Khi các giới chức điều hành một thành phố đề ra một kế hoạch phát triển kinh tế thì họ thường bàn đến sự tăng trưởng như làm cách nào để quản trị các khu vực đang phát triển nhanh chóng hay làm sao để thu hút các doanh nghiệp đến những thành phố công nghệ đã cũ hơn. Thế nhưng lại có trường hợp ngược lại với chiều hướng này, đó là thành phố Youngstown, bang Ohio. Thành phố xưa kia rất phát đạt với ngành sản xuất thép nay đang sẵn sàng chi ra hàng triệu đô la tiền thuế do dân đóng để tìm cách thu nhỏ lại. Đây là một kế hoạch khá triệt để, nhưng là một kế hoạch mà ông thị trưởng thành phố cho rằng đó là cách hay nhất để giữ vững nền kinh tế của thành phố đang phải vất vả chống đỡ với những khó khăn. Lan Phương trong Lá Thư Mỹ Quốc hôm nay mời quí thính giả theo dõi tiếp câu chuyện này qua bài tường trình của thông tín viên Mhari Saito sau đây :
Thực sự không còn một bóng người nào sống trên con dường Miltonia ở phía đông của Youngstown, và trước đây chẳng ai đã dự trù đến một cảnh tượng như vậy. Người đứng đầu ban thiết kế đô thị của Youngtown, ông Anthony Kobak chỉ tay vào những đường dây điện và những máy nước dùng cho việc chữa cháy đã xét rỉ chạy dài ở hai bên đường, và người ta thấy có điều gì trống vắng, không thấy nhà cửa hay lối cho xe vào nhà.
Trước đây thành phố trong tình trạng sẵn sàng phát triển, tuy nhiên chuyện đó đã chẳng bao giờ xảy ra, nhưng những đường phố này và tất cả những cơ sở hạ tầng vẫn cần phải được bảo trì.
Vào thập niên 1950 khi Youngstown còn là thành phố sản xuất thép lớn hàng thứ ba của quốc gia, thì các nhà thiết kế đô thị chỉ nhìn thấy sự tăng trưởng của nó. Nhưng đến khi những sản phẩm mới như plastic có độ chứng chắc thật cao và sự cạnh tranh của nước ngoài ngày càng tăng gây thiệt hại nặng cho ngành công nghệ thép của Hoa Kỳ, thì Youngstown đã phải đóng cửa nhiều nhà máy thép trong thập niên 1970 và 80. Cùng với việc mất đi những nhà máy thép, hơn nửa số cư dân trong thành phố đã dọn nhà đi nơi khác, bỏ lại những đường phố cũ kỹ hoang tàn dài hàng dặm mà hai bên là những căn nhà, những nhà thờ, trường học và xưởng thợ vắng hoe không một bóng người.
Ông Morrison nói: "Có lẽ Youngstown là thành phố xuống cấp tiêu biểu ở ngay trung tâm của khu vực công nghiệp Mỹ."
Ông Hunter Morrison thuộc đại học tiểu bang Ohio ở Youngstown vẫn đang giúp soạn thảo kế hoạch phát triển thành phố. Kế hoạch này xem chừng khá đơn giản, nhưng theo ông thị trưởng Jay William thì thực sự kế hoạch này khá triệt để.
Ông William nói: "Tôi biết rằng đối với các thị trưởng thì 100 ngàn dân là một con số hấp dẫn, nó đưa thành phố lên một thứ bậc khác. Tuy nhiên tại sao người ta lại không tính đến một thành phố chỉ với 80 hay 85 ngàn dân với phẩm chất đời sống thật tốt để có thể cạnh tranh được với những nơi khác ?"
Vì thế trong 2 năm qua, Youngstown đã chi ra trên một triệu đô la để dỡ bỏ chừng 400 kiến trúc. Thành phố đang đưa ra những đề nghị triệt để nhất so với toàn quốc để đối phó với sự suy thoái kinh tế kéo dài. Những kế hoạch này còn được các thành phố khác đang phải vất vả đối phó với cùng những khó khăn như vậy theo dõi sát.
Vấn đề cho Youngstown giờ đây là làm sao để thực thi kế hoạch thu nhỏ lại thành phố.
