Bốn văn nghệ sĩ Việt Nam thuộc một nhóm trí thức bất đồng chính kiến trong thập niên 1950 với tác phẩm bị kiểm duyệt và bị tù, vừa được trao tặng giải thưởng Văn Học và Nghệ Thuật của Việt Nam. Trong số 4 người chỉ có 2 còn sống là thi sĩ Hoàng Cầm và Lê Đạt. Việc trao giải thưởng này như một lời xin lỗi đối với các văn nghệ sĩ đã trở thành những gương mặt rất được yêu thích trong lãnh vực văn chương Việt Nam thế kỷ 20.
Ông Hoàng Cầm năm nay đã 86 tuổi, và bạn ông là Lê Đạt năm này đã 85 tuổi. Hai ông nổi tiếng trong phong trào văn chương mới từ nhiều thập niên qua và đã từng bị chính phủ sách nhiễu và bị tù.
Tuy nhiên trong những năm gần đây, chế độ kiểm duyệt của Việt Nam đã nới lỏng, và chính phủ đã chấp nhận những điều mà một thời bị phê phán. Buổi lễ trao giải đã diễn ra hôm thứ bảy vừa qua. Hai cố nghệ sĩ cùng thời với ông Hoàng Cầm, và Lê Đạt là Phùng Quán và Trần Dần đã được truy tặng giải.
Trong những năm đầu thập niên 1950, nhà thơ Hoàng Cầm đã sáng tác những vần thơ ái quốc khích lệ tinh thần của bộ đội Hồ Chí Minh trong trận chiến giành độc lập từ tay người Pháp.
Sau khi Việt Nam độc lập năm 1954, ông và các văn nghệ sĩ khác, cũng được tặng giải trong buổi lễ hôm thứ bảy, đã tham gia các tạp chí độc lập là Nhân Văn và Giai Phẩm.
Nhân Văn và Giải Phẩm đã cho đăng các bài viết và thơ phê phán việc thực thi chương trình cải cách ruộng đất tàn bạo của chính phủ Cộng Sản. Tháng 12 năm 1956, chính phủ đã cho đóng cửa các tạp chí và đàn áp thẳng tay nhóm văn nghệ sĩ này.
Trong 30 năm, ông Hoàng Cầm đã không được chính thức phổ biến các sáng tác của ông, song thơ của ông được lén lút loan truyền rộng rãi. Tuy nhiên, từ khi Việt Nam mở cửa trong những năm cuối thập niên 1980, tác phẩm của nhà thơ Hoàng Cầm đã trở thành một phần của văn chương chính thức.
Không khí sáng tác và kiểm duyệt thơ văn ở Việt Nam hiện nay đã bớt ngột ngạt, song giới văn nghệ sĩ vẫn biết phải dừng ở giới hạn nào. Những lời chỉ trích trực tiếp quyền lực của đảng Cộng Sản vẫn còn là điều cấm kỵ.
Mời quí vị bấm vào đường dẫn ở trên để nghe hoặc tải xuống toàn bộ bài tường trình:
