Một linh mục Philippines vừa mới được bổ nhiệm làm Trưởng đoàn đàm phán của chính phủ với phe nổi dậy Hồi giáo đã từ chức sau khi việc bổ nhiệm này bị những người lãnh đạo của phe nổi dậy phản đối. Trong khi chính phủ ở Manila đang tìm kiếm người thay thế, các nhà phân tích nói rằng diễn tiến này cho thấy việc trao đổi thông tin giữa các bên rất ít trong lúc cuộc đàm phán bước vào giai đoạn quyết định.
Linh mục Eliseo Mercado đã gắn bó với tiến trình hòa bình ở miền Nam Philippines từ lâu. Ông là cựu hiệu trưởng của Đại học Công giáo Notre Dame trên đảo Mindanao ở Miền Nam, và đã từng làm việc trong vai trò một giám sát viên độc lập cho việc ngưng bắn tại đây vào cuối những năm 1990.
Ông Mercado nói rằng hôm qua ông đã từ chức Trưởng đoàn đàm phán của chính phủ vì phe nổi dậy Mặt trận Giải phóng Hồi giáo Moro hay còn gọi là MILF muốn ông vẫn giữ vị trí độc lập, không can dự vào tiến trình hoà bình.
Ông Mercado nói: “Mặt trận Giải phóng Hồi giáo Moro không muốn tôi thiên về phe phái nào hay thiên về chính phủ. Họ muốn cương vị của tôi vượt lên trên chính phủ và MILF, và trợ trong tiến trình hòa bình bằng cách cố vấn cho cả đôi bên.”
Việc ông Mercado được chọn bổ nhiệm làm trưởng đoàn đàm phán của chính phủ chỉ mới được công bố hồi thứ bảy tuần qua, sau khi ông Sylvestre Afable đột ngột từ chức. Ông này đã đảm nhận chức vụ này hơn 4 năm qua. Ông Afable không giải thích gì về việc từ chức của ông, nhưng tin tức báo chí cho biết ông đã chán nản với sự phản kháng của những người chủ trương cứng rắn trong nội các của bà Arroyo -- những người này cho rằng đã có quá nhiều sự nhượng bộ đối với các phần tử nổi dậy.
Đại đa số dân chúng ở Philippines theo đạo Công giaó, nhưng cũng có khối người Hồi giáo tập trung ở miền Nam. Một cuộc nổi dậy của nhóm Hồi giáo ly khai tại đây đã cướp đi sinh mạng của hơn 120 ngàn người trong vòng 3 thập kỷ qua.
Mặt trận Giải phóng Hồi giáo Moro nói rằng: trước khi bổ nhiệm một trưởng đoàn đàm phán mới, chính phủ cần phải tham vấn với nhóm nổi dậy và với chính phủ Malaysia, là nước làm điều phối cho các cuộc đàm phán. Ông Mohagher Iqbal, trưởng đoàn đám phán của MILF tuyên bố như sau:
“Điều quan trọng là bất kỳ sự lựa chọn nào của cả hai bên đều cần phải trao đổi trước với bên kia. Quyền chọn người đàm phán không phải có tính chất tuyệt đối. Bởi vì sự lựa chọn đó có sự liên quan tới phía bên kia.”
Trước đó, phe nổi dậy đã phàn nàn rằng ông Mercado không có qui chế của một viên chức cấp Bộ trưởng, và việc lựa chọn ông làm trưởng đoàn đàm phán là hạ thấp tiến trình đàm phán. Trước khi từ chức, ông Mercado nói rằng ông sẽ nhận một chức vụ trong nội các.
Tuy không biết chắc về lý do khiến phe nổi dậy phản đối sự bổ nhiệm này, nhưng ông Julkipli Wadi, giáo sư về môn nghiên cứu Hồi giáo của Đại học Philippines, nói rằng: đây là một dấu hiệu xấu cho cuộc đàm phán.
Ông Wadi nói: “Tôi nghĩ rằng có một bước nhầm lẫn về phần của chính phủ trong việc bổ nhiệm một người mới cho cuộc đàm phán hòa bình là Linh mục Mercado mà không tham vấn trước với MILF. Điều này cho thấy việc trao đổi thông tin lúc có lúc không.”
Về phần mình, chính phủ Philippines cho hay tiến trình hòa bình đang ở vào giai đoạn có tính chất quyết định đối với các vấn đề khủng bố và quyền tự quyết - là những vấn đề trọng tâm của vụ tranh chấp trên đảo Mindanao.
Những người Hồi giáo cho rằng Mindanao là quê hương của tổ tiên họ, nhưng hầu hết vùng này nằm dưới sự kiểm soát của những người Thiên chúa giáo đến định cư hồi thế kỷ qua. Điều này đã góp phần làm bùng ra cuộc nổi dậy đòi ly khai của người Hồi giáo.