Trong một phòng hội lớn ở một khu vườn của tòa thị chính, những nhà thiết kế họp với cư dân để lọc lựa ra những ý kiến giúp chống đỡ lại với tình trạng suy thoái của một khu xóm ngay từ lúc vừa bắt dầu.
Ông Kobak nói: "Đây là kế hoạch được đề nghị để biến con đường này ra như thế này đây."
Các giới chức quản trị thành phố hy vọng những ý kiến và các đề nghị biến những khoảnh đất bị bỏ phế thành các công viên sẽ đủ sức hấp dẫn để cho hàng xóm chung quanh chịu ở lại căn nhà của họ và đầu tư thêm vào nhà cửa nhờ địa điểm tốt gần công viên. Một cư dân sinh sống đã lâu đời ở đây, ông Doug Cressman, đã chứng kiến những láng diềng của ông khăn gói ra đi và cho rằng kế hoạch thu nhỏ thành phố xem chừng khá thực tế.
Ông Cressman nói: "Theo tôi thì cuối cùng đã đến lúc thành phố phải xúc tiến kế hoạch tập turng vào những gì mà nó có thể làm được cho cư dân hiện còn đang sinh sống tại đây."
Đây là cuộc họp đầu trong số hàng chục phiên họp tìm cách giải quyết rốt ráo những vấn đề của thành phố được ấn định cho năm nay. Nhưng phương hướng dường như đã rõ ràng. Các ủy viên hội đồng thành phố cho biết họ sẽ tiết kiệm ngân sách bằng cách cắt giảm bớt các dịch vụ, không dẫn điện tới các khu xóm không người ở và đóng lại những con đường hoang phế.
Chuyên gia thiết kế đô thị Anthony Kobak đứng ở bên ngoài một căn nhà mà cây cối um tùm và cỏ không ai cắt mọc cao đến thắt lưng, nói với những xóm giềng chung quanh rằng hội đồng thành phố sẽ không buộc một ai phải dọn đi nơi khác.
Ông Kobak nói: "Dân trong khu xóm có thể dọn tới một khu xóm kế cận, hoặc giả nếu họ muốn ở lại cũng được. Trong trường hợp đó thì chúng tôi sẽ giúp họ để họ có thể sở hữu được tất cả những khu đất này ; tuy nhiên chúng tôi cũng sẽ bảo cho họ biết là thành phố sẽ không duy trì con đường này nữa, và nếu họ sở hữu những khu đất này thì nó sẽ trở thành một rẻo đất của tư nhân. Điều đó thì tùy ý họ lựa chọn sao cũng được."
Hội đồng thành phố chưa quyết định chính xác khu vực nào trong thành phố sẽ bị dẹp bỏ, và hiện đang có những lo ngại đó sẽ là những khu vực của những cư dân nghèo nhất ở Youngstown. Tuy nhiên không phải chỉ có vấn đề làm sao để cư dân dọn đi mới là một thử thách. ông Frank Popper, một trong những chuyên gia hàng đầu về việc sử dụng đất của Hoa Kỳ, chuyên về việc giải quyết các khu xóm bị bỏ hoang hay tàn lụi và vẫn đang thảo với các giới chức tại Youngstown về những kế hoạch của họ. Ông cho biết làm sao thu nhỏ lại thành phố là một ý tưởng rất khó thuyết phục trong một văn hóa mà người ta đã quen với việc mở rộng và tăng trưởng các khu ngoại ô.
Ông Popper nói: "Chúng tôi chưa hề làm chuyện này tại một thành phố lớn như thành phố công nghiệp điển hình Youngtown."
Ông Saito nói: "Ý ông muốn nói là việc thu nhỏ này chưa bao giờ từng được đem áp dụng tại một khu vực đông cư dân?"
Ông Popper nói: "Đúng vậy, vì điều đó rõ ràng là một vấn đề có tầm ảnh hưởng rất lớn về chính trị, ít nhất là đối với những cư dân địa phương."
Youngstown cũng đang tìm cách cắt giảm bớt con so các chính trị gia địa phương. Nhưng có lẽ sẽ chẳng có ai lấy làm ngạc nhiên khi ông thị trưởng Williams cho biết các cuộc thảo luận để giảm số ghế đại biểu trong hội đồng thành phố và các khu xóm địa phương không được suông sẻ như chính kế hoạch thu nhỏ thành phố.
