Một Dân Biểu Hoa Kỳ, Sam Johnson, cảnh báo rằng các cuộc đàm phán chưa có kết quả rõ rệt giữa Washington và Hà nội, cộng thêm sự kiện các chính trị gia Hoa Kỳ rất bận rộn trong mùa bầu cử năm nay, có thể sẽ khiến cho ý định gia nhập Tổ Chức Thương Mại Thế Giới của Việt Nam phải hoãn lại cho đến năm 2007. Nhưng cũng có người cho rằng Việt Nam vẫn có thể gia nhập trong năm nay theo như dự kiến.
Dân Biểu Sam Johnson của tiểu bang Texas đã đến Việt Nam tháng trước, một phần là để đánh giá những cải cách mà Việt Nam đã thực hiện để có thể gia nhập Tổ Chức Thương Mại Thế Giới, WTO. Hà nội muốn gia nhập WTO vào năm 2005, nhưng chưa thực hiện được, và họ đổ lỗi cho Washington trì hoãn trong những cuộc đàm phán song phương.
Dân Biểu Johnson nói rằng ông hy vọng các cuộc đàm phán song phương sẽ ngã ngũ trong những tháng tới để Việt Nam có thể gia nhập WTO trong năm 2006 này, lý tưởng nhất, là khi mọi cặp mắt của quốc tế đều đổ dồn về Hà nội vào tháng 11, khi Việt Nam tổ chức hội nghị thượng đỉnh APEC. Tuy nhiên, trả lời phỏng vấn với Ban Việt Ngữ, Dân Biểu Johnson, một cựu tù binh chiến tranh từng ở nhà tù của Hà nội gần 7 năm, nói rằng ông không chắc là chuyện đó có trở thành hiện thực hay không.
Điều đó có thể làm được, nhưng tôi không nghĩ rằng điều đó sẽ xảy ra nhanh chóng. Tất cả đều tùy thuộc vào những gì xảy ra tại Việt Nam, vào những gì mà chính quyền Việt Nam thực hiện để cải thiện điều kiện kinh doanh. Tuy nhiên, như quý đài đã biết, WTO là một thực thể không có một hình dáng cụ thể. Không phải chỉ cần bấm nút một phát, rồi nói, “được rồi, mọi người có thể gia nhập”, là xong.
Ngay cả trong trường hợp Việt Nam và Hoa Kỳ kết thúc được đàm phán vào tháng 3, là thời gian mà đôi bên dự kiến sẽ có vòng đàm phán chung cuộc, vẫn còn những màn chờ đợi lâu lắc tại Quốc Hội Hoa Kỳ. Việt Nam phải được cấp quy chế thương mại bình thường vĩi viễn, gọi tắt theo tiếng Anh là PNTR, mà muốn có quy chế này thì phải có một dự luật của Quốc Hội. Dân Biểu Johnson nói rằng vì Quốc Hội Mỹ rất bận rộn chuẩn bị cho mùa bầu cử giữa kỳ vào tháng 11, cho nên rất khó để dự luật này có thể phê chuẩn tại cả 2 viện.
Trong thực tế, có thể phải chờ đến năm tới và tôi tin rằng sẽ có nhiều phần chắc là như thế.
Bà Virginia Foote là Chủ Tịch của Hội đồng Thương mại Việt Mỹ, một tổ chức hô hào cải tiến quan hệ thương mại Việt Mỹ từ nhiều năm qua. Khác với Dân Biểu Johnson, bà cho rằng chuyện gia nhập WTO của Việt Nam sẽ xảy ra trong một ngày gần đây.
Nếu mọi chuyện đều trôi chảy, tôi nghĩ rằng một hiệp định có thể đạt được trong vòng một hai tháng nữa, khi đó thì thủ tục thông qua Quốc Hội Mỹ sẽ bắt đầu. Vì thế, tôi cho rằng có hy vọng để Việt Nam gia nhập WTO năm 2006. Việt Nam rất muốn là một thành viên WTO vào lúc họ tổ chức hội nghị APEC vào giữa tháng 11. Khung thời gian này khá chặt, nhưng tôi nghĩ là khả thi.
Bà Foote còn nói rằng gia nhập WTO sẽ nâng cao vị thế của Việt Nam trên trường quốc tế.
Đối với Việt Nam, đây mới thật là bước quan trọng cuối cùng để bình thường hóa quan hệ với Hoa Kỳ. Chẳng những với Hoa Kỳ và còn với cả thế giới, giống như một điểm khởi đầu cho một cao trào. Đây là một cơ chế giúp Việt Nam hoàn toàn hội nhập với nền kinh tế toàn cầu. Đây là một cuộc biểu quyết quan trọng tại Quốc Hội Hoa Kỳ, chẳng những về mặt thương mại mà còn về mặt đối ngoại, đối với nhiều vị đại biểu Quốc Hội. Nó sẽ là dấu hiệu thực sự cho thấy là Hoa Kỳ đã xây dựng một quan hệ mới
với nước cựu thù.
Hôm thứ Năm, Thượng Nghị Sĩ Max Baucus nói với Đại Diện Thương Mại Hoa Kỳ rằng ông hy vọng Quốc Hội sẽ biểu quyết thuận cấp quy chế thương mại bình thường vĩnh viễn cho Việt Nam vào tháng 8 năm nay.
Một trợ lý tại Thượng Viện Mỹ nói rằng sẽ có một số nhà làm luật Hoa Kỳ nêu ra các thành tích về nhân quyền và tự do tôn giáo của Việt Nam, nhưng viên trợ lý này tin rằng điều đó cũng không ngăn được tiến trình cấp quy chế thương mại bình thường vỉnh viễn Việt Nam.
