơi ông Spitzer làm sao chịu thấu nổi con người đen tối của ông hay ngược lại? Điều đó có lý hay không nếu chúng ta cho rằng có hai con người Spitzer? Theo các nhà tâm lý dựa vào thuyết tiến hóa thì chuyện ăn vụng của ông Spitzer là điều không thể tránh khỏi. Nhưng ăn vụng như thế có vui thú gì chăng?
Theo các chuyên gia tâm lý phải thường xuyên trị liệu cho những thân chủ thuộc loại người có tính hay ăn vụng, thì câu trả lời sẽ chắc nịch: 'Đây là những người không hạnh phúc'. Họ luôn luôn lo lắng, bồn chồn, một số đông bị trầm cảm. Chuyên gia tâm lý Katherine Rachlin tại Manhattan, thành phố New York,vẫn phải tư vấn trị liệu cho những ông chồng, bà vợ có tật ăn vụng, cho biết 'họ luôn luôn nói rằng không thể nào để bị lộ tẩy, vì nếu chuyện vỡ lỡ thì thật là một thảm họa'. Tuy nhiên, nhà tâm lý trị liệu này không tin là thống đốc Spitzer là một trong số những người bị lương tâm hành hạ như thế. Có thể ông từng cảm thấy rằng ông có quyền thỉnh thoảng đi tìm vui ngoài hôn nhân và nghĩ rằng chừng nào mà ông không bị lộ tẩy thì chẳng hại gì cho ai!
Có điều giờ này thì ông chưa bị truy tố, nhưng luật lệ tại thủ đô Hoa Kỳ qui định mua dâm và bán dâm là một tội hình. Mọi người sẽ còn chờ xem diễn tiến của vụ này ra sao.
Cũng may là tại một quốc gia nơi pháp quyền được áp dụng như Hoa Kỳ, những chính trị gia sai trái bị báo chí hay các cơ quan điều tra phát giác sẽ không còn có thể tiếp tục nắm giữ quyền lực được nữa, chưa kể nguy cơ bị ngồi tù.
